ระบบน้ำเหลืองและเต้านม ณัฐกฤตา วงค์ตระกูล กลุ่มวิชาการพยาบาลอนามัยชุมชน

ระบบน้ำเหลือง (lymphatic system) จัดเป็นส่วนหนึ่งของระบบหมุนเวียน (circulatory system) ในร่างกาย ประกอบด้วยท่อที่เชื่อมโยงกันเรียกว่า ท่อน้ำเหลือง (lymphatic vessels) ภายในบรรจุของเหลวใสที่เรียกว่า น้ำเหลือง (lymph) โดยระบบน้ำเหลืองนั้นไม่เป็นระบบปิด มีหน้าที่หลักคือนำของเหลวที่ซึมออกมาจากหลอดเลือดฝอยกลับเข้าสู่หลอดเลือดดำของระบบไหลเวียน หน้าที่ของระบบน้ำเหลือง 1. นำของเหลวที่ซึมอยู่ระหว่างเนื้อเยื่อเข้าสู่หลอดน้ำเหลือง 2. ดูดซึมและขนส่งกรดไขมันและไขมันอย่างเช่นน้ำเหลืองปนไขมัน (chyle) จากระบบย่อยอาหาร 3.ขนส่งเซลล์เม็ดเลือดขาวจากต่อมน้ำเหลืองเข้าสู่กระดูก 4.เป็นส่วนสำคัญในการต่อสู้กับเชื้อโรคและมะเร็ง

การประเมินระบบน้ำเหลือง ทำได้โดยการซักประวัติ การซักประวัติ ได้แก่ ระยะเวลาการคลำพบก้อน อาการร่วม การเจ็บป่วยในอดีต ภาวะบวมน้ำเหลืองเนื่องจากมีการอุดกั้น ตรวจร่างกาย ตรวจทางห้องปฏิบัติการ วัตถุประสงค์ เพื่อค้นหาความผิดปกติของระบบน้ำเหลือง ได้แก่ การบวม การขยายใหญ่ กดเจ็บบริเวณต่อมน้ำเหลือง

การตรวจประเมิน การคลำ ผู้ตรวจยืนเผชิญหน้ากับผู้ป่วย ให้ผู้ป่วยก้มศีรษะเล็กน้อยเอียงศีรษะไปด้านที่ต้องการตรวจเพื่อให้กล้ามเนื้อไม่เกร็ง ตรวจต่อมน้ำเหลืองกลุ่มต่างๆ บริเวณหน้าหู (Prearicular) หลังหู (Postaricular หรือ Mastoid) ท้ายทอย (Occipital) คอ (Anterior & Posterior Cervical Lymphnode) ใช้ปลายนิ้วมือคลำ โดยคลึงหมุนวนเบาๆ บริเวณใต้ขากรรไกรล่าง (Submandibular) และใต้คาง (Submental) ปกติจะคลำไม่พบต่อมมีขนาด 1-25 ม.ม. เป็นเม็ดๆ กลมรี เคลื่อนที่ได้ กดไม่เจ็บ ภาวะปกติ ขนาดโตมากกว่า 50 ม.ม. แดง เจ็บ แข็ง ขรุขระ ไม่เคลื่อนที่

การตรวจเต้านม จะแบ่งเต้านมออกเป็น 4 ส่วน แต่ละส่วนเรียก quadrant โดยแบ่งตามเส้นแนวตั้งที่ลากตัดกับแนวนอนที่หัวนม และเรียก quadrant เป็น upper inner (1) upper outer (2) lower inner (3) lower outer (4)

การดู จัดให้ผู้รับบริการนั่ง เปลื้องเสื้อออกจนถึงเอว แขนปล่อยไว้ข้างลำตัว หรือให้เท้าเอว สังเกต ขนาดเต้านมทั้งสองข้าง ดูสีผิว เส้นเลือด และลักษณะการบวม ค้นหาสิ่งผิดปกติอื่น ๆ เช่น ก้อนนูน รอยบุ๋ม รอยแผล ผื่นต่าง ๆ และดูขนาดสี รูปร่างของหัวนมภาวะปกติ เต้านมทั้งสองข้างไม่ควรแตกต่างกันมาก สีผิวอ่อนกว่าผิวกาย ไม่มีก้อน ไม่พบหลอดเลือด หัวนมสีชมพู หรือน้ำตาลเข้ม ไม่มีสิ่งคัดหลั่งที่ผิดปกติไหลออกมา

ตรวจเต้านมด้วยตนเอง

การตรวจพิเศษ MRI

ส่งตรวจชิ้นเนื้อ

จบแล้วค่ะ