01460325 สังคมวิทยาอุตสาหกรรม ครั้งที่ 2 : ความหมายของการพัฒนา Industrial Sociology ครั้งที่ 2 : ความหมายของการพัฒนา 5 : 14 ก.พ. 58

คำและความหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา Change การเปลี่ยนแปลง Progress ความก้าวหน้า Innovation นวัตกรรม Modernization ความทันสมัย Expansion การขยายตัว Wealth รุ่งเรือง/มั่งคั่ง Transformation การเปลี่ยนรูป Growth ความเจริญเติบโต 2

คำและความหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา Evolution วิวัฒนาการ Reformation การปฏิรูป Revolution การปฏิวัติ Development การพัฒนา Civilization อารยธรรม Paradigm กระบวนทัศน์ Scenareo ภาพทัศน์ Strategic ยุทธศาสตร์/กลยุทธ์ 3

คำและความหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา การเปลี่ยนแปลง (Change) ความก้าวหน้า (Progress) การประดิษฐ์/นวัตกรรม (Innovation) ความทันสมัย (Modernization) การขยายตัว (Expansion) ความเจริญรุ่งเรือง/ความมั่งคั่งสมบูรณ์ (Wealth) คำกลางๆ ที่ใช้ในการอธิบายวิธีที่จะทำให้เกิดความเจริญในความหมายทั่วๆ ไป 4 4

คำและความหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา คำที่ใช้อธิบายเกี่ยวกับกระบวน การเปลี่ยนแปลง - อะไร - เรื่องใด - ส่วนใด การแปลงรูป (Transformation) ความเจริญเติบโต (Growth) การพัฒนา (Development) วิวัฒนาการ (Evolution) การปฏิรูป (Reformation) การปฏิวัติ (Revolution) คำที่ใช้อธิบายเกี่ยวกับจังหวะขั้นตอนของการเปลี่ยนแปลง 5 5

ความหมายการพัฒนา หลักเกณฑ์การพิจารณา 1. ลักษณะสัมพันธ์ (Relative) : 2. ลักษณะที่มีเข็มมุ่ง (Goal-orientated) : 3. ลักษณะที่มีค่านิยมสอดแทรก (Normative) : 6

คุณสมบัติของสังกัปการพัฒนา (Concept) 1. ลักษณะสัมพันธ์ (Relative) : - สังกัปไม่ตายตัว/แน่นอนเสมอไป - คุณสมบัติในเชิงเปรียบเทียบ การพิจารณาสิ่งใด/สิ่งหนึ่งว่า พัฒนาหรือไม่พัฒนาจะต้องเปรียบเทียบกับสิ่งอื่นประเภทเดียวกัน 7 7

คุณสมบัติของสังกัปการพัฒนา (Concept) 2. ลักษณะที่มีเข็มมุ่ง (Goal-orientated) : รูปแบบลักษณะเชื่อมโยงจุดเริ่มต้นกับจุดหมายปลายทาง และ เป้าหมาย คือ “การพัฒนาแล้ว”(developed-ness) : Development + สภาวะ (State-of-being) + กระบวนการ (Process) 8 8

คุณสมบัติของสังกัปการพัฒนา (Concept) 3. ลักษณะที่มีค่านิยมสอดแทรก (Normative) : - การพัฒนาเป็นการได้มาซึ่งสภาวะที่พึงปรารถนา : ความคิดของแต่ละบุคคล และค่านิยมที่ยึดถือ - การโต้แย้งเกี่ยวกับการพัฒนาเป็นประเด็นความชอบหรือค่านิยม (Value preference) การได้มาซึ่งสภาวะที่พึง ปรารถนา : ตามความคิดแต่ละบุคคลและค่านิยมที่ยึดถือ - ประเด็นการพัฒนา : เชิงกระบวนการ (Process) = การได้มาในสิ่งชอบจำนวนมากที่สุด : เชิงสภาวะ (State-of-being) = ความนิยมชมชอบคนในสังคมนั้น เป็นประเด็นจริยธรรม 9 9

