คุณภาพน้ำมันเพื่อผู้บริโภค โดย นายปิยวัฒน์ จงสนองทรัพย์ ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง กรมธุรกิจพลังงาน

พระราชบัญญัติการค้าน้ำมันเชื้อเพลิง พ.ศ. 2543 สำนักคุณภาพเชื้อเพลิง มีหน้าที่ความรับผิดชอบตาม พระราชบัญญัติการค้าน้ำมันเชื้อเพลิง พ.ศ.2543 ในหมวด 4 การกำหนดและควบคุมคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง ซึ่งมีอำนาจ หน้าที่ตั้งแต่การกำหนดลักษณะและคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง การควบคุมคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง นอกจากนี้ยังกำหนดอำนาจหน้าที่ เพื่อให้พนักงานเจ้าหน้าที่สามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

พระราชบัญญัติการค้าน้ำมันเชื้อเพลิง พ.ศ.2543 มาตรา 25 การกำหนดลักษณะและคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง อธิบดีมีอำนาจกำหนดลักษณะและคุณภาพของน้ำมันเชื้อเพลิง เพื่อบังคับใช้ทั่วประเทศ หรือเฉพาะท้องที่ อธิบดีมีอำนาจกำหนดให้ผู้ค้าน้ำมันแจ้งลักษณะ และคุณภาพ ของน้ำมันเชื้อเพลิง เพื่อขอความเห็นชอบก่อนนำออกจำหน่าย ห้ามผู้ค้าน้ำมันจำหน่าย หรือมีไว้เพื่อจำหน่ายน้ำมันเชื้อเพลิงที่มี ลักษณะหรือคุณภาพแตกต่างจากที่กำหนด หรือยังมิได้รับ ความเห็นชอบจากอธิบดี

ชนิดน้ำมันที่กำหนดลักษณะและคุณภาพ ก๊าซปิโตรเลียมเหลว เบนซิน 91 เบนซิน 95 ก๊าด เตา หล่อลื่น ไบโอดีเซลสำหรับเครื่องยนต์การเกษตร(ไบโอดีเซลชุมชน) แก๊สโซฮอล์ อี10 ออกเทน 91 แก๊สโซฮอล์ อี10 ออกเทน 95 แก๊สโซฮอล์ อี20 แก๊สโซฮอล์ อี85 เบนซินพื้นฐาน เอทานอลแปลงสภาพ ดีเซลหมุนช้า ดีเซลหมุนเร็ว ไบโอดีเซล บี 100 ดีเซลหมุนเร็วธรรมดา บี2 ดีเซลหมุนเร็ว บี5

น้ำมันแก๊สโซฮอล์ น้ำมันแก๊สโซฮอล์ คือ น้ำมันเชื้อเพลิงที่ได้จากการผสม น้ำมันแก๊สโซฮอล์ คือ น้ำมันเชื้อเพลิงที่ได้จากการผสม น้ำมันเบนซินพื้นฐาน(Gasoline) กับ แอลกอฮอล์ (Alcohol) แก๊สโซฮอล์ อี10 ได้จากการผสมน้ำมันเบนซินพื้นฐาน กับ แอลกอฮอล์ (เอทานอล)ในอัตราส่วน 90:10 แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ แก๊สโซฮอล์ อี10 ออกเทน 91 และ แก๊สโซฮอล์ อี10 ออกเทน 95 แก๊สโซฮอล์ อี20 ได้จากการผสมน้ำมันเบนซินพื้นฐาน กับ แอลกอฮอล์ (เอทานอล) ในอัตราส่วน 80:20 มีชนิดเดียว คือ แก๊สโซฮอล์ อี20 แก๊สโซฮอล์ อี85 ได้จากการผสมน้ำมันเบนซินพื้นฐาน กับ แอลกอฮอล์ (เอทานอล) ในอัตราส่วน 15:85 มีชนิดเดียว คือ แก๊สโซฮอล์ อี85

การกำกับดูแลคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง 1. ห้องปฏิบัติการส่วนกลาง (Central Lab) 2. หน่วยตรวจสอบคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง เคลื่อนที่(Mobile Lab)

การปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ Mobile Lab ที่สถานีบริการ เก็บตัวอย่างน้ำมันทุกชนิดที่จำหน่ายจากหัวจ่ายประมาณ 0.5 ลิตร/ตัวอย่าง มาตรวจสอบคุณภาพ ผลการตรวจสอบ ถูกต้อง ติดสติ๊กเกอร์ที่ตู้จ่ายที่เก็บตัวอย่าง และมอบหนังสือรับรอง สงสัย เก็บตัวอย่างไปตรวจสอบต่อในห้องปฏิบัติ การส่วนกลาง พบผิด เก็บตัวอย่างเป็นหลักฐาน สั่งห้ามจำหน่าย ปรับปรุงคุณภาพน้ำมัน/ดำเนินคดีตามกฎหมาย

หนังสือรับรอง สติ๊กเกอร์ รับรองผลการตรวจสอบ

ลักษณะน้ำมันที่ตรวจสอบพบผิด ปนเปื้อน ปลอมปน น้ำมันเถื่อน น้ำมันลักลอบน้ำเข้า โซลเว้นท์ มีน้ำผสม น้ำมันชนิดที่มีราคาถูกกว่า จำหน่ายเป็นน้ำมันชนิดที่มีราคาแพงกว่า อาทิ - แก๊สโซฮอล์ 95 จำหน่ายเป็น เบนซิน 95 - ดีเซลหมุนเร็ว (บี5) จำหน่ายเป็น ดีเซลหมุนเร็วธรรมดา (บี2)

บทกำหนดโทษ ผู้ค้าน้ำมันตามมาตรา 7,10, 11 หรือผู้ขนส่งน้ำมันตามมาตรา 12 มาตรา48 มีการจำหน่าย หรือ ครอบครองน้ำมันที่มีคุณภาพ แตกต่างจากประกาศกำหนด - จำคุกไม่เกิน 1 ปี และ / หรือ ปรับไม่เกิน 100,000 บาท มาตรา 49 การปลอมปนน้ำมันเชื้อเพลิง บุคคลทั่วไป - จำคุกไม่เกิน 3 ปี และ / หรือ ปรับไม่เกิน 300,000 บาท ผู้ค้าน้ำมันตามมาตรา 7,10, 11 หรือผู้ขนส่งน้ำมันตามมาตรา 12 - จำคุกไม่เกิน 5 ปี และ / หรือ ปรับ ตั้งแต่ 50,000 - 500,000 บาท

บทกำหนดโทษ (ต่อ) มาตรา 50 ผู้ที่ครอบครองน้ำมันที่มีลักษณะหรือคุณภาพแตกต่างจากประกาศ กำหนด ตามมาตรา 25 วรรคหนึ่ง มีปริมาณ 200 ลิตร ขึ้นไป ให้สันนิษฐานว่า เป็นการกระทำการปลอมปนเพื่อจำหน่าย เว้นแต่ จะพิสูจน์ได้ว่า 1. มีไว้ครอบครองเพื่อใช้ในกิจการของตนเอง 2. ครอบครองตามหลักเกณฑ์ ตามกฎหมายควบคุมน้ำมันเชื้อเพลิง หรือ กฎหมายอื่น 3. ได้มาโดยไม่ทราบว่าเป็นน้ำมันเชื้อเพลิง แตกต่างจากประกาศกำหนด หรือ ธพ. ให้ความเห็นชอบ ตามมาตรา 25 วรรคหนึ่ง หรือ 4. ได้มาหรือมีไว้ใช้ในกิจการอื่น นอกเหนือจากการใช้อย่างน้ำมันเชื้อเพลิง ตาม พ.ร.บ. นี้ มิให้ใช้บังคับกับน้ำมันเชื้อเพลิงที่ได้รับการผ่อนผัน หรือน้ำมันหล่อลื่นใช้แล้ว

ขอบคุณ

น้ำมันเบนซิน และ น้ำมันแก๊สโซฮอล์ น้ำมันเบนซินออกเทน 95 - มีค่าออกเทน 95 มี สีเหลืองอ่อน - ใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตราส่วน กำลังอัดสูงกว่า 8:1 อาทิ รถยนต์นั่งทั่วไป รถยนต์บรรทุกขนาดเล็ก (เครื่องยนต์เบนซิน) น้ำมันเบนซินออกเทน 91 - มีค่าออกเทน 91 มี สีแดง - ใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตราส่วน กำลังอัดต่ำกว่า 8:1 อาทิ รถยนต์นั่งขนาดเล็ก รถมอเตอร์ไซต์ เครื่องยนต์เบนซิน ขนาดเล็ก

