เครื่องมือการจัดการความรู้ Knowledge Management Tools ผศ.ดร. วิภาดา เวทย์ประสิทธิ์ ภาควิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ Email : wwettayaprasit@yahoo.com

บันไดสี่ขั้นสู่การเรียนรู้ (Learning) เลียนแบบ พัฒนาต่อยอด 4 เลียนรู้ รับมา ทำเลียนแบบ 3 รับรู้ แต่อาจไม่ได้นำไปใช้ 2 ไม่รู้ ไม่รู้ ไม่ชี้ vs. ไม่รู้ แล้วชี้ 1

เครื่องมือของการจัดการความรู้ ชุมชนแนวปฏิบัติ (Communities of Practice – CoP) ฐานความรู้ความสำเร็จ (Best Practices Databases) ฐานความรู้บทเรียน (Lessons Learned Databases) แหล่งผู้รู้ในองค์กร (Center of Excellence – CoE)

เครื่องมือของการจัดการความรู้ (ต่อ) การเล่าเรื่อง (Story Telling) ทบทวนหลังการปฏิบัติ (After Action Reviews – AAR) การใช้ที่ปรึกษาหรือพี่เลี้ยง (Monitoring Programs) การเสวนา (Dialogue) เพื่อนช่วยเพื่อน (Peer Assist) ฟอรัม ถาม-ตอบ (Forum)

เครื่องมือจัดการความรู้ (Knowledge Management Tools) จากหนังสือ การจัดการความรู้ สู่การปัญญาปฏิบัติ โดย อ.บดินทร์ วิจารณ์ Mapping โดย ภก.ประชาสรรณ์ แสนภักดี Download ได้จาก www.prachasan.com

(Community of Practice : CoP) ชุมชนนักปฏิบัติ (Community of Practice : CoP)

ชุมชนนักปฏิบัติ CoP ชุมชน ชุมชนแห่งการปฏิบัติ เปรียบเหมือนเก้าอี้สามขา แนวปฏิบัติ Domain ชุมชน ชุมชนแห่งการปฏิบัติ เปรียบเหมือนเก้าอี้สามขา

ชุมชนนักปฏิบัติ CoP เปนกลุมคนที่มารวมตัวกันอยางไมเปนทางการ มีวัตถุประสงคเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู สรางองคความรูใหมๆ มาจากคนที่อยูในกลุมงานเดียวกัน หรือมีความสนใจในเรื่องใดเรื่องหนึ่งรวมกัน มีความไววางใจและความเชื่อมั่นในการแลกเปลี่ยน ความรูระหวางกันและกัน เปนสิ่งที่สําคัญ 8

ชุมชนนักปฏิบัติ CoP มีความแตกตางจากการจัดตั้งทีมงาน เนื่องจากเปนการรวมกัน.......อยางสมัครใจ........ ควรมีการบันทึกสิ่งที่เรียนรูระหวางกัน ใหแรงจูงใจหรือรางวัล.... สําหรับสมาชิกที่ใหความรวมมือและแลกเปลี่ยนเรียนรู เพื่อเปนตัวอยางแกคนอื่นๆตอไป ควรสงเสริมให CoP มีการเติบโตและขยายตัว 9

สร้างชุมชนนักปฏิบัติ Expert 5% Training Professional 40% Expert in Community of Practice 100%

CoP พัฒนาสู่ LO CoP1 Create Learn Share Use Capture CoP2 CoP3 CoP9

ระดับการเขารวมใน ชุมชนนักปฏิบัติ (CoP)

การใช้ที่ปรึกษาหรือพี่เลี้ยง (Mentoring System) เปนวิธีการถายทอดความรูแบบตัวตอตัว เปนวิธีการหนึ่งในการสอนงานและใหคําแนะนําอยางใกลชิด นอกจากจะใหคําปรึกษาในดานการงานแลว ยังเปนที่ปรึกษาในเวลามีปญหาหรือสับสน ที่สําคัญพี่เลี้ยงจะตองเปนตัวอยางที่ดีในเรื่องพฤติกรรม จริยธรรม และการทํางานใหสอดคลองกับความตองการขององคกร

การทบทวนหลังการปฎิบัติ (After Action Review - AAR) เปนกิจกรรมที่ใชทบทวนหรือประเมินผลของกิจกรรมชุมชนนักปฏิบัติ (CoP) ในแตละครั้งวามีจุดดีจุดดอย รวมทั้งโอกาสและอุปสรรค อยางไรในการทํา CoP เพื่อเปนขอมูลในการปรับปรุงการทํา CoP ในครั้งตอไปใหดีขึ้น รวมทั้งเปนการเปดโอกาสใหสมาชิกในกลุมไดเสนอแนะขอคิดเห็นตางๆเพื่อการปรับปรุงการทํา CoP ใหสอดคลองกับเปาหมายของกลุมและเปาหมายของสมาชิก