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา ทางเศรษฐกิจ : การพัฒนาที่มีการเพิ่มผลผลิตอย่าง ต่อเนื่องและก่อให้เกิดการเติบโตทาง อุตสาหกรรม (Self-sustaining Industrial Growth) เพื่อทำให้ ประชาชนไม่ยากจน ประกอบด้วย - การผลิต - การจำหน่ายจ่ายแจก - การแลกเปลี่ยน - การลงทุน 10 10

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา ทางสังคม : การพัฒนาที่มีการยกระดับความเป็นอยู่ ได้แก่ - การพัฒนาจิตใจ - การพัฒนาแบบแผนและพฤติกรรม - การพัฒนาความสัมพันธ์ของคนในสังคม เพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ในสังคม - การพัฒนาให้กระจายรายได้อย่าง เสมอภาค (Income Distribution) และ การดึงดูดมวลชนเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจ/ การเงิน 11 11

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา ทางวัฒนธรรม : การสร้างความรู้สึกว่าตนเป็นชาติ (A New National Self-image) ความเชื่อมั่นและพร้อมที่จะเสียสละ เพื่อชาติ ทางการเมือง : การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง สร้างกระบวนการปกครองให้เป็น ประชาธิปไตย และประชาชนใน ประเทศมีสิทธิเสรีภาพตามกฎหมาย 12 12

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา Dudley Seers การพัฒนา เป็นการแสวงหาลู่ทางเพื่อแก้ไขปัญหาความ อดอยาก/ภาวะ ทุโภชนาการ (ความยากจนและความเจ็บป่วย ของประชากร) ซึ่งเป็นสิ่งที่บั่นทอนและทำลายศักยภาพของ ปัจเจกบุคคล “การพัฒนา:” คือ การส่งเสริมความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและความเป็นธรรม ทางสังคมโดยมีเป้าหมาย : รายได้ : ครอบครัวมีรายได้เพียงพอต่อการยังชีพ – ปัจจัยสี่ การมีงานทำ : หัวหน้าครอบครัว (สมาชิกในครอบครัว) การมีงานทำเกิด การกระจายรายได้และพัฒนาตนเอง ความเสมอภาค : การได้รับโอกาสจากการให้บริการสาธารณะเท่าเทียมกัน การมีเสรีภาพขั้นพื้นฐาน : เสรีภาพทางเศรษฐกิจ ทางสังคม การเมืองและ วัฒนธรรม รวมทั้งมีโอกาสเข้ามีส่วนร่วมกำหนด นโยบายของรัฐ การมีอิสระภาพ : กำหนดนโยบาย การบริหารและการพัฒนาประเทศ 13

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา Paul Streeten การพัฒนา เป็นเป้าหมายและกระบวนการที่ครอบคลุมภาวการณ์ เปลี่ยนแปลงทัศนคติคนต่อชีวิตและการทำงาน การเปลี่ยนแปลงสถาบัน “การพัฒนา” คือ การเสริมสร้างความก้าวหน้า ประกอบด้วย : - การเพิ่มรายได้และผลผลิต - การเปลี่ยนแปลง สภาพและเงื่อนไขกระบวนการ ผลิต/ระบบการผลิต - การยกระดับมาตรฐานการครองชีพ (โภชนาการ ที่อยู่อาศัย สุขอนามัยและการศึกษา) - การมีทัศนคติที่ดีต่อการทำงาน - การสร้างสรรค์สถาบันต่าง ๆ - การเพิ่มขีพความสามารถการกำหนดนโยบายต่าง ๆ 14

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา T. R. Batten ผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาชุมชนของอังกฤษได้ให้ความหมายของ คำว่า พัฒนา หมายถึง การเปลี่ยนแปลงให้ดีขึ้น Brookfield การพัฒนา เน้นด้านเศรษฐกิจ หมายถึง ความก้าวหน้าที่มุ่งเน้น จัดสวัสดิการ เป็นต้น - การลดความยากจน - การลดการว่างงาน - การลดความไม่เสมอภาคทางเศรษฐกิจ 15

