แนวทางการวินิจฉัยและดูแล รักษาโรคไข้มาลาเรียประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ Hospital for Tropical Diseases, Faculty of Tropical Medicine, Mahidol University แนวทางการวินิจฉัยและดูแล รักษาโรคไข้มาลาเรียประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ ศาสตราจารย์ศรีวิชา ครุฑสูตร WHO Collaborating Centre for Clinical Management of Malaria

Etiology Infection of red blood cells Genus Plasmodium Inoculated into the human hosts: Anopheline mosquito

Etiology Human malaria: Animal malaria: P. falciparum P. vivax P. malariae P. ovale curtisi P. ovale wallikeri Animal malaria: P. knowlesi

Clinical Manifestations Pre-patent period: Time taken from infection to symptoms P. falciparum 6-12 days P. vivax 10-17 days P. ovale 14 days P. malariae 28-30 days

Clinical Manifestations First symptoms: Non-specific Systemic viral illness Headache, lassitude, fatigue, abdominal discomfort & muscle & joint aches Followed by fever, chills, perspiration, anorexia, vomiting & worsening malaise

Diagnosis Effective disease management: Diagnosis: Prompt & accurate diagnosis Diagnosis: Clinical diagnosis Parasitological diagnosis

Parasitological Diagnosis Advantages: Improved patient care Parasite negative: Another diagnosis must be sought Prevention of unnecessary exposure to antimalarial Improved health information Confirmed treatment failures

Parasitological Diagnosis Light microscopy: Low cost High sensitivity & specificity Rapid diagnostic tests: (RDT): More expensive Sensitivity & specificity are variable (temperature & humidity)

Type of Rapid Diagnostic Tests Histidine-rich protein-2 (HRP-2): Specific for P. falciparum Parasite specific pLDH: Available as P. falciparum specific, pan-specific & P. vivax specific pLDH Ab Aldolase (panspecific): 2 Ags: Major enzymes in glycolytic pathway

การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรีย ไม่มีภาวะแทรกซ้อน กลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง มาลาเรียรุนแรง/ มีภาวะแทรกซ้อน กลุ่มรักษาล้มเหลว

การรักษาผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรีย ที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน การรักษาผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรีย ที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน

ฟัลซิปารัมมาลาเรีย ขนาดที่หนึ่ง: DHA-Piperaquine วันละครั้ง นาน 3 วัน ร่วมกับ Primaquine การติดตาม: วันที่ 3, 7, 28 และ 60

ฟัลซิปารัมมาลาเรีย น้ำหนัก (กก) DHA-Piperaquine มก/วัน เม็ด/วัน 11 - < 17 40/320 1 17 - < 25 60/480 1 1/2 25 - < 36 80/640 2 36 - < 60 120/960 3 60 - < 80 160/1280 4 > 80 200/1600 5

ฟัลซิปารัมมาลาเรีย น้ำหนัก (กก) (อายุ, ปี) Primaquine (มก) (ขนาดยาและเม็ด) 11 – 14 (1-2 ปี) 5 5 มก, 1 เม็ด 15 – 24 (3-7 ปี) 10 5 มก, 2 เม็ด 25 – 50 (8-13 ปี) 15 15 มก, 1 เม็ด > 50 (> 14 ปี) 30 15 มก, 2 เม็ด

ไวแวกซ์, โอวาเล่มาลาเรีย ขนาดที่หนึ่ง: Chloroquine และ Primaquine โดยใช้ตารางการรักษาเช่นเดิม วันละครั้ง นาน 14 วัน การติดตาม: วันที่ 14, 28 และ 60

ไวแวกซ์, โอวาเล่มาลาเรีย น้ำหนัก (กก) (อายุ, ปี) วันที่ 0 วันที่ 1 วันที่ 2 วันที่ 3-13 รวมยาที่จ่าย C (เม็ด) P (มก) <11 (<1) 2 1 4 11-14 (1-2) 15-24 (3-7) 3 5 70 25-50 (8-13) 10 6 140 >50 (>14) 15 210

มาลาเรียอีมาลาเรีย ให้การรักษาเช่นเดิม การติดตาม: เช่นเดียวกับฟัลซิปารัมมาลาเรีย

มาลาเรียชนิดผสม หากพบร่วมกับฟัลซิปารัม: หากไม่พบร่วมกับฟัลซิปารัม: รักษาแบบฟัลซิปารัม ร่วมกับ Primaquine 14 วัน ติดตามการรักษา: เช่นเดียวกับฟัลซิปารัม หากไม่พบร่วมกับฟัลซิปารัม: รักษาแบบไวแวกซ์ ติดตามการรักษา: เช่นเดียวกับไวแวกซ์

