หัวใจ Heart นางสาวพัชฎา บุตรยะถาวร ครูผู้สอน วิชาชีววิทยา 1 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาน้อมเกล้า ปทุมธานี

ระบบไหลเวียนเลือดของมนุษย์ ระบบไหลเวียนเลือดของมนุษย์เป็นระบบเลือดแบบปิด ซึ่งทำหน้าที่ลำเลียงอาหาร แก็สออกซิเจน ไปสู่เซลล์ต่างๆ และนำแก็สคาร์บอนไดออกไซด์และของเสียต่างๆ ออกจากเซลล์ รักษาสมดุลของร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ต่อสู้และป้องกันสิ่งแปลกปลอม รวมทั้งเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกาย ระบบไหลเวียนเลือดประกอบด้วย หัวใจหลอดเลือด และเลือด

หัวใจ Heart หัวใจ (Heart) เป็นอวัยวะที่ประกอบขึ้นด้วยกล้ามเนื้อหัวใจที่ไม่อยู่ภายใต้อำนาจจิตใจ หัวใจ) ด้านหน้าระหว่างปอดทั้ง 2 ข้าง เหนือกับบังลม (Diaphragm)โดยค่อนข้างซ้ายเล็กน้อย หัวใจเป็นอวัยวะที่ประกอบด้วยกล้ามเนื้อทั้งหมด ภายในกลางทำหน้าที่เปรียบเสมือนปม 2 อันทํางานพร้อมกัน หัวใจจะวางตัวอยู่ในถุงตันที่เรียกว่า เยื่อหุ้มหัวใจ (Pericardial sac) เป็น Fibrous connective tissue หุ้มหัวใจไว้ ภายในถุงมีของเหลวหล่อลื่นอยู่ เพื่อป้องกันอันตรายจากการเสียดสีกับอวัยวะข้างเคียงขณะที่หัวใจมีการบีบและคลายตัว

ผนังด้านนอกของหัวใจจะมีหลอดเลือดโคโรนารี (Coronary) ทั้งหลอดเลือดแดงและหลอดเลือดดำ ทำหน้าที่นำเลือดมาหล่อเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ ภายในหัวใจมีลักษณะเป็นโพรงมี 4 ห้อง โดยแบ่งเป็นห้องบน 2 ห้อง เรียกว่า เอเตรียม (Atrium) ห้องล่าง 2 ห้อง เรียกว่า เวนตริเคิล (Ventricle) หัวใจห้องบนซ้ายและล่างซ้ายมีลิ้นไบคัสพิด (Bicuspid) คั่นอยู่ ส่วนห้องบนขวาและล่างขวามีลิ้นไตรคัสพิด (Tricuspid) คั่นอยู่ ซึ้งลิ้นทั้งสองนี้ทำหน้าที่คอยปิด-เปิด เพื่อไม่ให้เลือดไหลย้อยกลับ หัวใจทำหน้าที่สูบฉีดเลือดโดยการบีบตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อหัวใจเป็นจังหวะ ทำให้เลือดไหลไปตามหลอดเลือดต่างๆ หลอดเลือดแดงจะขยายตัวตามจังหวะการบีบตัวของหัวใจ เราสามารถจับจังหวะนี้ได้ตรงตำแหน่งหลอดเลือดที่อยู่ใกล้กับผิวหนัง เรียกว่า ชีพจร (Pulse)

Pulmonary Semilunar Vale The Heart Pulmonary Semilunar Vale Pulmonary Artery Aorta Pulmonary Vein Superior Venacava Aortic Semilunar Vale Right Atrium Left Atrium Tricuspid Valve Bicuspid Valve Left Ventricle Right Ventricle

หัวใจ

หัวใจ

หัวใจ

หัวใจ

กระบวนการทำงานของระบบไหลเวียนเลือด ห้องเอเตรียมขวาจะรับเลือดจากหลอดเลือดดำซุพีเรีย เวนาคาวา (Superior Venacava) ซึ่งนำเลือดจากศีรษะและแขน และรับเลือดจากหลอดเลือดดำอินฟีเรีย เวนาคาวา (Inferior Venacava) ซึ่งนำเลือดมาจากลำตัวและขาเข้าสู่หัวใจ เมื่อเอเตรียมขวาบีบตัว เลือดจะเข้าสู่เวนตริเคิลขวาโดยผ่านลิ้นไตรคัสพิด จากนี้เมื่อเวนตริเคิลบีบตัว เลือดจะผ่านลิ้นพัลโมนารี เซมิลูนาร์ (Pulmonary Semilunar Value) ซึ่งเปิดเข้าสู่หลอดเลือดแดงพัลโมนารี (Pulmonary Artery) หลอดเลือดนี้นำเลือดไปยังปอดเพื่อแลกเปลี่ยนแก็ส โดยปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ และรับออกซิเจน เลือดที่มีออกซิเจนสูงนี้จะไหลกลับสู่หัวใจทางหลอดเลือดดำพัลโมนารี (Pulmonary Vein) เข้าสู่ห้องเอเตรียมซ้าย เมื่อเอเตรียมซ้ายบีบตัว เลือดก็จะผ่านลิ้นไบคัสพิด เข้าสู่ห้องเวนตริเคิลซ้าย แล้วเวนตริเคิลซ้ายบีบตัวดันเลือดให้ไหลผ่านลิ้นเอออร์ติก เซมิลูนาร์ (Aortic Semilunar Value) เข้าสู่เอออร์ตา (Aorta) ซึ่งเป็นหลอดเลือดแดงใหญ่ จากเอออร์ตาจะมีหลอดแตกแขนงแยกไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย

กระบวนการทำงานของระบบไหลเวียนเลือด

ลักษณะการบีบตัว – คลายตัวของหัวใจ

คำศัพท์ Right Atrium = หัวใจห้องบนขวา Right Ventricle = หัวใจห้องล่างขวา Left Atrium = หัวใจห้องบนซ้าย Left Ventricle = หัวใจห้องล่างซ้าย Tricuspid Valve = ลิ้นหัวใจไตรคัสปิดวาล์ว (กั้นระหว่างหัวใจห้องบนขวากับล่างขวา) Bicuspid Valve (Mitral Vale)= ลิ้นหัวใจไบคัสปิดวาล์ว (กั้นระหว่างหัวใจห้องบนซ้ายกับล่างซ้าย) Pulmonary Vale = ลิ้นหัวใจพัลโมนารีเซมิลูนาร์ (กั้นระหว่างหัวใจห้องล่างขวากับเส้นเลือดพัลโมนารีอาร์เทอรี) Aortic Vale = ลิ้นหัวใจเอออร์ติกเซมิลูนาร์ (กั้นระหว่างหัวใจห้องล่างซ้ายกับเส้นเลือดเอออร์ตา) Pulmonary Artery = เส้นเลือดพัลโมนารีอาร์เทอรี (รับเลือดจากห้องล่างขวาไปฟอกที่ปอด) Pulmonary Vein = เส้นเลือดพัลโมนารีเวน (รับเลือดจากปอดส่งเข้าหัวใจห้องล่างซ้าย) Superior Venacava = เส้นเลือดสุพีเรียเวนาคาวา (รับเลือดดำจากร่างกายส่วนบน เช่น ศีรษะ คอ ไหล่ ไปที่ห้องบนขวา) Inferior Venacava = เส้นเลือดอินฟีเรียเวนาคาวา (รับเลือดดำจากร่างกายส่วนล่าง เช่น ขา เอว ลำตัว ไปที่ห้องบนขวา)

ให้นักเรียนศึกษากลไกการทำงานของหัวใจจากวีดีโอต่อไปนี้

The End