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา Hoogvelt “การพัฒนา” เป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงและการเจริญเติบโต ทางเศรษฐกิจภายใต้การแบ่งโลกออกเป็นโลกที่พัฒนา และไม่พัฒนา อธิบายว่า การพัฒนามีอยู่ 3 ฐานะ ได้แก่ 1. การพัฒนาเป็นกระบวนการวิวัฒนาการของความเจริญเติบโต และการเปลี่ยนแปลงสังคมมนุษย์ รวมทั้งองค์กรทางวัฒนธรรม การพัฒนาเกี่ยวกับทฤษฎีวิวัฒนาการทั้งแนวเก่า แนวใหม่ ความแตกต่างทางสังคม การผสมผสานและการปรับตัวด้วยการทำให้ดีขึ้น ตลอดจนขั้นตอนของวิวัฒนาการทางสังคม 16

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา Hoogvelt 2. การพัฒนาฐานะเป็นการปฏิสัมพันธ์ ภายใต้โดยกระบวนการ เปลี่ยนแปลงและความเจริญเติบโตของสังคมด้วยการติดต่อสัมพันธ์กับ สังคมต่าง ๆ การพัฒนาสังคมที่ด้อยพัฒนา ด้วยการติดต่อสัมพันธ์ทางการค้า ระบบพาณิชย์ ระบบอาณานิคม อาณานิคมยุคใหม่ การแปลงสภาพโครงสร้างของสังคมดั้งเดิมด้วยการเป็นสมัยใหม่ ภายใต้ลัทธิอาณานิคม การแพร่กระจายทัศนคติ ค่านิยม สถาบันต่าง ๆ ภายใต้ลัทธิอาณานิคมและการขาดตอนของกระบวนการวิวัฒนาการ 17

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา Hoogvelt 3. การพัฒนาเป็นการปฏิบัติการ โดยการพัฒนาจะต้องมีการ วางแผนอย่างรอบคอบและตรวจสอบกระบวนการแห่งความเจริญเติบโต และการเปลี่ยนแปลง ซึ่งมีเป้าหมายให้เลือกสำหรับการพัฒนาหลาย ๆ เป้าหมาย รวมทั้งรูปแบบของการพัฒนา เป็นต้น 18

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา ความหมายของการพัฒนา : การปรับปรุง/การเปลี่ยนแปลงสังคม/สิ่งหนึ่งสิ่งใดอย่างเป็นระบบ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์/เป้าหมายตามคุณค่าทางวัฒนธรรมของสังคม หนึ่งสังคมใด อย่างมีขั้นตอนหรือเป็นกระบวนการ องค์ประกอบสำคัญตามความหมายการพัฒนา : คุณค่าอันเป็นเป้าหมายของการเปลี่ยนแปลง กระบวนการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นระบบและขั้นตอน 19

การพิจารณาประเด็นความหมายของการพัฒนา ปัจจัยกำหนดคุณค่าเป้าหมายแห่งการเปลี่ยนแปลง : ความเชื่อ (Belief) ความคิด (Concept) และทัศนะ (Attitude) ที่มีต่อการมองโลก วัฒนธรรม (Culture) ที่เป็นผลอันเกิดจากระบบกลไก/ กระบวนการทางสังคม เงื่อนไขสภาวะที่แท้จริง (Concrete Situations) ความเป็นมาและ พัฒนาการสังคม พื้นฐานระบบการผลิต ระบบสังคม วัฒนธรรม และการเมือง 20

จุดมุ่งหมายของการพัฒนา พิจารณา : เชิงคุณภาพ = เชิงประมาณ Quality of Life : Wealth = Rich พิจารณา : เชิงคุณภาพ = เชิงประมาณ 21 21

จุดมุ่งหมายของการพัฒนา 1. จุดมุ่งหมายของการพัฒนาทั่วไป “การสร้างสรรค์ประเทศให้มีความเจริญ” ทำให้ประเทศ : - เสถียรภาพ - ความมั่นคง - ประชาชนมีความเป็นอยู่/คุณภาพชีวิตที่ดีตามมาตรฐานที่เหมาะสมกับสังคมนั้น 22 22