การดูแลรักษาโรคไข้มาลาเรียกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง

กลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง เด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี หรือน้ำหนักน้อยกว่า 11 กก หญิงตั้งครรภ์ มารดาที่กำลังให้นมบุตร ผู้ที่มีประวัติหรือผู้ที่มีภาวะพร่องเอนไซม์จี-6-พีดี ผู้ป่วยด้วยโรคไข้มาลาเรียชนิดโนเลซี ผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานยาเม็ดได้ หรืออาเจียน แพ้ยาต้านมาลาเรีย พบเชื้อชนิดฟัลซิปารัมมากกว่า 1,250 ตัวต่อเม็ดเลือดขาว 100 ตัว หรือ 100,000 ตัวต่อไมโครลิตร หรือพบเชื้อระยะแบ่งตัว

เด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี หรือน้ำหนักน้อยกว่า 11 กก เด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี หรือน้ำหนักน้อยกว่า 11 กก ฟัลซิปารัม DHA-Piperaquine น้อยกว่า 5 กก: Quinine SO4 10 mg/kg tid + Clindamycin 10 mg/kg bid for 7 days ไวแวกซ์ หรือโอวาเล่ Chloroquine

หญิงตั้งครรภ์ ฟัลซิปารัม ไวแวกซ์ หรือโอวาเล่ ไตรมาสที่ 1 Quinine SO4 2 tabs tid + Clindamycin 300 mg bid for 7 days ไตรมาสที่ 2 และ 3 DHA-Piperaquine ไวแวกซ์ หรือโอวาเล่ Chloroquine นาน 3 วัน

มารดาที่กำลังให้นมบุตร ให้ยาตามชนิดที่ตรวจพบ ยกเว้นไม่จ่ายยา Primaquine Primaquine ให้ได้ในรายที่มารดาและบุตรไม่มีภาวะพร่องเอนไซม์จี-6-พีดี

ผู้ที่มีประวัติ หรือ ผู้ที่มีภาวะพร่องเอนไซม์จี-6-พีดี ผู้ที่มีประวัติ หรือ ผู้ที่มีภาวะพร่องเอนไซม์จี-6-พีดี ไวแวกซ์ หรือโอวาเล่ Primaquine 0.75 mg/kg weekly for 8 weeks

Effect of Primaquine Standard Dose (15 mg/day for 14 days) in G6PD Deficiency in Thailand Buchachart K, Krudsood S, Looareesuwan S, et al. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2001

Effect of Primaquine (15 mg/d x 14 days) on Hematocrit HCT (%) Normal G6PD (N=360) G6PD Deficient (N=35) Buchachart K, Krudsood S, Looareesuwan S, et al. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2001

Tolerability of Weekly Administration 45 mg or 60 mg for 8 week Well tolerated Cure rate: High than daily and weekly (30, 45, 60 mg) dose Occasional: Intestinal cramps Loose bowel movement Hemolysis lasted for 2-3 days

โนเลซีที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน Chloroquine นาน 3 วัน

ผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานยาเม็ดได้ หรืออาเจียน Artesunate 2.4 mg/kg IV followed by 2.4 mg/kg at 12 h and 24 h then OD น้ำหนักน้อยกว่า 20 กก ให้ Artesunate ขนาด 3 มก/กก

ผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้ยาต้านมาลาเรีย ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ

ตรวจพบเชื้อชนิดฟัลซิปารัมจำนวนมาก DHA-Piperaquine ติดตามการรักษาอย่างใกล้ชิด

กลุ่มรักษาล้มเหลว ฟัลซิปารัม Quinine SO4 + Clindamycin, Doxycycline, Tetracycline Artesunate + Clindamycin, Doxycycline, Tetracycline Atovaquone-Proguanil Artemether-Lumefantrine

กลุ่มรักษาล้มเหลว ไวแวกซ์ หรือโอวาเล่ Primaquine 0.5 mg/kg

กลุ่มรักษาล้มเหลว ฟัลซิปารัม Quinine SO4 + Clindamycin, Doxycycline, Tetracycline Artesunate + Clindamycin, Doxycycline, Tetracycline Atovaquone-Proguanil Artemether-Lumefantrine

ศรีวิชา ครุฑสูตร: 081 901 2937 กอบศิริ เฉลิมรัฐ: 087 036 4334 นันทพร โพธิ์ภักดิ์: 081 841 1217 สำนักงาน: 02 354 9159