การท่องเที่ยวโดยชุมชน (Community - Based Tourism)
การท่องเที่ยวโดยชุมชน (Community - Based Tourism) คือการท่องเที่ยวที่คำนึงถึงความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒนธรรม กำหนดทิศทางโดยชุมชน จัดการโดยชุมชน
หลักการของการท่องเที่ยวโดยชุมชน 1. ชุมชนเป็นเจ้าของ 2. ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางและตัดสินใจ 3. ส่งเสริมความภาคภูมิใจในตนเอง 4. ยกระดับคุณภาพชีวิต 5. มีความยั่งยืนทางด้านสิ่งแวดล้อม 6. คงเอกลักษณ์และวัฒนธรรมท้องถิ่น 7. ก่อให้เกิดการเรียนรู้ระหว่างคนต่างวัฒนธรรม 8. เคารพในวัฒนธรรมที่แตกต่างและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ 9. เกิดผลตอบแทนที่เป็นธรรมแก่คนท้องถิ่น 10. มีการกระจายรายได้สู่สาธารณประโยชน์ของชุมชน
ความหมายของการมีส่วนร่วมคือ กระบวนการต่างๆ ที่ประชาชนทั้งใน รูปส่วนบุคคลและกลุ่มคนพัฒนาขีดความสามารถของตนเองเข้าไปมีส่วนร่วมในการดําเนินงานเพื่อการพัฒนาเรื่องใดเรื่องหนึ่งหรือหลายเรื่องร่วมกัน โดยเริ่มตั้งแต่การร่วมคิดแก้ไขปัญหา ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติงาน ร่วมแบ่งปันผลประโยชน์ และร่วมติดตามประเมินผล เพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
การมีส่วนร่วมของชุมชนกับการจัดการการท่องเที่ยว หมายถึง การสนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่น ได้เข้ามามีส่วนร่วมทางการท่องเที่ยวแบบยั่งยืน โดยที่ให้ชุมชนท้องถิ่นได้รับผลประโยชน์และมีรายได้จากการท่องเที่ยวและคงสภาพแวดล้อมให้คงอยู่อย่างยั่งยืน
รูปแบบการจัดการการมีส่วนร่วมชุมชน แบบ Top to down รัฐบาล กระทรวง/หน่วยงานท่องเที่ยวภาครัฐ ชุมชน
รูปแบบการจัดการการมีส่วนร่วมชุมชน แบบ Down to top หน่วยงานท่องเที่ยวภาครัฐ/ กระทรวง รัฐบาล
ตัวอย่างรูปแบบการจัดการการมีส่วนร่วมชุมชน แบบ Down to top ชุมชนเป็นผู้ริเริ่มและดำเนินการในชุมชนเอง ชุมชนร่วมปรึกษาหารือกันภายในชุมชน/แสดงความคิดเห็นในสภาพ/ปัญหาของแหล่งท่องเที่ยวของชุมชน ชุมชนร่วมกันวางแผน แก้ไขปัญหาในด้านการท่องเที่ยวของชุมชนเพื่อดำเนินการให้สอดคล้องกับสภาพและปัญหาที่เกิดขึ้น ชุมชนร่วมกันปฏิบัติร่วมกันตามแผนที่ได้วางไว้ ชุมชนร่วมทำการควบคุม ติดตาม ประเมินผลการดำเนินการ หรือ การแก้ไขปัญหา