จุดมุ่งหมายของการพัฒนา Dudley Seers : “The Meaning of Development” เสนอ 2. จุดมุ่งหมายของการพัฒนาเบื้องต้น 2.1. ขจัดความไม่รู้ : ภาวะขาดการศึกษา ความไม่รู้ ความโง่ของประชาชนเป็นอุปสรรคการพัฒนาประเทศ ความรู้/ความฉลาดจะเป็นโครงสร้างพื้นฐาน (Basic Structure/Pattern) 23 23

จุดมุ่งหมายของการพัฒนา 2. 2 ขจัดความยากจน : ประชาชนในประเทศต้องมีงานรายได้เพื่อประทังชีพ งานเป็นศักดิ์ศรี (Dignity) ของทรัพยากรมนุษย์อย่างน้อยหัวหน้าครอบครัวต้องมีงาน การขจัดความยากจนเป็นการสร้างศักยภาพของมนุษย์ (Human Potential) ความยากจนประชาชนเป็น 25% ทำให้เกิดปัญหาการพัฒนา 24 24

จุดมุ่งหมายของการพัฒนา 2.3. ขจัดเจ็บป่วย : ประชาชนสุขภาพไม่ดีย่อมเอื้อต่อกัน/เกี่ยวกับปัญหาอื่นๆ จึงต้องเสริมสร้างความสมบูรณ์และเข้มแข็งทั้งร่างกาย & จิตใจ 2.4. ขจัดอยุติธรรม : แก้ไขการเอารัดเอาเปรียบ ปัญหาคุณธรรม & จริยธรรมเป็นพื้นฐานสังคมมนุษย์ ความไม่ยุติธรรมก่อให้เกิดความขัดแย้งเอารัดเอาเปรียบแก่งแย่งและความแตกต่างการใช้ความรุนแรง ความขัดแย้ง การใช้ความรุนแรง ปฏิวัติ การเปลี่ยนแปลง 25

3.1 การพึ่งตนเอง : มุ่งต้องการให้พึ่งตนเอง (Self- 3. จุดมุ่งหมายของการพัฒนาสูงสุด 3.1 การพึ่งตนเอง : มุ่งต้องการให้พึ่งตนเอง (Self- reliance) ทั้งระดับบุคคล ครัวเรือน ชุมชน สังคมและประเทศชาติ 3.2 ความสามารถในเชิงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี : ความก้าวหน้าในแง่ความเข้าใจ การคิดค้น ประดิษฐ์และการ ประยุกต์ใช้ 26

3.3 การใช้ทรัพยากร : ทุกประเภททั้งในแง่ทุนและอื่นๆ 3. จุดมุ่งหมายของการพัฒนาสูงสุด 3.3 การใช้ทรัพยากร : ทุกประเภททั้งในแง่ทุนและอื่นๆ ทางกายภาพ ชีวภาพและมนุษย์ให้เกิดประโยชน์สูงสุด 3.4. การกระจายอำนาจ : การบริหารและการพัฒนาในการ กระจายอำนาจอาจจะเกิดทั้ง - แง่ + ระดมความคิดและร่วมมือระดับล่าง - แง่ - อาจล่าช้าเพราะผ่านขั้นตอน 27

เท่าเทียม/ทัดเทียม/ทั่วถึง/เป็นธรรมกับทุกฝ่าย การพิจารณาการกระจายอำนาจ 1. ขอบเขตและการตัดสินใจ 2. การกำหนดนโยบายต่างๆ 3. การใช้จ่ายและการควบคุมการคลัง 4. การบังคับบัญชาบุคลากร 5. การจัดการและรูปแบบการบริหาร 3.5 การกระจายผลประโยชน์ : ทุกในแง่ประโยชน์จาก บริการสาธารณะ (Public Interest) เท่าเทียม/ทัดเทียม/ทั่วถึง/เป็นธรรมกับทุกฝ่าย 28