รถที่สามารถที่ใช้แก๊สโซฮอล์ได้ ยี่ห้อ/รุ่น/ปี(การผลิต/นำเข้า) อี10 รถยนต์ทุกรุ่นที่เป็นเครื่องยนต์เบนซินประเภทหัวฉีด ที่ผลิต ตั้งแต่ปี พ.ศ.2538 (1995)เป็นต้นไป รถจักรยานยนต์ 4 จังหวะทุกรุ่น อี20 TOYOTA :COROLLA,VIOS,YARIS,CAMRY ตั้งแต่ กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 (2008) HONDA : ACCORD, CR-V,CIVIC และ CITY รุ่นปี พ.ศ. 2551 (2008) NISSAN : TIIDA ,TEANA รุ่นปี พ.ศ. 2551 (2008) MITSUBISHI : SPACE WAGON , LANCER รุ่นปี พ.ศ.2551 MAZDA 3 รุ่นปี พ.ศ. 2551 (2008) CHEVROLET : AVEO รุ่นปี พ.ศ. 2551 (2008) FORD : FOCUS ทุกรุ่น และ ESCAPE AJ 3.0 L ตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 (2005)

รถที่สามารถที่ใช้แก๊สโซฮอล์ได้ (ต่อ) ยี่ห้อ/รุ่น/ปี(การผลิต/นำเข้า) อี85 รถยนต์ วอลโว่ รุ่น C30 และ S80 / Flexible Fuel Vehicle:FFV นำเข้ามาจำนวน 66 คัน ตั้งแต่ พ.ย. 51 – มี.ค. 52 กระทรวงพลังงานกำหนด แผนงานส่งเสริมการใช้โดย 1 ลดอากรนำเข้ารถยนต์ FFV จาก ร้อยละ 80 เหลือร้อยละ 60 ภายใน 31 ธ.ค. 52 ขนาดไม่เกิน 2500 cc จำนวน 2,000 คัน 2 ใช้เงินกองทุนน้ำมันชดเชยภาษีสรรพสามิต 3 %สำหรับรถ FFV 2.1 นำเข้าภายใน 31 ธ.ค. 52 ขนาดไม่เกิน 2500 cc จำนวน 2,000 คัน 2.2 ผลิตในประเทศ ภายใน 31 ธ.ค. 53 3 ปรับโครงสร้างราคา ให้มีราคาขายปลีก ต่ำกว่า แก๊สโซฮอล์ อี10 ออกเทน 95 4 เร่งรัดการเปิดสถานีบริการ แก๊สโซฮอล์ อี85

ข้อมูลการจำหน่ายรถที่ใช้แก๊สโซฮอล์ อี20 และ อี85 รถยนต์ ปี 2551 TOYOTA 92,838 HONDA 90,603 NISSAN 7,388 MITSUBISHI 3,579 MAZDA 4,089 CHEVROLET 733 FORD 1,091 รวม 200,321 อี85 รถยนต์ ปี 2551 (พ.ย. – ธ.ค.) ปี 2552 (ม.ค. – มี.ค.) รวม (คัน) VOLVO 46 20 66 รถจักรยานยนต์ ปี 2551 HONDA 115,558

ข้อมูลจากกลุ่มผู้ผลิตหัวฉีดเครื่องยนต์ดีเซล กลุ่มบริษัทผู้ผลิตระบบหัวฉีดเชื้อเพลิงสำหรับเครื่องยนต์ดีเซล ได้แก่ DELPHI, BOSCH, SIEMENS, DENSO และ STANDYNE ได้ร่วมกันออกประกาศยืนยันเมื่อปี 2004 ว่า ระบบหัวฉีดเชื้อเพลิงที่บริษัทฯ ผลิตขึ้นมาเพื่อใช้ในเครื่องยนต์ดีเซล สามารถรองรับน้ำมันดีเซลที่มีส่วนผสมของไบโอดีเซลไม่เกินร้อยละ 5 ได้ โดยไบโอดีเซลต้องได้มาตรฐานตาม EN14214 และดีเซลที่ผสมไบโอดีเซลต้องได้มาตรฐานตาม EN590 มาตรฐานไบโอดีเซลของประเทศไทยเป็นไปตามมาตรฐาน EN14214 และดีเซลเป็นไปตามมาตรฐาน EN590