คําถามในการทํา AAR 1. สิ่งที่บรรลุเปาหมายคืออะไร AAR (After Action Review) คําถามในการทํา AAR 1. สิ่งที่บรรลุเปาหมายคืออะไร 2. สิ่งที่เกินความคาดหวังคืออะไร 3. สิ่งที่ต่ำกว่าความคาดหวังคืออะไร 4. คิดจะกลับไปทําอะไรตอ

การเสวนา (Dialogue)

ฐานความรู (Knowledge Bases) ฐานความรู้บทเรียน (Lesson Learned) ฐานความรู (Knowledge Bases) เปนการเก็บขอมูลความรูตางๆ ที่องคกรมี ไวในระบบฐานขอมูล สามารถเขาถึงขอมูลไดตลอดเวลาผานระบบอินเทอรเน็ต อินทราเน็ต หรือระบบอื่นๆ ไดอยางสะดวกรวดเร็วและถูกตอง ควรคํานึงถึงความพรอมของโครงสรางพื้นฐานเพื่อสนับสนุนระบบเทคโนโลยีสารสนเทศดวย

ฐานความรู้บทเรียน

วิธีปฎิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice - BP) BP การจัดเก็บความรูและวิธีปฏิบัติที่เปนเลิศในรูปของเอกสาร เปนการจัดเก็บขอมูลขององคกรในรูปแบบงายๆ เพื่อความสะดวกในการคนหาและนําไปใช จัดทําฐานความรูของวิธีปฏิบัติที่เปนเลิศ อาจไดจากการทําการเทียบเคียง (Benchmarking)

การสกัดความรู้

resistible pest/disease การสกัดความรู้ Rice Varieties Types Harvest time (วัน) Yield (กก./ไร่) resistible pest/disease environment ปทุมธานี 1 ข้าวเจ้า 125 650-774 เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล เพลี้ยกระโดดหลังขาว โรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง พื้นที่นาชลประทานภาคกลาง กข 10 ข้าวเหนียว 130 660 - ดอกพะยอม 145-150 250 โรคใบจุดสีน้ำตาล โรคใบขีดสีน้ำตาล ปลูกเป็นพืชแซมในสวนยาง กระบวนการสกัดข้อมูล สารสนเทศอัตโนมัติ

(Center of Excellence - CoE) แหล่งผู้รู้ในองค์กร (Center of Excellence - CoE)

แนวปฏิบัติ :TKC กลุ่มโรคเบาหวาน ผู้เชี่ยวชาญ

แนวปฏิบัติ :TKC กลุ่มโรคเบาหวาน ผู้เชี่ยวชาญ

การเล่าเรื่อง (Story Telling) สรางความสมดุลระหวางความนาสนใจในการบรรยายเรื่องและเนื้อหาที่ตองการสื่อ

ลักษณะ ข้อควรคำนึง ข้อดี ผลที่ได้ ก่อให้เกิดความรื่นรมย์ เข้าใจง่าย เล่าจากมุมมองของคนสำคัญคนใดคนหนึ่ง มีการสอดแทรกแนวคิด เกิดขึ้นไม่นาน เป็นเรื่องจริง เล่าสั้นๆ หนึ่งเรื่องมีประเด็นเดียว จบลงด้วยความสุข เป็นตัวเชื่อมต่อความรู้ ความเข้าใจในผู้ฟังให้เกิดความคิดใหม่ๆ กระตุ้นให้ผู้ฟังนำบทเรียนไปใช้กับงานของตนเอง ไม่ทำให้เกิดช่องว่างของการรู้กับการปฏิบัติ เล่าเรื่องในประเด็นเดียวกันแต่สะท้อนความรู้/วิธีการคนละแบบ ลักษณะ ข้อดี STORY TELLING ผลที่ได้ ข้อควรคำนึง ก่อให้เกิดความรื่นรมย์ ถ่ายทอดข่าวสาร รักษาวัฒนธรรม สร้างพันธภาพ สร้างชุมชน เกิดการเปลี่ยนแปลงขององค์กร ให้ผู้ฟังตัดสินใจเอง เล่าเฉพาะเหตุการณ์และผลที่เกิดขึ้น วิเคราะห์คุณค่าของเรื่องที่จะเล่า ใช้ภาษาพูดง่ายๆ

เพื่อนช่วยเพื่อน (Peer Assist)

จัดการประชุมหรือกิจกรรมอยางเปนกิจลักษณะอยางสม่ำเสมอ เวทีถาม-ตอบ (Forum) จัดการประชุมหรือกิจกรรมอยางเปนกิจลักษณะอยางสม่ำเสมอ เชนการสัมนา และการประชุมทางวิชาการ

สมุดหนาเหลือง (Yellow Pages) อื่นๆ (Others) สมุดหนาเหลือง (Yellow Pages) จัดตั้งทีมขามสายงาน (Cross-Functional Team) การสับเปลี่ยนงาน (Job Rotation) และการยืมตัวบุคลากรมาชวยงาน (Secondment)