นายแพทย์อภิชาติ รอดสม สาธารณสุขนิเทศก์ เขตสุขภาพที 6 มหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิต (CHILD NUTRITION AND DEVELOPMENT) นายแพทย์อภิชาติ รอดสม สาธารณสุขนิเทศก์ เขตสุขภาพที 6

ความสำคัญของการเจริญเติบโต ทารกในครรภ์และเด็กแรกเกิด – 2 ปี เป็นช่วงสำคัญของการพัฒนา สมอง เป็นช่วงที่มีการเจริญเติบโต อย่างรวดเร็ว เป็นช่วงของการสร้างอวัยวะ กล้ามเนื้อ ระบบกระดูก ระบบภูมิต้านทานโรค ของร่างกาย ให้สมบูรณ์ : การ เจริญเติบโต องค์ประกอบของร่างกาย และการทำหน้าที่ ของระบบต่าง ๆ ป้องกันการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังใน ผู้ใหญ่ ตัดวงจรของการถ่ายทอดการขาดอาหารและโรคเรื้อรังใน รุ่นลูก รุ่นหลาน ตัดวงจรความยากจนและความ หิวโหย

+ กลุ่มเป้าหมาย แนวคิด กรอบแนวคิดและแนวทางการดำเนินงาน มหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิต (Child Nutrition and Development) 1,000 วันแรกของชีวิต ทารกในครรภ์ตั้งแต่เริ่มปฏิสนธิ + เด็กแรกเกิด ถึงอายุ 2 ปี กลุ่มเป้าหมาย หญิงตั้งครรภ์ (270 วัน) เด็ก อายุ 0-6 เดือน (180 วัน) อายุ 6 เดือน – 2 ปี (550 วัน) แนวคิด บูรณาการสุขภาพและเพิ่มกิจกรรมทางสังคมโดยอปท.ร่วมลงทุนและภาคีเครือข่ายมีส่วนร่วม บูรณาการโภชนาการ การเล่น การนอน สุขภาพช่องปาก สุขาภิบาลอาหารและน้ำ การอ่านเล่านิทาน ฝึกวินัย มีทักษะ ANC, WCC, ครอบครัวคุณภาพ โดยใช้กลไกPCC และ MCH board คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (DHB) มาตรการทางสังคม สูงดีสมส่วน (สมส่วน=ไม่อ้วน ไม่ผอม) พัฒนาการสมวัย เยี่ยมบ้านหญิงตั้งครรภ์ และเด็กแรกเกิด-2 ปี เพื่อติดตามการบริโภคอาหารและให้คำแนะนำอาหารตามวัย ส่งเสริมพัฒนาการสุขาภิบาลอาหารและน้ำ ฟัน กิจกรรมทางกาย และการนอน เดือนละ 1 ครั้ง/ครอบครัว โดยทีม PCC/ รพช./ รพ.สต./ อสม.

หญิงตั้งครรภ์(270 วัน) ฝากท้องก่อน 12 สัปดาห์ ฝากครรภ์คุณภาพ 5 ครั้ง โรงเรียนพ่อแม่ 2 ครั้ง เฝ้าระวังและติดตามน้ำหนักหญิงตั้งครรภ์ ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ให้คำแนะนำอาหารหญิงตั้งครรภ์ กิจกรรมทางกายที่เหมาะสมตามอายุครรภ์ จ่ายยาเม็ดไอโอดีน เหล็ก โฟลิก 100 % ดูแลสุขภาพช่องปาก ANC คุณภาพตามชุดสิทธิประโยชน์ สอนสาธิตจุดกราฟโภชนาการหญิงตั้งครรภ์และแปลผล สอนสาธิตอาหารหญิงตั้งครรภ์ จ่าย Progesterone เพื่อลด Preterm ฝึกแปรงฟันแบบลงมือปฏิบัติ และ plaque control ให้คำแนะนำการนอนที่เพียงพอและปลอดภัย สร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ยกระดับบริการ อปท.แจกนมหญิงตั้งครรภ์ 90 วัน 90 กล่อง หรือไข่ 90 วัน 90 ฟอง หรืออาหารที่ให้พลังงานและโปรตีนสูง ยกระดับโภชนาการหญิงตั้งครรภ์