กลไกการบรรลุจุดมุ่งหมายของการพัฒนา 1. การเสริมสร้างความมีเหตุผล : การพยายามให้ผู้อื่นเกิดความรู้อย่างมีเหตุผล : การใช้ปัญญาให้เกิดการพัฒนา การพัฒนาโดยใช้ภูมิปัญญา 2. การวางแผนอย่างมีเป้าหมาย : การมองการณ์ไกล : การยอมรับความก้าวหน้าและนวัตกรรมสมัยใหม่ 3. ทัศนคติที่ดี “ชีวิต” และ “งาน” : การที่มีทัศนคติที่ดี สร้างสิ่งที่ดี หรือมองผู้อื่นด้วยดี : พิจารณาคุณค่าและให้คุณค่าที่ดีต่องาน ชีวิต และผู้อื่น 29

กลไกการบรรลุจุดมุ่งหมายของการพัฒนา 4. การสร้างสถาบันที่มีความชำนาญ : การพัฒนาสถาบัน/องค์กรที่มีความชำนาญ : สร้างงาน ให้งานกับผู้ที่มีความสามารถ และสร้างสถาบัน/องค์กรที่ดีตามความชำนาญ 5. ประสิทธิภาพการผลิต/ดำเนิงาน: การประกอบกิจกรรมอย่างมีประสิทธิภาพ : สร้างประสิทธิภาพการผลิต/ทำงานจะมีผลต่อการใช้ทรัพยากรและการพัฒนา Input Process/System Output Input = Output Input > Output Input < Output สมดุล ด้อยพัฒนา พัฒนา 30

กลไกการบรรลุจุดมุ่งหมายของการพัฒนา 6. การเพิ่มผลผลิต/ผลงาน การยกระดับด้วยการเพิ่มผลผลิต/ผลงาน : เพิ่มประสิทธิภาพในผลงานที่รับผิดชอบให้ดีขึ้น 7. โอกาสการได้รับบริการสาธารณะ ความเสมอภาคในโอกาสการได้รับบริการสาธารณะ : พิจารณาโอกาส เงื่อนไข และการยกเว้น 8. ประชาธิปไตยระดับ “รากหญ้า” วิถีทางประชาธิปไตยในการอยู่ร่วมกันในสังคมประชาธิปไตย : สามารถยอมรับความแตกต่างและการมีเหตุผล 31

กลไกการบรรลุจุดมุ่งหมายของการพัฒนา 9. การสร้างความเข้มแข็งของชาติ ผลประโยชน์ของสังคม/ประเทศเป็นหลัก : การให้ความ สำคัญต่อผลประโยชน์โดยรวมของทุกคนในสังคมและประเทศ 10. ความมีวินัยของสังคม สร้างเสริมวินัยบุคคลในประเทศ : วินัยการดำรงชีวิต/ประกอบอาชีพ (จริยธรรม/จรรยาบรรณ) 32

ปรัชญาพื้นฐานการพัฒนา บุคคลมีความแตกต่างและมีเอกลักษณ์ บุคคลมีสิทธิและกำหนดวิถีชีวิตตนเอง บุคคลสามารถเรียนรู้ บุคคลมีความคิดริเริ่ม บุคคลความสามารถพัฒนาขีดความสามารถของชุมชน 33

ปรัชญาแห่งการพัฒนา มนุษย์เป็นทรัพยากรที่มีค่ามากที่สุด เพราะมีวามสามารถและพลังซ่อนเร้น ศรัทธาในความยุติธรรมของสังคม เพื่อขจัดความขัดแย้งและความเหลื่อมล้ำในสังคม ความไม่รู้ ความดื้อรั้นและการใช้กำลังเป็นอุปสรรคสำคัญในการพัฒนา 34

