(Information Retrieval : IR) การสืบค้นสารสนเทศ/ การค้นคืนสารสนเทศ (Information Retrieval : IR)

การสืบค้นสารสนเทศ/ การค้นคืนสารสนเทศ Retrieval = Selective Searching = การค้นเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการกลับคืนมา

การสืบค้นสารสนเทศ/ การค้นคืนสารสนเทศ การสืบค้นสารสนเทศ (Information Retrieval) หมายถึง ความพยายามของบุคคลในการค้นหาเพื่อให้ได้มาซึ่งสารสนเทศที่ต้องการ โดยการใช้เครื่องมือในการสืบค้นสารสนเทศ

การค้นคืนและการค้น(หา) การค้นคืน (retrieval) เป็น การค้นเพื่อให้ได้ผลการค้นตามต้องการ มุ่งเน้นที่ผลการค้นเป็นสำคัญ การค้น การค้นหา (searching) เป็นกระบวนการค้น เช่น การค้นจากหนังสือ การค้นจากฐานข้อมูลโดยใช้ชื่อผู้แต่ง จุดประสงค์หลัก คือ ให้ค้นคืนสารสนเทศที่ “เข้าเรื่อง” (relevance) หรือ “ตรงกับความต้องการ” (pertinence)

การค้นคืนสารสนเทศ ตัวอย่าง การดูรายการโทรทัศน์ การฟังรายการวิทยุ การอ่านหนังสือพิมพ์ การอ่านหนังสือในห้องสมุด

การเกิดขึ้นของการสืบค้น/ค้นคืนสารสนเทศ สารสนเทศมีเพิ่มมากขึ้น ทำให้ต้องมีการจัดเก็บสารสนเทศเอาไว้ โดยมีเครื่องมือสำหรับการจัดเก็บ และการค้นคืน ซึ่งเครื่องมือเหล่านี้ได้มีการคิดค้นและพัฒนามาตลอด เพื่อให้มีความสะดวก รวดเร็วในการใช้งาน

การค้นคืนสารสนเทศ การคัดเลือก การวิเคราะห์เอกสาร การจัดระเบียบแฟ้มข้อมูล การค้นค้น การแจกจ่าย

องค์ประกอบของการสืบค้นสารสนเทศ ผู้ใช้สารสนเทศ ผู้จัดระบบสารสนเทศ

องค์ประกอบของการสืบค้นสารสนเทศ ผู้ใช้สารสนเทศ ความต้องการสารสนเทศของผู้ใช้ การแปล หรืออธิบายความต้องการ การสร้างกลวิธีการค้น การสร้างข้อคำถาม การประมวลผลของคอมพิวเตอร์

องค์ประกอบของการสืบค้นสารสนเทศ 2. ผู้จัดระบบสารสนเทศ การสร้างฐานข้อมูล การกำหนดขอบเขตของเรื่อง ออกแบบระเบียน เลือกรายการที่จะจัดเก็บ สร้างเนื้อหา ปรับปรุงฐานข้อมูล ควบคุมคุณภาพ

ผู้ใช้ระบบการค้นคืนสารสนเทศ นักสารสนเทศ ผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาวิชา ผู้ที่ยังไม่มีประสบการณ์

หลักการของการสืบค้นสารสนเทศ ข้อคำถาม มักอยู่ในรูปคำศัพท์ และเทคนิค เปรียบเทียบ หรือ จับคู่ ศัพท์ดรรชนี แทนสารสนเทศที่สะสมไว้ ผลการค้นคืน

องค์ประกอบของการสืบค้น/ค้นคืนระบบออนไลน์ 1. ฐานข้อมูล 2. ระบบคอมพิวเตอร์ 3. ระบบโทรคมนาคม 4. ผู้ใช้ 5. ส่วนต่อประสานกับผู้ใช้

กระบวนการค้นคืนสารสนเทศ 1. การตั้งคำถาม (Question Asking) ประกอบด้วยการคิดวิเคราะห์ ดังนี้ การรู้ปัญหา การรู้สึกต้องการคำตอบ การตั้งคำถาม

กระบวนการค้นคืนสารสนเทศ 2. การหาคำตอบ การเข้าสู่ระบบการค้นหาด้วยตนเอง การใช้บริการผู้ให้บริการสารสนเทศ

เครื่องมือสืบค้นสารสนเทศ เครื่องมือสืบค้นสารสนเทศ คือ เครื่องมือที่สามารถสืบค้นสารสนเทศที่มีอยู่ในแหล่งสารสนเทศได้ ซึ่งสารสนเทศนั้นบันทึกในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์

เครื่องมือสืบค้นสารสนเทศ 1. ฐานข้อมูล -จัดทำขึ้นเอง -บอกรับเป็นสมาชิก 2. อินเทอร์เน็ต

ฐานข้อมูลเพื่อการสืบค้น Online Database (เป็น/ไม่เป็นสมาชิก) Off-line Database (เป็น/ไม่เป็นสมาชิก)

OPAC : Online Public Access Catalogues -สืบค้นอย่างง่ายโดย ชื่อผู้แต่ง ชื่อเรื่อง เลขเรียกหนังสือ ISBN หัวเรื่อง -สืบค้นขั้นสูง คือ มีการใช้การเชื่อมคำค้น การจำกัดการสืบค้น -การแสดงผล เป็นแบบบรรณานุกรม

ฐานข้อมูลออนไลน์ที่บอกรับเป็นสมาชิก - ฐานข้อมูลออนไลน์ที่ให้บริการส่วนใหญ่ เป็นฐานข้อมูลที่บอกรับ ดังนั้นการใช้บริการจะต้องมีการ log in เข้าสู่ระบบ - ลักษณะหน้าจอการสืบค้นจะคล้ายกับ OPAC แต่จะมีลักษณะเฉพาะของแต่ละฐานข้อมูล และในปัจจุบันจะจัดทำผ่านเว็บ

ฐานข้อมูลออนไลน์ที่น่าสนใจ 1. Journal Link 2. Ingenta 3. Institute of Physics 4. e-polymer 5. Elsevier Science 6. Scitation 7. ISTL 8. PubMed Central

ฐานข้อมูลออนไลน์ที่น่าสนใจ 9. Free Medical Journal 10 ScienceDirect 11. IEEE/IEE 12. H.W. Wilson 13. ProQuest Digital Dissertation 14. ISI WEB Of Science 15 LexisNexis 16. ACM Digital Library

คำถาม การสืบค้นสารสนเทศมีความสำคัญกับชีวิตประจำวันของนักศึกษาอย่างไร