Dementia prevention สิรินทร ฉันศิริกาญจน สาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี

Dementia prevention Causes of dementia Prevention Primary Secondary Tertiary Target to the brain as well as the body

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 1.ปัญหาของสมองโดยตรง เป็นการเสื่อมสลายของเซลล์ประสาท (neurodegenerative disease) เช่น โรคอัลไซเมอร์ โรคพาร์กินสัน เป็นต้น

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 2.ปัญหาจากส่วนอื่น ๆ ของร่างกายแต่มีผลให้ความสามารถสมองเลวลง 2.1 ปัญหาหลอดเลือดสมอง 2.2 การปรวนของระบบในร่างกาย เช่น โรคเกี่ยวกับทัยรอย์ โรคตับ โรคไต

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 2.3 การขาดสารอาหาร การขาดวิตามิน บี 1 พบในผู้ที่ดื่มสุราเป็นประจำ การขาดวิตามินบี 12 พบใน ผู้ที่กินอาหารมังสวิรัติ์ติดต่อกันเป็น เวลานาน (> 10 ปี) ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดกระเพาะอาหารและ ลำไส้เล็กออกไป

อาการขาดวิตามินบี 12 ซีด เดินไม่ไหว ขาชา สมองเสื่อม

ขาดวิตามิน B12 ขาด B12 MCV สูง > 100 ซีด (Anemia) MCV = Mean corpuscular volume ในคนปกติ MCV 85 - 94 ขาดเหล็ก MCV ต่ำ 60 – 70 เม็ดเลือดแดงตัวเล็ก (microcytic anemia) ขาด B12 MCV สูง > 100 เม็ดเลือดแดงตัวโต (megaloblastic anemia)

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 2.4 การติดเชื้อในสมอง ซิฟิลิส ติดเชื้อเอชไอวี สมอง/เยื่อบุสมองอักเสบ

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 2.5 การกระทบกระเทือน กระแทกเสมอ ๆ ( เช่นนักมวย) 2.6 ปริมาณส่วนประกอบในสมองเพิ่มมากขี้น (space occupying lesion) เนื้องอกในสมอง โพรงสมองขยายใหญ่เนื่องจากน้ำเลี้ยงสมองคั่ง

Normal Pressure Hydrocephalus (NPH) โพรงสมองขยายใหญ่จากน้ำเลี้ยงสมองคั่ง อาการ สมองเสื่อม (Dementia) เดินผิดปกติ (Gait ataxia) กลั้นปัสสาวะไม่ได้ (Urinary incontinence) อาการสมองเสื่อมจะเป็นเร็วกว่ากลุ่มที่เกิดจาก การเสื่อมสลายของสมอง และมีอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้ตั้งแต่ช่วงต้นที่มีอาการสมองเสื่อม

Normal Pressure Hydrocephalus (NPH) Pressure on frontal lobes Dementia Pressure on the cortical centre in the paracentral lobe Incontinence Pressure on the ‘leg fibers’ Gait disturbance

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง 2.7ยาหรือสารที่เป็นพิษ โดยเฉพาะยาที่มีผลต่อการทำงานของสมอง

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง ยาที่มี anticholinergic activities เช่น ยานอนหลับหรือยากล่อมประสาท ยาแก้แพ้รุ่นแรก ยารักษาโรคทางจิต ยาต้านเศร้ากลุ่ม ไตรไซคลิก ยาคลายกล้ามเนื้อ

สมองเสื่อมเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง สารที่มีพิษต่อระบบประสาท เช่น แอลกอฮอร์ โลหะหนัก เช่น ตะกั่ว ปรอท สารหนู Volatile hydrocarbons

สมองเสื่อมที่รักษาได้ 1 ใน 10 สมองเสื่อมที่รักษาได้ 1 ใน 10 ต่อมทัยรอยด์ทำงานผิดปกติ (ต่ำ / สูง) ขาดวิตามินบี 12 โพรงสมองขยายใหญ่ เนื่องจากน้ำเลี้ยง สมองคั่ง ยาหรือสารที่เป็นพิษ

Smart brain & body left and right side of brain keep the brain fit How are they function? keep the brain fit good supply of nutrients good mental health activities to make more connection

สมองซีกซ้าย และขวา

สมองซีกซ้าย สมองซีกขวา ควบคุมการพูด การใช้ภาษา การทำงานที่เป็นลำดับขั้นตอน เช่น การผูกเชือกรองเท้า การคำนวณ ควบคุมความคิดออกมาเป็นภาพ ต้องนึกวาดภาพในสมองด้วย สมองซีกขวา

การทำงานของสมองง พัฒน์ศรี

สมองทำงานตลอดเวลา เซลล์สมองต้องการออกซิเจนและพลังงาน ครึ่งหนึ่งของสมองคือไขมัน อ่อนไหวต่อการถูกทำลายด้วยอนุมูลอิสระ ค่อนข้างขาดสารต้านออกซิเดชั่น

บำรุงรักษา พัฒนาศักยภาพสมอง ขั้นพื้นฐาน ระบบไหลเวียนเลือดดี Good heart Good vessels เลือดดี ออกซิเจน พลังงาน สารอาหารพอเหมาะ

