นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค ผลการสำรวจทัศนคติ ความเห็นของประชาชน DDC Poll ครั้งที่ 15 “เรื่อง…โรคไข้เลือดออก นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค 15 มิถุนายน 2558

วิธีการดำเนินการสำรวจความเห็น ทัศนคติ กลุ่มตัวอย่าง ประชาชนชาวไทย อายุ 15 ปีขึ้นไป กลุ่มเป้าหมายจำนวน 3,024 ราย 24 จังหวัด ได้แก่ กรุงเทพมหานคร จำนวน 126 ราย ภาคกลางและภาคตะวันออก จำนวน 882 ราย จากจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ชลบุรี ราชบุรี กาญจนบุรี ฉะเชิงเทรา สระบุรี และลพบุรี ภาคเหนือ จำนวน 756 ราย จากจังหวัดเชียงใหม่ พิษณุโลก นครสวรรค์ สุโขทัย แพร่ และลำพูน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 756 ราย จากจังหวัดขอนแก่น อุบลราชธานี นครราชสีมา นครพนม หนองคาย และชัยภูมิ ภาคใต้ จำนวน 504 ราย จากจังหวัดสุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช สงขลา และตรัง

วิธีการดำเนินการสำรวจความเห็น ทัศนคติ (ต่อ) สถานที่เก็บข้อมูล บริเวณแหล่งชุมชนรอบตลาด แหล่งชุมชน บริเวณห้างสรรพสินค้า หรือบริเวณ สถานที่ราชการ ตลอดจนหมู่บ้านนอกเขตเทศบาล ช่วงเวลาในการสำรวจความเห็น 28 พฤษภาคม – 5 มิถุนายน 2558 วิเคราะห์ข้อมูลด้วย สถิติร้อยละ Chi – Square Test

ผลการสำรวจ ข้อมูลทั่วไป จำนวน ร้อยละ เพศ ชาย หญิง อายุ 1,524 50.1 1,516 49.9 อายุ 15 - 24 ปี 506 16.6 25 - 34 ปี 35 - 44 ปี 510 16.8 45 – 54 ปี 521 17.1 55 – 64 ปี 491 16.2 65 ปีขึ้นไป

ผลการสำรวจ (ต่อ) การศึกษา ประถมศึกษาและต่ำกว่า มัธยมต้น ข้อมูลทั่วไป จำนวน ร้อยละ การศึกษา ประถมศึกษาและต่ำกว่า 204 6.7 มัธยมต้น 405 13.3 มัธยมศึกษาปลาย/ปวช. 855 28.1 อนุปริญญา/ปวส. 931 30.6 ปริญญาตรีและสูงกว่า 645 21.2

ผลการสำรวจ (ต่อ) ข้อมูลทั่วไป จำนวน ร้อยละ 354 11.6 551 18.1 260 8.6 อาชีพ เกษตรกร 354 11.6 รับจ้างทั่วไป 551 18.1 นักเรียน / นักศึกษา 260 8.6 ธุรกิจส่วนตัว 628 20.7 พนักงานบริษัทเอกชน 639 21.0 รับราชการ / รัฐวิสาหกิจ 532 17.5 อื่น ๆ 76 2.5

ผลการสำรวจ (ต่อ) ข้อมูลทั่วไป จำนวน ร้อยละ 383 12.6 669 22.0 894 29.4 รายได้เฉลี่ยต่อเดือน ต่ำกว่า 5,000 บาท 383 12.6 5,001 – 10,000 บาท 669 22.0 10,001 – 15,000 บาท 894 29.4 15,001 – 20,000 บาท 475 15.6 20,001 – 25,000 บาท 355 11.7 25,000 บาทขึ้นไป 264 8.7

คำถาม ผลการสำรวจ (ต่อ) คำตอบ จำนวน ร้อยละ ใช่ 2,731 89.8 1. ท่านคิดว่า ยุงลายมีโอกาสนำเชื้อไข้เลือดออกหรือไม่ ใช่ 2,731 89.8 ไม่ใช่ 309 10.2

คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ ได้ 2,718 89.4 ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 2. ท่านคิดว่าผู้ใหญ่ป่วยเป็นโรคไข้เลือดออกได้หรือไม่ ได้ 2,718 89.4 ไม่ได้ 322 10.6

2,337 76.9 ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 979 32.2 691 22.7 3. ถ้ามีไข้สูงลอย ซึม เบื่ออาหาร มีจุดเลือดออกตามแขนขา ควรทำอย่างไร (ตอบได้มากกว่า 1 ข้อ) รีบไปพบแพทย์ 2,337 76.9 หยุดเรียน หยุดงาน /พักผ่อนอยู่บ้าน 979 32.2 ซื้อยาแผนปัจจุบันกินเอง 691 22.7 ซื้อยาสมุนไพรกินเอง 593 19.5 ปล่อยให้หายเอง 235 7.7 อื่น ๆ 15 0.3 - กลุ่มตัวอย่างที่ตอบ ปล่อยให้หายเอง คือเพศชาย อายุ 45 – 54 ปี การศึกษาอยู่ในระดับประถมและต่ำกว่า ร้อยละ 6.8 กลุ่มตัวอย่างที่ตอบ ซื้อยาแผนปัจจุบันกินเอง คือเพศชาย อายุ 55 – 64 ปี การศึกษาอยู่ในระดับปริญญาตรี / สูงกว่า ร้อยละ 16.5 กลุ่มตัวอย่างที่ตอบ ซื้อยาสมุนไพรกินเอง คือเพศชาย อายุ 45 – 54 ปี และ 65 ปี ขึ้นไปการศึกษาอยู่ในระดับมัธยมต้น ร้อยละ 16.5

