กลไกการขับเคลื่อนและแผนการใช้แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์และการใช้ค่ากลาง นพ.ชลทิศ อุไรฤกษ์กุล 18 มค.60 7 พ.ย.59

เนื้อหา ปัญหาการดำเนินงานของพื้นที่ตำบล การเปลี่ยนจาก Issues base มาเป็น Activity base นวัตกรรมกระบวนการที่จะนำมาใช้ กลไกการขับเคลื่อน และแผนการนำ SLM,ค่ากลางมาใช้ สรุปประเด็นที่สำคัญเกี่ยวกับค่ากลาง

ปัญหาการดำเนินงานในพื้นที่ ปัญหาการดำเนินงานของพื้นที่ตำบล งานตัวเองมาก งานคนอื่นก็มาก (ตำบลบูรณาการ ,ตำบล LTC ,ตำบลบูรณาการ 5 กลุ่มวัยและอนามัย สวล, อำเภอควบคุมโรคเข้มแข็ง อำเภออนามัยการเจริญพันธ์ ,DHS) ขาดการบูรณาการ โดยโครงการลงมาเป็นเรื่องๆ เช่น ไข้เลือดออก อุบัติเหตุ NCD หรือ Issues base โดยพื้นที่นั้นนำประเด็นปัญหานั้นมาแตกเป็นกิจกรรมแล้วดำเนินการกิจกรรม (Activity base) ส่งผลให้เกิดการแยกเงิน แยกกิจกรรม กันทำ ถ้ากิจกรรมเดียวกัน ทำพร้อมกัน จะประหยัดทั้งงประมาณและเวลา ความคิดเรื่องสุขภาพว่าเป็นของใคร (ประชาชน ,จนท.สธ.,รัฐ,อปท,ประชาสังคม)

การเปลี่ยนจาก Issue base มาเป็น Activity base Issues เฝ้าระวัง โดยชุมชน สื่อสารเพื่อปรับพฤติกรรม มาตรการสังคม การปรับแผนงานโครงการ พัฒนาการเด็ก / เด็กอ้วน เตี้ย IQ วัยรุ่นตั้งครรภ์ ผู้ใหญ่อ้วน NCD ผู้สูงอายุอมโรค อยู่ในภาวะพึ่งพิง ปัญหาขยะ โลกร้อน

นวัตกรรมกระบวนการที่จะเปลี่ยน Issues base มาเป็น Activity base สมัยแรก (10 ปีที่แล้ว )แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ (SRM) และฉบับปฏิบัติการ (SLM) ค่ากลางหรืองานของกิจกรรม ที่พื้นที่ส่วนใหญ่ (65%) ที่ประสบความสำเร็จทำ การวิจัยดำเนินการ (Operation Research) ในพื้นที่ภาคเหนือ พบสรุปได้ว่ากิจกรรมสำคัญสำหรับพื้นที่ได้แก่ การเฝ้าระวังโดยชุมชน การสื่อสารเพื่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การกำหนดมาตรการทางสังคม การปรับแผนงานโครงการ กิจกรรมจะระบุเป็นคำนาม (Noun) ส่วนงานจะระบุเป็นคำกริยา (Verb)

ความแตกต่างระหว่างกิจกรรมกับงาน งาน (Verb)  กิจกรรม (Noun) งาน 1 งาน 2 งาน 3 งาน 4 การเฝ้าระวังโดยชุมชน สำรวจกลุ่มเสี่ยงโดย อสม การสือสารเพื่อปรับพฤติกรรม ประกาศ คำสัญญา มาตรการทางสังคม ทำประชาคม การปรับแผนงาน/โครงการ ประเมินแผนงานเทียบกับค่ากลาง

ต้องทำอะไร (งาน) ถึงจะเกิดการการสื่อสารเพื่อ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ประชาชน เข้าถึง (ข้อมูล ,ข่าวสาร,ความรู้) ประชาชน เข้าใจ ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ที่ได้รับ) เกิดการแลกเปลี่ยน (ค้นเพิ่ม สอบถาม แลกเปลี่ยน) ตัดสินใจ (กำหนดทางเลือก และตัดสินใจเลือกทางเลือก) เปลี่ยนพฤติกรรม บอกต่อ (ในทางบวกถ้าได้ผล หรือ ในทางลบถ้าไม่ได้ผล)

