การใช้ระบบสารสนเทศในการวิเคราะห์ข่าว ชวรงค์ ลิมปํปัทมปาณี หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ
ความหมายของการวิเคราะห์ข่าวหรือสถานการณ์ การวิเคราะห์เนื้อหาของเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างมีระบบ เพื่ออธิบายปรากฏการณ์ที่ซับซ้อนให้เข้าใจง่าย การอธิบายถึงที่มาและเบื้องหลังของเหตุการณ์หรือปรากฏการณ์ การแยกแยะแจกแจงเรื่องราวต่างๆ ด้วยมุมมองแห่งความเป็นจริง ไม่ใช่ด้วยมุมมองจากทัศนคติส่วนตัว การศึกษาข้อเท็จจริงจากอดีตสู่ปัจจุบันและสู่อนาคต ด้วยการคาดการณ์แนวโน้มของผลกระทบจากเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้นๆ
โครงสร้างของการวิเคราะห์ข่าวหรือสถานการณ์ อดีตของบุคคลและเหตุการณ์ที่มีผลต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน ต้องรู้เบื้องหลังบุคคลหรือเหตุการณ์โดยละเอียด เบื้องหลังนั้น ต้องมีพยานหลักฐานหรือมีเหตุผลเป็นวิทยาศาสตร์เพื่อใช้ยืนยันในการวิเคราะห์ สามารถเชื่อมโยงอดีตและปัจจุบัน รวมทั้งคาดการณ์ผลที่เกิดขึ้นในปัจจุบันของการกระทำนั้นๆ ได้ ต้องมีการคาดการณ์ผลที่จะเกิดขึ้นในอนาคตด้วย
วิธีการวิเคราะห์ข่าวหรือสถานการณ์ ทำความเข้าใจกับสถานการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้น ตามประเภทของข่าว มองหาแก่นแท้ของเนื้อหาที่จะวิเคราะห์ รวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้อง และกำหนดโครงร่างและวัตถุประสงค์ในการวิเคราะห์ กำหนดสมมติฐาน เพื่อแสวงหาคำตอบในประเด็นปัญหาที่กำลังวิเคราะห์ การนำเสนอบทวิเคราะห์
องค์ประกอบสำคัญของการวิเคราะห์ข่าว หัวเรื่อง หรือการแจ้งให้ผู้รับสารทราบว่ากำลังจะพูดถึงเรื่องอะไร ความนำ เป็นการสรุปสถานการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งหมด เพื่อให้ทราบถึงความเป็นมาและเบื้องหน้า เบื้องหลัง ที่ได้รวบรวมมา เนื้อหา เป็นการนำสถานการณ์นั้นๆ มาวิเคราะห์ โดยการแยกแยะ อธิบายเหตุการณ์ในแต่ละส่วน ชี้ให้เห็นความสำคัญ ความสัมพันธ์ เงื่อนงำ ปัญหาและผลกระทบจากเหตุการณ์ รวมทั้งแนวโน้ม สรุป เป็นการสรุปแนวคิดรวบยอด ประมวลเรื่องที่วิเคราะห์ไว้ โดยเน้นประเด็นสำคัญอีกครั้งหนึ่ง โดยอ้างอิงข้อมูลที่ได้รวบรวมมา
ข้อควรปฏิบัติในการใช้ระบบสารสนเทศวิเคราะห์ข่าว ติดตามเรื่องราวและเหตุการณ์ประจำวันอย่างสม่ำเสมอ ติดตามความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์หรือวิทยาการต่างๆอยู่ตลอดเวลา ต้องเขียนด้วยความเที่ยงธรรมและซื่อตรงต่อหลักการและข้อมูล ลักษณะสำนวนการเขียนต้องเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย
คุณสมบัติของนักวิเคราะห์ข่าวหรือสถานการณ์ ต้องมีความรู้อย่างลึกซึ้งและกว้างขวาง สามารถหยิบประเด็นที่รู้มาประกอบการวิเคราะห์ได้ดี มีจมูกไวต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น โดยมีจิตวิญญาณของนักข่าว ต้องเป็นผู้ศึกษาค้นคว้าอยู่เสมอ และทำอย่างเจาะลึก ต้องเป็นนักรวบรวมข้อมูล ถ้อยคำ ประวัติศาสตร์ คติพจน์ ฯลฯ ต้องมีแหล่งข่าวที่สามารถเจาะลึกปัญหาต่างๆได้หลายแหล่งข่าว เพื่อตรวจสอบข้อมูลให้รอบด้าน
แบบฝึกหัดการวิเคราะห์ข่าว จากกรณีที่คุณหญิงพจมาน ชินวัตร ภริยาอดีตนายกรัฐมนตรี ได้เดินทางกลับเข้ามายังประเทศไทยเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว โดยอ้างว่าต้องการกลับมาสู่คดีตามกระบวนการยุติธรรม และต้องการอยู่ใกล้กับครอบครัว ให้นิสิตวิเคราะห์ว่า การเคลื่อนไหวของคุณหญิงพจนาในครั้งนี้ มีนัยทางการเมืองแอบแฝงอยู่หรือไม่ อย่างไร เพราะเหตุใด ความยาวไม่เกิน ๑ หน้ากระดาษ ส่งภายในเวลา ๑๒.๐๐ น. วันนี้