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ มี 1,295 42.6 4. ท่านคิดว่า มียาฆ่าเชื้อไวรัสเพื่อรักษาโรคไข้เลือดออกหรือไม่ มี 1,295 42.6 ไม่มี 710 23.4 ไม่แน่ใจ 1,035 34.0 - กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ที่ตอบว่า มียาฆ่าเชื้อไวรัสเพื่อรักษาโรคไข้เลือดออก อยู่ในการศึกษาระดับ ปริญญาตรี / สูงกว่า ร้อยละ 46.2 - กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ที่ตอบว่า ไม่มียาฆ่าเชื้อไวรัสเพื่อรักษาโรคไข้เลือดออก อยู่ในการศึกษาระดับ ประถมศึกษาและต่ำกว่า ร้อยละ 35.8 11

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ ทราบ 5. ท่านทราบหรือไม่ว่ามีวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ทราบ 1,355 44.6 ไม่ทราบ 658 21.6 ไม่แน่ใจ 1,027 33.8

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 1,333 43.8 6. อยากให้หน่วยงานภาครัฐสนับสนุน การฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกอย่างไร ศึกษาวิจัยด้านการผลิตวัคซีน 1,333 43.8 สร้างโรงงานผลิตวัคซีนในประเทศ 1,003 33.0 ซื้อวัคซีนจากต่างประเทศ 420 13.8 เปิดโอกาสให้บริษัทมาทดลองกับคนในบ้านเรา 283 9.3 อื่น ๆ 1 .0

นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 7. ท่านรู้หรือไม่ว่าแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายมีที่ใดบ้าง ภาชนะที่มีน้ำขัง 2,226 73.4 โอ่งน้ำ / ถังน้ำ 1,527 50.3 จานรองกระถางต้นไม้ 1,507 49.7 ยางรถยนต์ 1,117 36.8 อ่างบัว 875 28.8 แจกันดอกไม้ 854 28.1 เศษภาชนะ / ขยะใบไม้ 792 26.1 อื่น ๆ 38 1.3 นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค

ผลการสำรวจ (ต่อ) กิจกรรม 8. ท่านใช้วิธีกำจัดลูกน้ำยุงลายในชีวิตประจำวันอย่างไร กิจกรรม ทำประจำทุก 7 วัน ทำบ้าง ไม่เคยทำ ไม่มีภาชนะที่ต้องทำ จำนวน ร้อยละ ปิดฝาโอ่ง/ถังน้ำ 1,112 36.6 1,511 49.7 246 8.1 171 5.6 ปล่อยปลากินลูกน้ำ 652 21.4 1,481 48.7 787 25.9 120 3.9 ใส่ทรายกำจัดลูกน้ำ 565 18.6 1,523 50.1 845 27.8 107 3.5 ใช้น้ำส้มสายชู /เกลือ/ผงซักฟอก 367 12.1 1,180 38.8 1,299 42.7 194 6.4 เปลี่ยนน้ำในแจกัน 934 30.7 1,376 45.3 617 20.3 113 3.7 ทำความสะอาดรอบบ้าน 1,389 45.7 1,245 41.0 340 11.2 66 2.2 กลุ่มตัวอย่างที่กำจัดลูกน้ำยุงลายทุกวิธีทั้งหมด ส่วนใหญ่เป็นผู้หญิง อายุ 55 – 64 ปี การศึกษาอยู่ในระดับปริญญาตรีและสูงกว่า

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 9. ท่านคิดว่าวิธีการป้องกันโรคไข้เลือดออกมีวิธีใดบ้าง (ตอบได้มากกว่า 1 ข้อ) กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ 1,799 59.3 กำจัดลูกน้ำยุงลาย 1,733 57.1 กำจัดยุงลายตัวแก่ 1,136 37.4 ป้องกันไม่ให้ยุงกัด 1,096 36.1 อื่น ๆ 57 1.9 - กลุ่มตัวอย่างที่คิดว่าการกำจัดลูกน้ำยุงลายเป็นการป้องกันโรคไข้เลือดออก อยู่ในระดับ ประถมศึกษา ร้อยละ 32.8 - กลุ่มตัวอย่างที่คิดว่าการกำจัดยุงลายตัวแก่เป็นการป้องกันโรคไข้เลือดออก อยู่ในระดับมัธยมปลาย/ปวช. ร้อยละ 22.6 - กลุ่มตัวอย่างที่คิดว่าการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์และป้องกันไม่ให้ยุงกัด เป็นการป้องกันโรคไข้เลือดออก อยู่ในระดับ ปริญญาตรี ร้อยละ 35.3

