นพ.นิวัฒน์ชัย นามวิชัยศิริกุล อาจารย์แพทย์ประจำสำนักวิชาแพทยศาสตร์ Humanized Healthcare การบริบาล…ด้วยหัวใจ นพ.นิวัฒน์ชัย นามวิชัยศิริกุล อาจารย์แพทย์ประจำสำนักวิชาแพทยศาสตร์

นพ.นิวัฒน์ชัย นามวิชัยศิริกุล (หมอนัท) นพ.นิวัฒน์ชัย นามวิชัยศิริกุล (หมอนัท) จบการศึกษาคณะแพทยศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (เกียรตินิยม) และรางวัลศิษย์เก่าดีเด่นปี 2552 เชี่ยวชาญทางด้านเวชศาสตร์ป้องกันแขนงสุขภาพจิตชุมชนและด้านเวชศาสตร์ครอบครัว จากแพทยสภา รัฐประศาสนศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาการจัดการภาครัฐและเอกชน (รางวัลเรียนดีและเกียรตินิยม) สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ รับพระราชทานรางวัลหน่วยงานที่มีงานสุขภาพจิตดีเด่นระดับประเทศ จากสมเด็จพระพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสฯ ปี 2547 รางวัลแพทย์ดีเด่นด้านสาธารณสุขมูลฐานของกองทุนมูลนิธินายแพทย์ไพจิตร ปวะบุตรประจำปี 2548 รางวัลโรงพยาบาลที่ให้บริการด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ (Humanized health care award) ประจำปี 2552 รางวัลเกียรติยศ "อารีย์-สมสวาท" สำหรับบุคลากรด้านสาธารณสุข ที่ปฏิบัติหน้าที่ด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ จาก นพ.อารีย์ วัลยะเสวี ประจำปี 2552

Humanized Healthcare แนวคิดและหลักการในการดูแลผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การสร้างสิ่งแวดล้อม(องค์การ)ที่เยียวยาเพื่อเอื้อต่อการบริบาลด้วยหัวใจ

โจทย์ สิ่งที่ท่านเรียนรู้จาก clip

สิ่งที่เรียนรู้จากคลิป เป้าหมายเปลี่ยนจากความสนุกเป็นการเอาชนะ การแบ่งแยกเป็นของเรา ของเขา อยากเอาชนะ - ไม่ให้อภัยซึ่งกันและกัน ความอยาก เกิดจากสันชาตะญาณ - ประสบการณ์เดิม ศักดิ์ศรี ชายแพ้หญิง - อคติ กฎกติกา เส้นที่ขีด - เอาใจเขามาใส่ใจเรา มีน้ำใจ ติดกับดัก (สมมุตินิยม) การสื่อสารที่ทำให้เกิดการเปรียบเทียบ (มีคนถูกคนผิด) การใช้อารมณ์ การขาดสติ จริยธรรม คุณธรรม ความคิดเดิมๆ

Humanized Healthcare

1.แนวคิดเรื่องโรคและความทุกข์ ความเจ็บป่วย=โรค+ความทุกข์ Illness=disease + suffering

Suffering Sensitivity Evaluation Detection Management

The patient-centered clinical method: 6 องค์ประกอบสำคัญในการดูแลผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง 1-Exploring both disease and illness experience 2-Understanding the whole person Cues and prompts Feelings Ideas Function Expectations Disease History Physical Lab Person 3-Finding common ground problems goals roles Illness Proximal context Distal context 4-Incorporating prevention and health promotion Mutual decisions 6-Being realistic 5-Enhancing the patient-physician relationship

องค์ประกอบของกระบวนการดูแล โดยให้ผู้ป่วย เป็นศูนย์กลาง องค์ประกอบของกระบวนการดูแล โดยให้ผู้ป่วย เป็นศูนย์กลาง สืบค้นทั้งโรค (disease) และความเจ็บป่วย (illness) ไปพร้อมๆ กัน ทำความเข้าใจกับความเป็น “คน” ของผู้ป่วย หาแนวทางร่วมกันในการดูแลสุขภาพ ผสมผสานการป้องกันโรคและสร้างเสริมสุขภาพ ส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างแพทย์กับผู้ป่วย ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริง ที่มา: สายพิณ หัตถีรัตน์ (2549) คู่มือหมอครอบครัวฉบับสมบูรณ์. Stewart M. et al. (2003) Patient-Centered Medicine: Transforming the Clinical Method.

