DNA สำคัญอย่างไร

ดีเอ็นเอ (อังกฤษ: DNA) เป็นชื่อย่อของสารพันธุกรรม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic acid) ซึ่งเป็นกรดนิวคลีอิก (กรดที่พบในใจกลางของเซลล์ทุกชนิด) ที่พบในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ได้แก่ คน, สัตว์, พืช, เชื้อรา, แบคทีเรีย, ไวรัส เป็นต้น ดีเอ็นเอบรรจุข้อมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นไว้ ซึ่งมีลักษณะที่ผสมผสานมาจากสิ่งมีชีวิตรุ่นก่อน ซึ่งก็คือ พ่อและแม่ และสามารถถ่ายทอดไปยังสิ่งมีชีวิตรุ่นถัดไป ซึ่งก็คือ ลูกหลาน

DNA มีโครงสร้างเป็นสายยาวพันกันเป็นเกลียวคู่คล้ายบันไดเวียนขวา แต่ละสายประกอบด้วยนิวคลีโอไทด์จำนวนมาก นิวคลีโอไทด์ ประกอบด้วย 1) น้ำตาลเพนโทส มีคาร์บอน 5 อะตอม คือ น้ำตาลดีออกซีไรโบส 2) ไนโตรเจนเบส (ชนิดใดชนิดหนึ่ง) จาก 4 ชนิดต่อไปนี้ - อะดีนิน (Adenine หรือ A) - กวานีน (Guanine หรือ G) - ไทมีน (Thymine หรือ T) - ไซโทซีน (Cytosine หรือ C) 3) หมู่ฟอสเฟต (P) เป็นส่วนเชื่อมระหว่างนิวคลีโอไทด์แต่ละหน่วยในสายดีเอ็นเอ เบสในดีเอ็นเอจะจับคู่กัน คือ A กับ T , C กับ G

ความสำคัญของดีเอ็นเอ ดีเอ็นเอควบคุมลักษณะของการแสดงออก สามารถถ่ายทอดจาก พ่อแม่สู่ลูกผ่านทางเซลล์สืบพันธุ์และการปฏิสนธิ DNA คือสารพันธุกรรม ทำหน้าที่กำหนดกิจกรรมต่างๆ ภายในเซลล์โดยควบคุมการสังเคราะห์โปรตีนชนิดต่างๆ เช่น เอนไซม์

ดีเอ็นเอมีรูปร่างเป็นเกลียวคู่ คล้ายบันไดลิงที่บิดตัว

DNA ย่อมาจากคำว่า Deoxyribonucleic Acid คือสารพันธุกรรมหรือหน่วยพื้นฐานที่ทำหน้าที่เก็บรักษาข้อมูลและ ถ่ายทอดลักษณะทางกรรมพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต DNA ส่วนใหญ่จะอยู่ในโครโมโซมภายในนิวเคลียส ซึ่งปกติจะพบได้ในน้ำเลือด น้ำอสุจิ เส้นผม ดังนั้น DNA จึงเป็นตัวบ่งชี้รูปพรรณสัณฐานของแต่ละคน

ภายในนิวเคลียสของแต่ละเซลล์ที่ประกอบกันเป็นร่างกายของสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่ง จะมีจำนวนโครโมโซมเท่ากันหมดทุกเซลล์ เช่น ทุก ๆ เซลล์ของร่างกายคนมีโครโมโซมจำนวน 46 แท่ง แต่ในเซลล์สืบพันธุ์จะมีจำนวนโครโมโซมเพียงครึ่งหนึ่งของเซลล์ร่างกาย ดังภาพ

แผนภาพอย่างง่ายแสดงการสร้างเซลล์อสุจิและเซลล์ไข่

จำนวนโครโมโซมภายหลังการปฏิสนธิ เมื่อเซลล์อสุจิของพ่อและเซลล์ไข่ของแม่ซึ่งมีโครโมโซมเซลล์ละ 23 แท่งมารวมกัน เซลล์ใหม่ที่ได้จึงมีจำนวนโครโมโซม 46 แท่ง ซึ่งเท่ากับจำนวนโครโมโซมของเซลล์ร่างกายปกติ ดังแสดงในภาพ จำนวนโครโมโซมภายหลังการปฏิสนธิ

โครโมโซมของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดจะมีรูปร่างลักษณะเหมือนกันเป็นคู่ ๆ ยีนซึ่งอยู่บนโครโมโซมก็ปรากฏเป็น คู่ด้วย

ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ เนื่องจาดดีเอ็นเอ (อาจเรียกว่า ชิ้นส่วนของยีน) เป็นสารพันธุกรรมที่มีอยู่ทุกเซลล์ทั่วร่างกาย ดังนั้นดีเอ็นเอของแต่ละคนจึงมีลักษณะจำเพาะเหมือนลายมือหรือลายนิ้วหรือแผลเป็นของแต่ละคน แต่ดีเอ็นเอมีลักษณะดีกว่าที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่บริเวณใดของร่างกาย ดังนั้นจึงถือว่าลายพิมพ์ดีเอ็นเอ (DNA fingerprint) เป็นลักษณะจำเพาะของแต่ละคน และมีข้อดีกว่าลายมือที่สามารถใช้พิสูจน์ความสัมพันธ์ทางสายเลือดได้ด้วย เพราะ ดีเอ็นเอของลูกจะได้รับมาจากพ่อและแม่อย่างละครึ่งหนึ่ง ดีเอ็นเอของแต่ละคนจึงยากที่จะมีคนอื่นเหมือน ยกเว้นแฝดแท้ที่เกิดจากไข่ใบเดียวกันและอสุจิตัวเดียวกัน