เคย ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม 1,231 40.5 ไม่เคย 1,809 59.5 คำตอบ จำนวน ร้อยละ 10. ท่านเคยได้ยินสโลแกน “เก็บให้เกลี้ยง ไม่เลี้ยงยุงลาย” หรือไม่ เคย 1,231 40.5 ไม่เคย 1,809 59.5 - กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ที่เคยได้ยินสโลแกน “เก็บให้เกลี้ยง ไม่เลี้ยงยุงลาย” คือเพศหญิง อายุ 45 – 54 ปี การศึกษาอยู่ในระดับปริญญาตรีร้อยละ 42.6 - กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ที่ไม่เคยได้ยินสโลแกน “เก็บให้เกลี้ยง ไม่เลี้ยงยุงลาย” คือเพศชาย อายุ 35 – 44 ปี การศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษาและต่ำกว่า ร้อยละ 61.6

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 11. ถ้ามียุงชุกชุมในบริเวณบ้านท่าน ท่านจะทำ อย่างไร ชุมชนร่วมกันกำจัดยุง 1,225 40.3 กำจัดยุงในบ้านด้วยตัวท่านเอง 1,044 34.3 ร้องขอหน่วยงานภาครัฐช่วยเหลือ / พ่นฆ่ายุง 397 13.1 รอ อสม. มาแจกทรายอะเบท 374 12.3

ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ ชุมชน โรงเรียน วัด โรงพยาบาล 12. หากมีการจัดรณรงค์โรคไข้เลือดออก ท่านคิดว่า ควรจัดในสถานที่ใด (ตอบได้มากกว่า 1 ข้อ) ชุมชน 1,926 63.4 โรงเรียน 1,831 60.2 วัด 932 30.7 โรงพยาบาล 845 27.8 ตลาดนัด 805 26.5 โรงงาน 701 23.1 สถานีขนส่ง 491 16.2 สถานที่ท่องเที่ยว 373 12.3 อื่น ๆ 21 0.7

คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ ผลการสำรวจ (ต่อ) คำถาม คำตอบ จำนวน ร้อยละ 13. ใครควรเป็นกำลังหลักในการรณรงค์ป้องกันโรคไข้เลือดออก เจ้าหน้าที่สาธารณสุข 1,117 36.7 ตัวท่านเอง 949 31.2 อสม. 563 18.5 นักเรียน 256 8.4 เจ้าหน้าที่ อบต. 155 5.1 - กลุ่มตัวอย่างที่คิดว่าตนเองควรเป็นกำลังหลักในการรณรงค์ป้องกันโรคไข้เลือดออก คือเพศชาย อายุ 45 – 54 ปี การศึกษาระดับมัธยมปลาย /ปวช. ร้อยละ32 - กลุ่มตัวอย่างที่คิดว่าเจ้าหน้าที่สาธารณสุขควรเป็นกำลังหลักในการรณรงค์ป้องกันโรคไข้เลือดออก คือเพศชาย อายุ 35 – 44 ปี การศึกษาระดับอนุปริญญา / ปวส. ร้อยละ37

สรุปผล DDC POLL กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความรู้และทัศนคติโรคไข้เลือดออกอยู่ใน ระดับดี ทั้งเรื่องพาหะนำโรค การดูแลรักษาเมื่อเจ็บป่วย และกลุ่ม เสี่ยง แต่มีกลุ่มตัวอย่างบางกลุ่มตอบว่าปล่อยให้หายเองแม้อาการ ไข้เลือดออกจะรุนแรงก็ตาม พฤติกรรมการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกอยู่ในระดับปาน กลาง ซึ่งเห็นได้จากวิธีการปฏิบัติลูกน้ำยุงลายในชีวิตประจำวันยัง ไม่ปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งประชาชนยังมีความคิดเห็นว่า บุคลากรทางการแพทย์เป็นกำลังหลักในการป้องกันและควบคุม โรคไข้เลือดออก นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค

ข้อเสนอแนะ ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรณรงค์สร้างการมีส่วนร่วมของ ประชาชน / ชุมชน ในการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออก เผยแพร่ประชาสัมพันธ์ความรู้เรื่องโรค / การป้องกัน / การดูแล รักษา และลดป่วย ลดตาย อาการแสดงออกที่รุนแรงควรไปพบแพทย์ไม่ควรปล่อยให้หาย เอง ปัจจุบันยังไม่มียาต้านไวรัสไข้เลือดออกเป็นการรักษาตามอาการ ถึงแม้จะมีวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ยังอยู่ระหว่างการ ทดลอง การกำจัดลูกน้ำยุงลายควรเริ่มที่บ้านและชุมชนของตนเอง นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค

ขอบคุณครับ นายแพทย์โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค