ความเป็นมาของไทยกับ AFTA เกิดจากภาวะเศรษฐกิจโลกที่ชะลอตัวในปี 2539 - 2541 เพื่อสร้างความเข็มแข็งทางเศรษฐกิจ เพื่อต่อสู้กับการกีดกันทางการค้ากับประเทศอื่นๆนอกเขตอาเซียนที่รุนแรงขึ้น ดำเนินการในปี 2536 ปัจจุบันมีสมาชิก 10 ประเทศ ประกอบด้วย บรูไน อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไทย เวียดนาม ลาว พม่า และกัมพูชา
วัตถุประสงค์ของ AFTA เป้าหมายของ AFTA 1. ส่งเสริมให้การค้าภายในอาเซียนขยายตัวกันมากขึ้น 2. ส่งเสริมให้มีการลงทุนจากประเทศที่ 3 เข้ามาในอาเซียนมากขึ้น 3. เพื่อช่วยให้สามารถแข่งขันกับประเทศอื่นๆได้มากยิ่งขึ้น เป้าหมายของ AFTA จะลดภาษีทุกรายการให้เหลือ 0 - 5% ภายในระยะเวลา 10 ปี โดยจะลดให้เหลือ 0 % ภายในปี 2553 - 2558
กลไกการดำเนินงานของ AFTA 1. ลดภาษีสินค้าอุตสาหกรรมและเกษตรกรรมแปรรูปทุกรายการให้เหลือ 0-5% ภายใน 10 ปี สำหรับกลุ่มสินค้าลดภาษีปกติ และลดภายใน 7 ปี สำหรับกลุ่มสินค้าเร่งลดภาษี 2. สินค้าใดไม่สามารถลดภาษีตามเวลาดังกล่าวได้ ต้องขอสงวนสิทธิ์การลดภาษี โดยนำไปไว้ในรายการยกเว้นภาษีชั่วคราว แต่ต้องทยอยสู่แผนการลดภาษีภายในเวลา 5 ปี และลดภาษีลงเหลือร้อยละ 0-5 ภายใน 7 ปี 3. สินค้าไม่แปรรูป เริ่มลดราคาช้ากว่าสินค้าอุตสาหกรรมและเกษตรกรรมแปรรูป 4. ต้องยกเลิกมาตรการกีดกันทางการค้า (Non-Tariff Barriers :NTBs)