คุณภาพน้ำมันเพื่อผู้บริโภค ชนิดน้ำมันที่กำหนดมาตรฐาน น้ำมันเบนซิน และ น้ำมันแก๊สโซฮอล์ น้ำมันดีเซล และ ไบโอดีเซล การกำกับดูแลคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง

น้ำมันดีเซล และ น้ำมันไบโอดีเซล น้ำมันดีเซล แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ 1. ดีเซลหมุนเร็ว ใช้กับเครื่องยนต์ดีเซลที่มีความเร็วรอบ มากกว่า 1,000 รอบ/นาที อาทิ รถทั่วไป ขณะนี้แบ่งย่อยเป็น 2 ชนิด (1) ดีเซลหมุนเร็วธรรมดา มีไบโอดีเซล ผสมอยู่ 1.5 – 2 % (2) ดีเซลหมุนเร็ว บี5 มีไบโอดีเซล ผสมอยู่ 4 – 5 % 2. ดีเซลหมุนช้า ใช้กับเครื่องยนต์ดีเซลที่มีความเร็วรอบต่ำ 300 - 1,000 รอบ/นาที อาทิ เครื่องปั่นไฟ เรือเดินสมุทร

การตรวจสอบคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง โรงกลั่น คลังน้ำมัน รถขนส่งน้ำมันฯ สถานีบริการ

การตรวจสอบคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิง Central Lab

รถยนต์ตรวจสอบคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิงเคลื่อนที่

การปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ ปฏิบัติงานทุกวัน ไม่แจ้งล่วงหน้า แสดงบัตรพนักงานเจ้าหน้าที่ตาม พ.ร.บ. การค้าน้ำมันเชื้อเพลิง พ.ศ.2543

ความร่วมมือของสถานีบริการ ส่งมอบตัวอย่างตามที่เจ้าหน้าที่ร้องขอ อำนวยความสะดวกในการจัดหาสถานที่จอดรถโมบายที่เหมาะสมสำหรับการตรวจสอบคุณภาพ จัดเจ้าหน้าที่ที่สามารถให้ข้อมูลเกี่ยวกับสถานีบริการ/ลงนามในเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานตรวจสอบคุณภาพน้ำมัน

Mobile Lab Mobile Lab 1 หน่วย ประกอบด้วย 1. นักวิทยาศาสตร์ 2 คน 2. พนักงานขับรถยนต์ 1 คน 3. รถตู้ 1 คัน พร้อมเครื่องมือตรวจสอบ คุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิงภาคสนาม

การเก็บตัวอย่างมาตรวจสอบ เก็บตัวอย่าง ไม่เกิน 4 ลิตร โดยแบ่งใส่ภาชนะ 2 ใบ ในปริมาณที่เท่ากัน ปิดผนึกภาชนะด้วยซีล มอบสำเนาใบรับตัวอย่างให้สถานีบริการ 1 ฉบับ

อุปกรณ์การจัดเก็บตัวอย่างน้ำมันเชื้อเพลิง กระป๋องเก็บตัวอย่างฯ

ปิดผนึกภาชนะด้วยซีล ลักษณะภาชนะที่ปิดผนึกแล้ว การปิดผนึกภาชนะ

ใบรับตัวอย่างน้ำมันเชื้อเพลิง

การตรวจสอบคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิงในภาคสนาม

ชนิดน้ำมันและการตรวจสอบ น้ำมันเบนซิน/แก๊สโซฮอล์ - ค่าความถ่วง เอ. พี. ไอ. - ค่าออกเทน - อุณหภูมิการกลั่น - ปริมาณเอทานอลในน้ำมันแก๊สโซฮอล์ ดีเซลหมุนเร็วธรรมดา/ ดีเซลหมุนเร็วบี 5 - ค่าความถ่วง เอ. พี. ไอ. / ความถ่วงจำเพาะ - อุณหภูมิการกลั่น - ดัชนีซีเทน - จุดวาบไฟ - กำมะถัน