บำรุงรักษา พัฒนาศักยภาพสมอง ขั้นกลาง รักสุขภาพ ละเลี่ยงสิ่งทำลายสมอง จิตเบิกบาน เจือจานผู้อื่น มอบคืนสังคม ชื่นชมคนดี มีส่วนในกิจกรรม

ความเชื่อมโยงสมอง & ร่างกาย Cross-talk ใจ Hormones Cortisol CVS BP Cholesterol Mediators Neurogenensis BDNF Oxidation Inflam mation ร่างกาย Cai L, et al. Aging neurosci 2014. Debarnot U, et al. Front Hum Neurosci 2014. พัฒน์ศรี

พัฒนาศักยภาพสมอง ขั้นสูง ฝึกเพื่อลดสนิมในสมอง ฝึกเพื่อจำได้ ทำเลขไม่ยากมาก เกมส์ต่างๆ นิวโรบิคเอ็กเซอร์ไซด์ เทคนิคการจำ ทำการทบทวน

Risk factor of dementia 1 Ageing Female Genetics Diseases & disorder Higher blood pressure in mid-life heart disease & stroke depression

Risk factor of dementia 2 Environmental factors Diet Exercise Smoking Alcohol Social activities Mental activities

หลักฐานเชิงประจักษ์ (Evidence-based) -Treatments of CVD risks Type Protective effect Inconsistence Fail Increased risk Interventional studies (ทดลอง) -physical activities -cognitive activities -social engagement -Treatments of CVD risks -Drugs -supplements Observational (สังเกตุ) -Healthy diet -No smoking -Mild /mod alcohol -midlife CVD risks -Excessive alcohol -head injury -Sleep-disordered breathing Srisuwan P. Wiley-Blackwell 2014.

กิจกรรมที่มีประโยชน์ Body IADL Physical activity Brain activity Meditation Autobiography Calculation Music Neurobic exercise Games

กิจวัตรประจำวันที่ซับซ้อน (IADL) จ่ายตลาด ทำกับข้าว ทำงานบ้าน พัฒน์ศรี Rebok GW, et al. JAGS 2014.

ออกกำลังกาย (excercise) ออกกำลังแบบแอโรบิก ระดับปานกลาง หนัก เดิน < 400 เมตร เสี่ยง 1.8 เท่า !!! เทียบกับเดิน > 3 กิโล เดินเร็ว 40 นาที 3 ครั้ง/อาทิตย์ สมอง:ขนาดใหญ่ขึ้น Hippocampus Caudate nucleus BDNF: เพิ่มขึ้น Kelly ME, et al. Ageing Res Rev 2014. Abbott RD, et al. JAMA 2004. Erickson KI, et al. Proc Natl Acad Sci USA 2011. พัฒน์ศรี

ไทเก็ก (Tai Chi) เพิ่มศักยภาพสมอง คุณภาพชีวิตดีขึ้น โดยเฉพาะวางแผน ตัดสินใจ (executive function) ขนาดสมองใหญ่ขึ้น คุณภาพชีวิตดีขึ้น ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน (ADLs) ดีขึ้น Wayne PM, et al. J Am Geriatr Soc 2014. Mortimer JA, et al. J Alzheimers Dis 2012. พัฒน์ศรี Dechamps A, et al. Arch Intern Med 2010.

Music: cortisol พัฒน์ศรี Thoma MV, et al. PLoS One 2013.

Body & Brain ตาราง 9 ช่อง Dancing Social engagement Sleep

513465 1 2 3 4 5 6 7 8 9

8462 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Crooks VC, et al. Am J Public Health 2008. กิจกรรมทางสังคม ผู้ที่อยู่โดดเดี่ยว เพิ่มความเสี่ยง 2 เท่า มีกิจกรรม พบเพื่อน อาสาสมัคร เสี่ยงลดลง 0.62 เท่า มีเครือข่ายทางสังคม (social network) เสี่ยงลดลง 0.74 เท่า Scarmeas N, et al. Neurology 2001. Wilson RS, et al. Arch Gen Psychiatry 2007. Crooks VC, et al. Am J Public Health 2008.

Make more connection

ขั้นตอนการเรียนรู้ และระลึกได้ สิ่งกระตุ้นต่างๆ การเก็บข้อมูล การเรียนรู้ การเห็น การได้ยิน ความจำ ปัจจุบัน ความจำ ระยะสั้น ความจำ ระยะยาว การจับต้อง การได้กลิ่น การระลึกได้ รสชาดที่เคยกิน อารมณ์

Websites www.amenclinic.com Dr. Daniel Amen's website with a free diagnostic assessment of your particular brain type, along with suggestions for balancing out your brain functions. Information on the brain is also provided. www.happyneuron.com A great website with online games to exercise your brain. www.lumosity.com Imaginative and fun online training games to improve memory, attention, and even mood. Also includes lots of info on brain fitness. www.brainbuilder.com A website with online exercises for developing specific aspects of your brain, particularly information processing and focus. www.dana.org The website of the Dana Foundation, an organization that supports brain research and offers a variety of brain science resources.

Thank you