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา ภาวะการเปลี่ยนแปลงการพัฒนา 1) ภายหลังสงครามโลกครั้ง 2 เกิดการแบ่งกลุ่มประเทศขึ้นอย่างชัดเจนตามความเชื่อลัทธิการเมือง-เศรษฐกิจ 2) เกิดประเทศ/รัฐใหม่จำนวนมาก โดยประเทศภายใต้อาณานิคมของ ชาติมหาอำนาจตะวันตก ได้รับอิสระกลายเป็นประเทศเกิดใหม่ (Emergent States) 3) ประเทศ/รัฐชั้นนำต้องสร้างพันธมิตรด้วยการแสวงหาประเทศที่มี ความด้อย/อ่อนแอกว่าเป็นฐานในการต่อสู้กับฝ่ายตรงกันข้าม 35 35

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา ภาวะการเปลี่ยนแปลงการพัฒนา สหรัฐอเมริกา และสหภาพโซเวียตรัสเซียกลายเป็นศูนย์รวมอำนาจที่พยายามขยายแพร่อิทธิพลตนเอง ด้วยการกำหนดรูปแบบทางเศรษฐกิจและการเมืองให้แก่ประชาคมโลกตามความเชื่อของแต่ละประเทศ ประธานาธิบดี Harry Truman ของสหรัฐอเมริกาแถลงในสภาคองเกรสเมื่อต้นปี พ.ศ. 2492 ว่า ชาติมหาอำนาจจะต้องให้ความช่วยเหลือชาติเกิดใหม่ที่ “ล้าหลัง” และ “ไม่ศิวิไลซ์” ด้วยการ“ช่วยเหลือ” ภายใต้เหตุผลของ “การพัฒนา” 36 36

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา ภาวะการเปลี่ยนแปลงการพัฒนา บางประเทศยอมรับนำแนวคิดเป็นกรอบการพัฒนาแตกต่างกันทั้งสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตรัสเซีย หลังจากสหภาพโซเวียตล่มสลาย สหรัฐเอมริกามีบทบาทขึ้นและกลายเป็นประเทศชี้นำ ครอบงำและมีอิทธิพลเหนือประเทศอื่น กรอบการพัฒนาของโลกมีการเปลี่ยนแปลง 3 ครั้ง - เน้นอัตราเติบโตทางเศรษฐกิจ - เน้นความสอดคล้องของโครงสร้างความสัมพันธ์และพึ่งพา - เน้นประวัติศาสตร์เศรษฐกิจและวิธีวางแผนแบบสังคมนิยม 37 37

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา กระบวนทรรศน์ (Paradigm) (1) ทรรศนะพื้นฐานอย่างใดอย่างหนึ่ง/หลายอย่างที่จะกำหนดแบบแผน การคิดและการปฏิบัติในประชาคมหนึ่งๆ (2) ความคิดรวบยอดของมนุษย์ที่มีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง/หลายอย่าง โดยจะกำหนดแบบแผนความคิดหรือพฤติกรรมการกระทำ (3) เมื่อทรรศนะ/ความคิดพื้นฐานเปลี่ยนแปลงจะทำให้แบบแผนการคิด และการปฏิบัติที่เกี่ยวข้องเปลี่ยนแปลงไปด้วย (Paradigm Shift) 38 38

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา การเปลี่ยนแปลงกระบวนทรรศน์ (Paradigm) “การวิวาทะและความขัดแย้งช่วงชิงอำนาจ” การให้ความหมาย “การพัฒนา” : - ทุนนิยม/เสรีนิยม - สังคมนิยม/คอมมิวนิสต์ ตั้งแต่เริ่มก่อกำเนิดของทฤษฎีแรกแห่งการพัฒนา (The First Theory of Development) 39 39

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา การเปลี่ยนแปลงกระบวนทรรศน์ (Paradigm) - สมัยประธานาธิบดี Harry Trueman ของจักรวรรดินิยมอเมริกาภายหลังจากการยุติลงของสงครามโลกครั้งที่ 2 - การต่อสู้ระหว่างลัทธิการเมืองและนโยบาย 4 เป้าหมาย (Point Four Programme) เพื่อถ่วงดุลอำนาจ ช่วงชิงและครอบงำประเทศอ่อนแอ ให้เป็นฐานกำลังในการต่อสู้กับปฏิปักษ์ - สงครามระหว่างลัทธิได้ดำเนินติดต่อกันมาจนกระทั่งเกิดการล่มสลาย ของลัทธิสังคมนิยมโซเวียต รวมทั้งการเปลี่ยนท่าที แนวทางและนโยบาย ทางการเมืองของพันธมิตรหลายๆ ประเทศ 40 40

