วิชา ศ. 478 เศรษฐศาสตร์พลังงาน พรายพล คุ้มทรัพย์

วัตถุประสงค์หลัก: เข้าใจปัญหาและสถานการณ์พลังงานของโลกและของประเทศ ใช้เครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์วิเคราะห์ ประเด็นปัญหาพลังงานได้

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน   Peirce, W.S., Economics of the Energy Industries. บทที่ 1 Dahl, C. International Energy Markets: Understanding Pricing, Policies and Profits. บทที่ 1 - 2

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน มนุษย์ใช้ปริมาณพลังงานต่อหัวเพิ่มขึ้นตามการพัฒนา และคุณภาพพลังงานก็ดีขึ้น อียิปต์โบราณและจีนเคยใช้น้ำมันและถ่านหินหลายพันปีมาแล้ว ถ่านหิน เครื่องจักรไอน้ำ และการปฏิวัติอุตสาหกรรม

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน  พลังงานให้ “ความร้อน (และเย็น) แสงสว่าง การหล่อลื่น การขนส่ง และพลังงานกล” ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิงสำคัญในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม ศตวรรษที่ 18

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน  โลกเริ่มใช้น้ำมันปิโตรเลียม และไฟฟ้าในปลายศตวรรษที่ 19 เครื่องยนต์สันดาปภายใน (internal combustion engine) ใช้ในเครื่องจักรและรถยนต์

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน  น้ำมันราคาถูก จนถึงปี ค.ศ. 1973 เกิดวิกฤติน้ำมันครั้งแรก ราคาเพิ่ม 4 เท่า OPEC แสดงพลัง ปี ค.ศ. 1979 วิกฤติน้ำมันครั้งที่ 2 เนื่องจากการปฏิวัติในอิหร่าน

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน วิกฤติน้ำมันก่อให้เกิดปัญหาเศรษฐกิจ (เงินเฟ้อ ขาดดุล โตช้า) แต่ก็กระตุ้นให้ประหยัดพลังงาน สำรวจพบแหล่งผลิตใหม่ และใช้พลังงานทดแทน ราคาน้ำมันระดับปานกลางในช่วง 1986-2002

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน ตั้งแต่ปี 2003 ถึงปัจจุบัน (2008) ราคาพุ่งกระฉูดจาก $30 ต่อบาเรล มาเป็น $146 ในเดือนกรกฎาคม 2008 กลายเป็น “วิกฤติน้ำมันครั้งที่ 3” เพราะกำลังการผลิตส่วนเกินต่ำเทียบกับ demand + การเก็งกำไร

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน แต่ราคาน้ำมันลดลงในปลายปี 2008 ต่อเนื่องปี 2009 เนื่องจากวิกฤตหนี้เสียในสหรัฐฯ ทำให้เกิดเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลก ความต้องการใช้พลังงานลดลงมาก ในระยะยาว น้ำมันมีแนวโน้มแพงขึ้นอีก 13

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน  น้ำมันแพงขึ้นมาก จึงมีคำถาม “น้ำมันจะหมดโลก?” “เราปลูกพืชเป็นพลังงานทดแทนน้ำมัน?” “ผลกระทบต่อการผลิตอาหาร?”

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน สรุป: พลังงานสำคัญต่อมนุษย์เพราะ 1. พลังงานเป็นปัจจัยสำคัญในการผลิตและบริโภค 2. ราคาน้ำมันผันผวน ทำให้เกิดปัญหาเศรษฐกิจ และปัญหาการตัดสินใจในการลงทุน

ความสำคัญและบทบาทของพลังงาน สรุป: พลังงานสำคัญต่อมนุษย์ เพราะ 3. พลังงานกลายเป็น “เครื่องมือ” ในการต่อรองระหว่างประเทศ 4. การใช้พลังงาน (น้ำมัน และถ่านหิน) มีผลทำให้เกิด “ภาวะโลกร้อน”