การป้องกันควบคุมโรคหัด และ รู้จักวัคซีนป้องกันโรคหัด การป้องกันควบคุมโรคหัด และ รู้จักวัคซีนป้องกันโรคหัด พญ. ปิยนิตย์ ธรรมาภรณ์พิลาศ กรมควบคุมโรค

Superman Versus the Measles

The Measles หัดเป็นโรคที่แพร่กระจายได้ง่าย มีอาการแทรกซ้อนรุนแรงในเด็กเล็ก เด็กด้อยโอกาสในพื้นที่ห่างไกล แม้ไม่ตายแต่มีผลต่อการพัฒนาการ หัดในผู้ใหญ่ ทำให้ต้องเข้ารับการรักษา งานชะงัก มีผลต่อชีวิตประจำวัน กระทรวงสาธารณสุขตั้งเป้ากำจัดโรคหัด (อัตราป่วยไม่เกิน 1 ต่อล้านคน) ภายในปี 2563

สถานการณ์โรคหัด ในประเทศไทย พบในกลุ่มอายุต่ำกว่า 7 ปีเป็นจำนวนมาก

จำนวนผู้ป่วยยืนยันโรคหัด (IgM positive) รายอายุ (ปี) พ.ศ.2555 จำนวนคน อายุ (ปี)

มาตรการเร่งรัดด้านวัคซีน ในกลุ่มเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี มาตรการเร่งรัดด้านวัคซีน ในกลุ่มเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี เพิ่มและรักษาระดับภูมิคุ้มกันในเด็ก ปรับอายุการให้วัคซีน MMR เข็มที่สองจากเดิมให้บริการในชั้น ป.1 เป็นอายุ 2.5 ปี

ข้อเสนอมาตรการในบุคคลอายุมากกว่า 5 ปี ติดตามให้วัคซีนในนักเรียนประถมและมัธยม และออกบัตรรับรองการได้รับวัคซีน ทำข้อตกลงกับกระทรวงศึกษาธิการ ตรวจสอบประวัติการได้รับวัคซีนเมื่อเข้าเรียนทุกระดับชั้น รณรงค์ Mop up วัคซีนในกลุ่มผู้ใหญ่ที่อยู่รวมกันจำนวนมาก เช่น ในโรงงาน ค่ายทหาร

การปฏิบัติในเรื่อง MMR2 สปสช ได้จัดหาวัคซีนเพิ่ม และดำเนินการตามมติดังกล่าว ได้ตั้งแต่ สิงหาคม 2557 นอกจากนี้ เพื่อประโยชน์สูงสุดต่อเด็กกลุ่มนี้ กรมควบคุมโรคจะจัดหาวัคซีน เพื่อปิด gap immunity แก่เด็กอายุระหว่าง 2.5 -7 ปีพร้อมกันครั้งเดียวในปี 2558 ปิด gap (เริ่ม 2558) 9 เดือน (เข็มหนึ่ง) 2.5 ปี (เริ่ม สค 2557) 7 ปี (ยกเลิกในอนาคต)

วัคซีนที่มีส่วนผสมของหัด Measles (M) - ไม่แนะนำในประเทศไทย เนื่องจากเด็กทุกคนจำเป็นต้องได้รับ Rubella vaccine ด้วย Measles-Rubella (MR) - ใช้กรณีหา MMR ไม่ได้ Measles-Mumps-Rubella (MMR) - ดีที่สุด ตามสิทธิเด็กไทย Measles-Mumps-Rubella-Vericella (MMR-V) ใช้ในภาคเอกชน ราคาแพง

สถานการณ์วัคซีน MMR ที่ควรรู้ EPI อนุญาตให้ใช้เฉพาะ MMR ที่ผลิตจาก คางทูมสายพันธุ์ Urabe และ Jeryl lynn ยิ่งทำให้หาวัคซีนยากขึ้น (ไม่อนุญาตให้ใช้สายพันธุ์ L-Zagreb เนื่องจากพบว่ามี side effect สูงกว่า) ปัจจุบัน สายพันธุ์ Urabe ที่เคยใช้ในเด็ก ป.1 บริษัทเลิกผลิต ยิ่งทำให้การจัดหามีปัญหามากขึ้น (ปีนี้ ป.1 จึงใช้ MR) อย่านำ MMR ของเด็กเล็กไปให้นักเรียน มิฉะนั้นจะเกิด MMR ขาดช่วง เหมือนเมื่อปีที่ผ่านมา

MR (multiple dose) MMR (single dose) Priorix MMR (single dose) (MMRII) 3 – 6 ปี และ นักเรียน MMR (single dose) Priorix เด็ก 9-12 เดือน และ 2.5 ปี MMR (single dose) (MMRII) เด็ก 9-12 เดือน และ 2.5 ปี