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา การเปลี่ยนแปลงกระบวนทรรศน์ (Paradigm) - การล่มสลายของลัทธิเศรษฐกิจการเมืองของประเทศที่เป็นปฏิปักษ์ ทำให้เกิดการแพร่กระจายและขยายตัวของแนวคิดเศรษฐศาสตร์ กระแสหลัก (Main Stream Economy) - ประเทศบริวารและกึ่งบริวารที่เปรียบเสมือนกับประเทศอาณานิคมยุค ใหม่ (New Colony) ของจักรวรรดินิยมอเมริกา นำเอาแนวคิดทาง เศรษฐศาสตร์กระแสหลัก และแนวคิดปฏิฐานนิยมไปกำหนดแนวทาง ในการพัฒนาประเทศ 41 41

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา การเปลี่ยนแปลงกระบวนทรรศน์ (Paradigm) - ผลการนำแนวคิดมาใช้พัฒนาประเทศอย่างขัดแย้งกับวัฒนธรรมและ วิถีการดำรงชีวิต (Mode of Living) - แนวคิดการพัฒนาประเทศที่ใช้ก่อให้เกิดการแสวงหา : : ผลประโยชน์ส่วนบุคคลอย่างไร้ขอบเขต : การทำลายล้างระบบนิเวศ ระบบศีลธรรม วัฒนธรรม สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 42 42

กรอบแนวคิดที่ 1 (First Paradigm) - เริ่มประมาณช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายหลังสงครามเกิดภัยพิบัติ/หายนะ โดยเฉพาะพื้นที่ประเทศยุโรป และแนวคิดการพัฒนาแพร่หลายสู่ประเทศด้อยพัฒนาประมาณ 1950-60 นักทฤษฎีเสนอกรอบ “การพัฒนาเชิงเนื้อหาทางเทคนิค” (Technical Matters) ที่มีการใช้วิเคราะห์ปัญหาสังคมด้อยพัฒนาต่างๆ ด้วยการประยุกต์ใช้:- : Neo-Classic Economic : American Social Science

กรอบแนวคิดที่ 1 (First Paradigm) เสนอตัวแบบเพื่อการวางแผนพัฒนา โดยเห็นว่า “เศรษฐศาสตร์พัฒนาการ” หรือ“Development Economics” เป็นศาสตร์/สาขาที่มีความก้าวหน้าสูง ลักษณะเป็นศาสตร์เชิง “ปฏิฐาน” (Positive Science) ที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดทิศทางการ พัฒนาประเทศต่างๆ โดยพิจารณาแนวการปฏิบัติงานเน้นดำเนินงานทาง เศรษฐกิจลักษณะ -: Functional Approach :- เศรษฐกิจนำหน้าสังคม/การเมือง/วัฒนธรรม

กรอบแนวคิดที่ 1 (First Paradigm) ทฤษฎีภาวะทันสมัย ModernizationTheory เริ่มปลายสงครามโลกครั้งที่ 2 : โครงการฟื้นฟูประเทศยุโรป ตะวันออก (European Recovery Programme, ERP) = E/F/I/W G เสนอตัวแบบเพื่อการวางแผนพัฒนา โดยเห็นว่าประสบ ผลสำเร็จ แพร่หลายสู่ประเทศด้อยพัฒนา ทฤษฎีภาวะทันสมัย ModernizationTheory

กรอบแนวคิดที่ 1 (First Paradigm) ความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจ” นักทฤษฏี/นักวิชาการ/นักปฏิบัติในกลุ่ม“ปฏิฐานนิยม/ สุขนิยม” (Positivists) เสนอ “การพัฒนาจะเกิดขึ้นต้องอาศัย ความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจ” : อุปสรรค/ภาวะด้อยพัฒนาจะเกิดจากการขาดเงื่อนไข การสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ 46

