สรุปแบบจำลองอะตอมของรัทเทอร์ฟอร์ด      อะตอมประกอบด้วยนิวเคลียสที่มีโปรตอนรวมกันอยู่ตรงกลาง นิวเคลียสมีขนาดเล็ก แต่มีมวลมากและมีประจุเป็นบวก ส่วนอิเล็กตรอนซึ่งมีประจุเป็นลบ และมีมวลน้อยมาก จะวิ่งอยู่รอบนิวเคลียสเป็นบริเวณกว้าง

อนุภาคมูลฐานของอะตอม ทุกอะตอมประกอบด้วยอนุภาคที่สำคัญคือ  โปรตอน, นิวตรอน และอิเล็กตรอน  โดยมีโปรตอนกับนิวตรอนอยู่ภายในนิวเคลียส  นิวเคลียสนี้จะครอบครองเนื้อที่ภายในอะตอมเพียงเล็กน้อย  และมีอิเล็กตรอนวิ่งรอบๆ นิวเคลียสด้วยความเร็วสูง  คล้ายกับมีกลุ่มประจุลบปกคลุมอยู่โดยรอบ

อนุภาค ประจุ(หน่วย) ประจุ(C) มวล(g) มวล(amu) อิเล็กตรอน -1 1.6 x 10-19 0.000549 9.1096 x 10-28 โปรตรอน +1 1.007277 1.6726 x 10 -24 นิวตรอน 1.008665 1.6749 x 10-24 อิเล็กตรอน(Electron) สัญลักษณ์ e- มีประจุลบ และมีมวลน้อยมาก โปรตอน สัญลักษณ์ p+ มีประจุเป็นบวก และมีมวลมากกว่า อิเล็กตรอน (เกือบ 2,000 เท่า) นิวตรอน สัญลักษณ์ n มีประจุเป็นศูนย์ และมีมวลมากพอๆกับโปรตอน หมายเหตุ อนุภาคนิวตรอน ค้นพบโดย เจมส์ แซควิก (James Chadwick) นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษ(พ.ศ.2475)

เลขอะตอม,เลขมวลและสัญลักษณ์นิวเคลียร์ 1 เลขอะตอม,เลขมวลและสัญลักษณ์นิวเคลียร์ 1. จำนวนโปรตอนในนิวเคลียสเรียกว่า เลขอะตอม(atomic number, Z) 2. ผลบวกของจำนวนโปรตอนกับนิวตรอนเรียกว่า เลขมวล (mass number, A) A = Z + N โดยที่ N เป็นจำนวนนิวตรอน (เลขเชิงมวลจะเป็นจำนวนเต็มและมีค่าใกล้เคียงกับมวลของอะตอม) การเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ เขียน(A)ไว้ข้างบนด้านซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ เขียน(Z)ไว้ข้างล่างด้านซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ X = สัญลักษณ์ของธาตุ

การหาอนุภาคมูลฐานของอะตอม จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ ดังนั้น อะตอมของธาตุลิเทียม ( Li ) มีจำนวนโปรตอน = 3 ตัว อิเล็กตรอน = 3 ตัว และนิวตรอน = 4 ตัว

ตัวอย่าง จงคำนวณจำนวนอิเล็กตรอน โปรตอน และนิวตรอน ของธาตุซึ่งมีสัญลักษณ์นิวเคลียร์ดังต่อไปนี้ 2311Na, 23592U, 126C วิธีทำ จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ AZX A คือ เลขมวล Z คือ เลขอะตอม A = Z + n n = A - Z สำหรับ Na มี A = 23 , Z = 11 เพราะฉะนั้น n = 23 - 11 = 12 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 11 มีนิวตรอน = 12

สำหรับ U มี A = 235 , Z = 92 เพราะฉะนั้น n = 235 - 92 = 143 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 92 มีนิวตรอน = 143 สำหรับ C มี A = 12 , Z = 6 เพราะฉะนั้น n = 12 - 6 = 6 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 6 มีนิวตรอน = 6

จงเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียและบอกอนุภาคมูลฐานของ อะตอมต่อไปนี้ 1. โพแทสเซียม 2. กำมะถัน 3. โบรมีน 4. แคลเซียม 5. ซิลิคอน

เฉลย 1. สัญลักษณ์นิวเคลียร์ 3919K มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 19 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 19 เพราะฉะนั้น n = 39 - 19 = 20 มีนิวตรอน = 20 2. สัญลักษณ์นิวเคลียร์ 3216S มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 16 เพราะฉะนั้น n = 32 - 16 = 16 มีนิวตรอน = 16

เฉลย 3. สัญลักษณ์นิวเคลียร์ 8035Br มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 35 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 35 เพราะฉะนั้น n = 80 - 35 = 45 มีนิวตรอน = 45 4. สัญลักษณ์นิวเคลียร์ 4020Ca มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 20 เพราะฉะนั้น n = 40 - 20 = 20 มีนิวตรอน = 20

เฉลย 5. สัญลักษณ์นิวเคลียร์ 2814Si มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 14 มีอิเล็กตรอน = โปรตอน = 14 เพราะฉะนั้น n = 28 - 14 = 14 มีนิวตรอน = 14