Suffering Illness Expanding the Definition of Health Idea, Expectation Aesthetics Spirituality Peace Humanity = Abnormal, medically defined changes in the structure of human body Anatomy Physiology, Pathology Disease Illness Suffering Personal’s experience of lack of physical or mental well-being making inability to function normally in social roles Idea, Expectation Function, Feeling Expanding the Definition of Health

แนวคิดเรื่อง Humanized Health Care องค์ประกอบ ของ HHC เห็นองค์รวม เห็นความทุกข์ เห็นมนุษย์

องค์ประกอบขององค์รวม กาย+ใจ+สังคม+จิตวิญญาณ องค์รวม สมรรถนะ สุขภาวะทางจิตวิญญาณ VS สิ่งแวดล้อม (meaning to meaningful)

2.แนวคิดการเห็นอกเห็นใจกัน(Empathy) การไปยืนในตำแหน่งของผู้ป่วย โดยไม่ถูกความคิดของตนเองครอบงำ องค์ประกอบ ความไว้วางใจ(trust)เป็นการสื่อสารสองทาง interactive facial expression, nonverbal, verbal

แนวคิด/ค่านิยมสำหรับ Humanized health care ลดอัตตา…ทำตัวให้เล็กลง รู้จักให้อภัยตนเอง/ผู้อื่นและ…รู้จักขอโทษผู้อื่นก่อนเสมอ เน้นเริ่มที่ใจและรู้จักการให้/สุขที่ได้เป็นผู้ให้ เน้นชื่นชมการทำความดี…มองเห็นความงาม…การทำให้เกิดความสุข การกำหนดความกว้างและความลึกของชีวิต การสร้างและขยายเมล็ดพันธ์แห่งความดี

3.แนวคิดเรื่องระดับการพัฒนาสุขภาวะทางปัญญา (Spiritual Health Development ,SpD) ระดับตนเอง เห็นคุณค่าของงานและเห็นคุณค่าของตนเอง ระดับสังคม เข้าถึงธรรมชาติของงาน และการทำงานคือการปฏิบัติธรรม ระดับ อุดมการณ์ ประโยชน์ของเพื่อนมนุษย์เป็นกิจที่หนึ่ง อุดมการณ์ทางการแพทย์ ปูชนียบุคคลทางการแพทย์ กระบวนการเรียนรู้เพื่อการเป็นแพทย์ที่สมบูรณ์

จุดเปลี่ยนชีวิตกับการเปลี่ยนความคิด หยุด…เพื่อเจริญสติ…คือการทบทวนเพื่อ…เดินต่อ

พฤติกรรมและคำพูด ความรู้สึก ความรู้สึกที่มีผลต่อความรู้สึก การรับรู้ ความคาดหวัง ความปรารถนาลึกๆ ตัวตน (Self)

Our mind is like a garden; if no good seeds are sown, nothing good will grow from it.

เรื่องเล่า บทเรียนและรอยยิ้ม กิจกรรมแบ่งปัน เรื่องเล่า บทเรียนและรอยยิ้ม

การเรื่องเล่า (Story Telling) เป้าหมายสำคัญที่สุดของการเล่าเรื่อง คือ ให้ผู้มีความรู้จากการปฏิบัติ(คุณกิจตัวจริง)ปลดปล่อยความรู้ที่ซ่อนอยู่ในส่วนลึกของหัวใจ (ความเชื่อ), ในส่วนลึกของสมอง (ความคิด), และในส่วนลึกของร่างกาย (การปฏิบัติ) ออกมาเป็นคำพูด และหน้าตาท่าทาง (non-verbal communication) การเล่าเรื่องจะประสบความสำเร็จมากน้อย ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลัก ๓ ประการ คือ ผู้เล่า ผู้รับฟัง และบรรยากาศขณะเล่า

มะเร็งกระดูกสันหลังลุกลามไปปอด คุณหมอครับที่ตรงนั้น…มันหนาวไหมครับ…ผมจะกอดคุณพ่อแม่…ผมได้ไหมครับ

The humanistic doctor…แพทย์ที่ใช้ใจนำทาง 1) ให้ความสำคัญและนับถือปัญหาของผู้ป่วยและพิจารณาเมื่อต้องการตัดสินใจการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยและครอบครัว 2) สนใจ psychological well-being of the patient 3) มองคนไข้เป็น unique individual 4) รักษาคนไข้ในบริบทของครอบครัว สังคม และสิ่งแวดล้อม 5) Good communication, listening skills 6) สร้างความไว้วางใจและความเชื่อมั่น/ศรัทธา 7) การสร้างความอบอุ่นและแรงบันดาลใจ 8) มีความเห็นอกเห็นใจกัน Patient perceptions of humanism in physicians. Fam Med 1990; 22: 447-52