กรอบแนวคิดที่ 1 (First Paradigm) ประเด็นการพัฒนา : : ขจัดเงื่อนไขอุปสรรค : เศรษฐกิจเจริญ : สังคมเจริญ กรอบแนวความคิดประยุกต์ใช้กว้างขวางทั้งประเทศ พัฒนาและประเทศด้อยพัฒนา ลักษณะแนวความคิด/ทฤษฎีกลไก (Technocratic Theory) : ใช้เป็นวิธีเชิงการปฏิบัติงาน

กรอบแนวคิดที่ 2 (Second Paradigm) พิจารณามองการพัฒนาเชิงโต้ตอบ/การต่อต้านกรอบ แนวคิด 1 st Paradigm เริ่มขึ้นระยะเวลาใกล้เคียงกันในพื้นที่ยุโรปตะวันตก ลาตินและอเมริกา ประมาณต้นทศวรรษที่ 1960 (2503) โดยเสนอแยกการศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาออกจาก : - เศรษฐศาสตร์พัฒนา - สังคมวิทยาอเมริกัน แนวคิดหลายกระแสมาก 48

กรอบแนวคิดที่ 2 (Second Paradigm) นักทฤษฎี/นักวิชาการกลุ่มนี้เรียกว่า แนวคิดก้าวหน้า (The Radicals) โจมตีวิพากษ์ทฤษฎีภาวะทันสมัยว่า เป็น การมองปัญหาคับแคบ/ไม่ครอบคลุมถึงแก่นแท้ปัญหา มากพอสำหรับการพัฒนาประเทศต่างๆ ปัญหาประเทศด้อยพัฒนาเกิดจากครอบงำ การเอารัด เอาเปรียบ และขูดรีดจากประเทศจักรวรรดินิยม Structuralism Approach 49

กรอบแนวคิดที่ 2 (Second Paradigm) หลักการที่ใช้วิเคราะห์ปัญหาและทางออกของสังคมด้อยพัฒนาที่ขยายตัวและได้รับความสนใจอย่างรวดเร็ว ได้แก่ - ทฤษฎีพึ่งพา (Dependency Theory) - ทฤษฎีภาวะด้อยพัฒนา (Underdevelopment Theory) 50

กรอบแนวคิดที่ 3 (Third Paradigm) เริ่มประมาณช่วงต้นศตวรรษที่ 1970 กลุ่มนักทฤษฎี มาร์กซิสต์ (The Marxists) ที่เริ่มให้สนใจปัญหาการ พัฒนาโลกที่ 3 การขยายตัวระบบทุนนิยมโลกมีผลต่อภาวะความสับสนและภาวะ ด้อยพัฒนาของประเทศด้อยพัฒนาทั่วไป : แนวทางพิจารณาปัญหาสังคมด้อยพัฒนา - วิถีการผลิต (Mode of Production) - การดูดซับมูลค่าส่วนเกินทางเศรษฐกิจ (Economic Surplus) - การขัดแย้งทางชนชั้น (Social Class Conflict)

กรอบแนวคิดที่ 3 (Third Paradigm) การพัฒนา : ทุน (Capital) แรงงาน (Labour) ความสัมพันธ์ระหว่างชนชั้น (Social Class Relationship)

กรอบแนวคิดแห่งการพัฒนา ทฤษฎีการพัฒนามิใช่สูตรสำเร็จ (Ready Formula) ที่จะนำไปใช้ได้อย่างกว้างขวางในทุกระบบสังคม แนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาไม่ควรจะมีลักษณะเป็น Mechanico- formal Formulation เพราะ : 1) กระบวนการพัฒนาเป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลง 2) ประเด็นการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคมและ วัฒนธรรมของสังคมที่มีเงื่อนไขและรูปแบบทางประวัติศาสตร์ แตกต่างกัน 53 53