ยกระดับโภชนาการหญิงให้นมบุตร เด็กอายุ 0-6 เดือน (180 วัน) เฝ้าระวังและติดตามการเจริญเติบโตของเด็ก ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ให้คำแนะนำเรื่อง อาหารหญิงตั้งครรภ์ เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว กิจกรรมทางกาย การนอนหลับ การทำความสะอาดช่องปากเด็ก (เหงือก กระพุ้งแก้ม ลิ้น) จ่ายยาเม็ดไอโอดีน เหล็ก โฟลิก หญิงหลังคลอดที่ให้นมลูก 6 เดือน WCC คุณภาพตามชุดสิทธิประโยชน์ ปฏิบัติตามพระราชบัญญัติควบคุมการส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็ก พ.ศ. 2560 สอนสาธิตอาหารหญิงให้นมบุตร สอนจุดกราฟการเจริญเติบโตและแปลผล เฝ้าระวังและติดตามพัฒนาการ โดยพ่อแม่/ผู้เลี้ยงดูเด็กใช้คู่มือ DSPM ยกระดับบริการ อปท.แจกนมหญิงให้นมบุตร 90 วัน 90 กล่อง หรือไข่ 90 วัน 90 ฟอง หรืออาหารที่ให้พลังงานและโปรตีนสูง ยกระดับโภชนาการหญิงให้นมบุตร

เด็กอายุ 6 เดือน-2 ปี (550 วัน) จนท.ติดตาม/กระตุ้นพัฒนาการเด็กโดยใช้ DSPM/TIDA4I เฝ้าระวังและติดตามส่วนสูงน้ำหนักเด็ก ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ให้คำแนะนำเรื่อง อาหารทารกและเด็กเล็ก เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ การเล่น กอด อ่านเล่านิทาน การทำความสะอาดช่องปาก (เหงือก กระพุ้งแก้ม ลิ้น) จ่ายยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก WCC คุณภาพตามชุดสิทธิประโยชน์ เฝ้าระวังและติดตามส่วนสูงน้ำหนักเด็กในชุมชน สอนสาธิตอาหารทารกและเด็กอายุ 1-2 ปี สอนจุดกราฟการเจริญเติบโตและแปลผล ฝึกกินไม่ติดรสชาติ กินเป็นเวลา ฝึกทักษะการแปรงฟันให้เด็กแบบลงมือปฏิบัติ (hand on) และ การตรวจฟันเด็กด้วยตนเอง เฝ้าระวังและติดตามพัฒนาการ โดยพ่อแม่/ผู้เลี้ยงดูเด็กใช้คู่มือ DSPM พ่อแม่ผู้เลี้ยงดูเด็กรอบรู้ด้านสุขภาพ ยกระดับบริการ อปท.แจกไข่ให้กับเด็กอายุ 6 เดือน- 2 ปี วันละ 1 ฟอง และแจกนมให้กับเด็กอายุ 1-2 ปี วันละ 1 กล่อง หรือหรืออาหารที่ให้พลังงานและโปรตีนสูง ยกระดับโภชนาการเด็กอายุ 6 เดือน-2 ปี