การสร้างสิ่งแวดล้อมที่เยียวยาเพื่อเอื้อต่อการบริบาลด้วยหัวใจ Healing environment for Humanized Healthcare

เหตุการณ์กระทบกระทั่ง/เกิดความไม่พอใจสะสม/ เกิดการทะเลาะเพิ่มขึ้น/ ทุกคนเบื่อหน่าย/องค์กรเกิดปัญหาสะสม ความทุกข์(ความไม่พึงพอใจ) จากความสงสัย/ ความไม่รู้/ ความไม่เท่าเทียม/ การไม่ได้ดั่งใจ/ ไม่เป็นอย่างที่คิด วิธีคิด/ ความคาดหวัง/ ความต้องการ/ ความรู้สึก ความปรารถนาและตัวตนประสบการณ์จากการเลี้ยงดู การศึกษารวมทั้งเบื้องหลังของวิธีคิด

มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมภายนอกและวิธีการทำงาน (How transformation) ทำงานอย่างมีเป้าหมายในชีวิต การพัฒนาระบบงานอะไร(what)และทำอย่างไร (how to)ให้เกิดงานที่ภูมิใจ การสร้างเวทีพูดคุยเพื่อผลักดันให้เกิดการพัฒนา/ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการทำงาน ความรู้สึก วิธีคิด ความต้องการ คุณค่าในใจ แรงบันดาลใจ (why) ความปรารถนา ตัวตนเบื้องหลังของวิธีคิดและปัจจัย (why of why) มีการปรับวิธีคิด การเติบโตภายใน จนพฤติกรรมเปลี่ยน (Inner growth)

การเตรียมการเพื่อให้เกิดพื้นที่แห่งการเรียนรู้ 1. มีที่ว่างให้เมล็ดพันธุ์แห่งความรู้ได้งอกงาม 2. มีแร่ธาตุ ความชุ่มชื้นที่จะทำนุบำรุงให้เกิดการเรียนรู้ 3. สร้างให้สิ่งแวดล้อมในองค์กรมีโอกาสให้ศักยภาพของแต่ละคนเติบโต 4. บำรุงพื้นที่นี้ด้วยความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกันในองค์กร เริ่งจากการสร้างสิ่งแวดล้อม (ที่เป็นคน) และบรรยากาศการทำงาน นพ.ภักดี ผู้อำนวยการรพ.ยุพราชด่านซ้าย จ.เลย

จัดภูมิสถาปัตย์/สิ่งแวดล้อมที่เยียวยา แนวคิดการสร้างระบบบริการและบริหารด้วย หัวใจความเป็นมนุษย์ ผู้นำและทีมนำ พบความทุกข์ยากของผู้รับบริการ วิธีทำ จัดภูมิสถาปัตย์/สิ่งแวดล้อมที่เยียวยา ศิลปะ/การเล่าเรื่องดีดี กระบวนการเรียนรู้และแลกเปลี่ยนเรียนรู้

Optimal Healing Environment A system and place comprised of people, behaviors, treatments and their psychological and physical parameters. Its purpose is to provide conditions that stimulate and support the inherent healing capacities of the participants, their relationships and their surroundings.

OPTIMAL HEALING ENVIRONMENTS Inner Environment (Personal) Interpersonal Environment (Social) Outer Environment (Behavioral) Cultivating Healing Relationships Developing Healing Intention Practicing Healthy Lifestyles Enhance Awareness Enhance Health Habits Enhance Caring Expectation Hope Understanding Belief Compassion Empathy Social Support Communication Diet Exercise Relaxation Balance Experiencing Personal Wholeness Applying Collaborative Medicine Creating Healing Organizations Enhance Integration Enhance Process Enhance Medical Care Leadership Mission Culture Teamwork Mind Body Spirit Energy Conventional Integrative Traditional Person-centered Building Healing Spaces Nature Color Light Artwork Architecture Aroma Music Enhance Natural & Sustainable Structures

การสร้างสิ่งแวดล้อมที่ เรียนรู้หัวใจความเป็นมนุษย์ ชีวิตที่มีค่าอยู่ที่การทำตนเองให้เป็นคนมีคุณค่าและ…ทำให้ชีวิตของคนอื่นมีคุณค่า การสร้างสิ่งแวดล้อมที่ เรียนรู้หัวใจความเป็นมนุษย์