ต้องทำอะไร (งาน) ถึงจะเกิดกิจกรรม มาตรการทางสังคม ชุมชนเข้าถึง และเข้าใจข้อมูล ข่าวสาร และความรู้ จนเกิดอารมณ์ร่วมหรือความสนใจ ร่วมในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง การแลกเปลี่ยนเพื่อที่จะจัดการเรื่องที่สนใจร่วมกัน เกิดความมุ่งมั่นที่จะทำอะไรบางอย่างร่วมกัน เพื่อการอยู่ร่วมกัน หรือเพื่อประโยชน์สาธารณะ หรือ เพื่อแก้ปัญหาร่วมกัน ความมุ่งมั่นได้พัฒนามากขึ้นจนเกิดสิ่งต่างๆ ตามลำดับ ดังนี้ ข้อตกลงร่วมกัน ข้อตกลงที่เป็นลายลักษณ์อักษร ข้อตกลงที่เกิดผลในทางปฏิบัติ มีการบังคับใช้ มีการให้รางวัล หรือ ลงโทษ

ต้องทำอะไร(งาน) ถึงเกิดกิจกรรมการเฝ้าระวังโดยชุมชน ชุมชนได้เข้าถึง เข้าใจ ข้อมูล ข่าวสาร และความรู้ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่จะส่งผลต่อสุขภาพทั้งทางบวกหรือทางลบ ชุมชนเปลี่ยนวิธีคิดว่า ไม่ใช่เป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ แต่เป็นหน้าที่ของทุกคนที่เกี่ยวข้อง ชุมชนวางมาตรการในการเฝ้าระวัง เรื่องที่สนใจร่วมกัน ชุมชนกำหนดมาตรการในการจัดการ โดยแยกเป็นกลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยง เมื่อเฝ้าระวังพบเหตุการณ์ดังกล่าวแยกตามกลุ่ม

ต้องทำอะไร(งาน) ถึงเกิดกิจกรรมการปรับแผนงาน/โครงการ การปรับเปลี่ยนวิธีคิดและวิธีการทำงาน เปลี่ยนจาก Issues base เป็น Activity base เปลี่ยนจากทำคนเดียวมาเป็นทำเป็นทีม การเปลี่ยนวิธีการทำแผน การบูรณาการการทำงานร่วมกัน การแลกเปลี่ยนเรียนรู้

สรุปแนวคิดของค่ากลาง ปัญหาของพื้นที่เนื่องจากส่วนกลาง/จังหวัด ผลักดันแผนพัฒนาหรือแก้ปัญหาสุขภาพในรูปของโครงการที่เป็น Issues base ทำให้ issues ต่างๆที่ลงมา ต่างแผน งาน/เงิน/เวลา ขาดการบูรณาการ ได้มีการวิจัยปฏิบัติการเพื่อหา กิจกรรมที่สำคัญ (Key Activities) ได้แก่ เฝ้าระวัง สื่อสาร มาตรการสังคม ปรับโครงการ ถ้าหางานที่พื้นที่ส่วนใหญ่ที่ประสบผลสำเร็จทำ หรือเรียกกว่าค่ากลาง แล้วประกาศให้พื้นที่อื่นๆทำงานนั้น ย่อมทำให้พื้นที่นั้นประสบความสำเร็จไปด้วย โดยไม่ต้องเสียเวลาลองผิดลองถูก การขยายผลให้มีการใช้ค่ากลางครอบคลุมทั้งพื้นที่จะส่งผลให้เกิดการบูรณาการในพื้นที่ เพราะบูรณาการทุก issues ลงมาสู่การทำงานที่สำคัญใน 4 กิจกรรมหลัก และทำให้ประหยัดเงิน และเวลา

กลไกการขับเคลื่อน กรมวิชการ/ศูนย์เขต สสจ เข้าอบรม Super trainer เพื่อมาอบรมครู ก.ระดับจังหวัด จัดทำค่ากลางความสำเร็จของเขต ส่งให้จังหวัด สสจ.และครู ก.นำค่ากลางความสำเร็จของเขตมาจัดทำค่ากลางที่คาดหวังของจังหวัด (5 กลุ่มวัย 1 สวล) อบรมครู ข โดยครู ก.1 ในพื้นที่เป้าหมาย กรมวิชาการสนับสนุนวิชาการ เปิดตัวตำบล นำร่องที่จะดำเนินการ ตำบลบูรณาการ 5 กลุ่มวัย/สวล โดยใช้ค่ากลาง

สรุประเด็นที่สำคัญเกี่ยวกับค่ากลาง

ใครๆ ในที่นี้คือพื้นที่ที่ประสบความสำเร็จในการดำเนินงาน