การขับเคลื่อนมหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิต (Child Nutrition and Development) 1. สร้างกระแสสังคมและสื่อสารสาธารณะทุกช่องทาง ให้หญิงตั้งครรภ์/พ่อแม่/ผู้เลี้ยงดูเด็กมีความตระหนักและรอบรู้สุขภาพ 2. สร้างการมีส่วนร่วมการลงทุนมหัศจรรย์ 1000 วันแรกของชีวิต โดยใช้งบสปสช. / สสส./ และงบประมาณท้องถิ่น 4. ขับเคลื่อนมหัศจรรย์ 1,000 วันโดยใช้กลไก พชอ. 6. เยี่ยมติดตาม/เสริมพลัง 5. จัดทำระบบข้อมูลสารสนเทศ (ทั้งองค์ความรู้ สถานการณ์ ผลการดำเนินงาน สื่อต่างๆ) 3. พัฒนาศักยภาพบุคลากรที่เกี่ยวข้องทุกระดับ สธ, สสส. สธ.,สปสช., สสส. สธ. ทุกกระทรวงที่เกี่ยวข้อง สปสช. สสส. ทุกกระทรวงที่เกี่ยวข้อง ทุกกระทรวงที่เกี่ยวข้องสมัชชาสุขภาพ ขยายมหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิต สู่ 2,500 วัน เพิ่มกลไกคณะอนุกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กปฐมวัยระดับจังหวัด/กทม. พัฒนาคุณภาพศูนย์เด็กเล็กให้ได้ตามมาตรฐานสถานพัฒนาเด็กปฐมวัยแห่งชาติ

ตั้ง ครรภ์ 3-5 ปี แรกเกิด 0-2 ปี ผลลัพธ์ที่พึงประสงค์เพื่อส่งต่อในแต่ละกลุ่มวัย วัยเจริญพันธุ์ ตั้ง ครรภ์ แรกเกิด 0-2 ปี 3-5 ปี วัยเรียน วัยรุ่น วัยทำงาน วัยสูงอายุ สูงเฉลี่ยอายุ 12 ปี ในปี 2564 ชาย 154 ซม. หญิง 155 ซม. สูงดีสมส่วน สูงดีสมส่วน สูงเฉลี่ยอายุ 19 ปี ในปี 2564 ชาย 175 ซม. หญิง 162 ซม. - ไม่มีภาวะโลหิตจาง - น้ำหนักเหมาะสม - ไม่เตี้ย สูงเฉลี่ยอายุ 5 ปี ในปี 2564 ชาย 113 ซม. หญิง 112 ซม. น้ำหนักเพิ่มขึ้นตามเกณฑ์ ไม่มีภาวะโลหิตจาง ไม่ขาดไอโอดีน BMI ปกติ ปี 2561 สูงดีสมส่วนร้อยละ 54 พัฒนาการสมวัยร้อยละ 85 ส่งมอบเข้าสู่ศูนย์เด็กเล็ก อายุยืนยาว พร้อมสุขภาพ ยอดเยี่ยม ในปี 2579 LE=85 ปี HALE = 75 ปี สูงเฉลี่ยอายุ 2 ปี ในปี 2564 ชาย 92 ซม. หญิง 91 ซม. -น้ำหนักแรกเกิด 2,500-3,900 g - ความยาวแรกเกิด 50 ซม. ปี 2561 สูงดีสมส่วนร้อยละ 54 พัฒนาการสมวัยร้อยละ 85 เด็กอายุ 18 เดือน ฟันไม่ผุ ร้อยละ 85

ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย กำหนด “มหัศจรรย์ 1000 วันแรกของชีวิต” เป็นนโยบายของรัฐบาล ขับเคลื่อนมหัศจรรย์ 1000 วันแรกของชีวิต ทั่วประเทศ โดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) บูรณาการความร่วมมือ 4 กระทรวงหลัก ร่วมกับหน่วยงานอื่นๆที่เกี่ยวข้องตามบทบาท/ภารกิจ กากับติดตามและประเมินผล โดยการตรวจราชการแบบบูรณาการ

ขอบคุณและสวัสดี เอกสารอ้างอิง นพ.วชิระ เพ็งจันทร์. การประชุมวิชาการโภชนาการแห่งชาติครั้งที่ 11 “อาหารสุขภาพเพื่อชีวิต : Healthy Diet for Life” ระหว่าง วันที่ 10-12 ตุลาคม 2560