เอกสารประกอบการเรียนรู้ วิชาชีววิทยา ( เพิ่มเติม ) ว 40243 เรื่องการสืบพันธุ์ของพืชมีดอก โดย นางยุวดี พลพิทักษ์ สำนักงานเขตพื้นการศึกษาขอนแก่น เขต ๔ http://www.nps.ac.th

สืบค้น สำรวจ ตรวจสอบ และสรุปโครงสร้างของดอกไม้ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง สืบค้น สำรวจ ตรวจสอบ และสรุปโครงสร้างของดอกไม้

ดอกไม้เป็นอวัยวะของพืชที่เปลี่ยนแปลงมากจากกิ่ง โครงสร้างของดอก ดอกไม้เป็นอวัยวะของพืชที่เปลี่ยนแปลงมากจากกิ่ง กิ่ง

ส่วนประกอบของดอกไม้ ประกอบด้วย 1.กลีบเลี้ยง ( sepal ) 2.กลีบดอก ( petal ) 3.เกสรตัวผู้ ( stamen ) 4.เกสรตัวเมีย ( pistil )

ส่วนประกอบหลักทั้ง 4 จะอยู่บนฐานรองดอก(receptacle) และก้านชูดอก ( peduncle )

ชนิดของดอกไม้ 1.ดอกสมบูรณ์ ( complete flower ) หมายถึงดอกไม้ที่มีครบ ทั้ง 4 ส่วนคือ กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย

ดอกไม่สมบูรณ์( incomplete flower ) หมายถึงดอกไม้ที่มีโครงสร้างหลักไม่ครบทั้ง 4 ส่วน เช่น ฟักทองแตงกวา

ดอกสมบูรณ์เพศ( perfect flower) หมายถึงดอกไม้ที่มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียในดอกเดียวกัน เช่น ดอกชบา ดอกกุหลาบ ดอกบัว ดอกราชพฤกษ์ เป็นต้น

ตัวอย่างดอกสมบูรณ์เพศ

ดอกไม่สมบูรณ์เพศ (imperfect flower ) หมายถึงดอกไม้ที่มีเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่คนละดอก เช่น ดอกบวบ ดอกฟักทอง ดอกแตงกวา ดอกแตงโม

ตัวอย่างดอกไม่สมบูรณ์เพศ

การจำแนกชนิดของดอกโดยพิจารณาจำนวนดอกบนหนึ่งก้านดอก ดอกเดี่ยว(solitary flower) หมายถึงดอกหนึ่งดอกที่พัฒนามาจากตาดอกหนึ่งตา ดังนั้นจึงมีหนึ่งดอกบนก้านดอกหนึ่งก้าน เช่น มะเขือเปราะ จำปี บัว อัญชัน เป็นต้น

ดอกช่อ(inflorescence flower) ดอกช่อ หมายถึงดอกหลายดอกที่อยู่บนก้านดอกหนึ่งก้าน เช่น เข็ม ผักบุ้ง มะลิ กะเพรา กล้วย กล้วยไม้ เป็นต้น แต่การจัดเรียงตัว และการแตกกิ่งก้านของช่อดอกมีความหลากหลาย

ตัวอย่างช่อดอกแบบต่างๆ

ตัวอย่างช่อดอกแบบต่างๆ

ดอกพุทธรักษา โป๊ยเซียน เฟื่องฟ้า เป็นตัวแทนของดอกที่มีวิวัฒนาการไปมากโครงสร้างจึงแตกต่างไปจากดอกอื่นๆ

ดอกช่อบางชนิดมีลักษณะคล้ายดอกเดี่ยว ดอกย่อยเกิดตรงปลายก้านช่อดอกเดียวกัน ไม่มีก้านดอกย่อย ดอกย่อยเรียงอยู่บนฐานรองดอกที่โค้งนูนคล้ายหัว เช่น ทานตะวัน ดาวเรือง บานชื่น ดาวกระจาย

ดอกช่อแบบนี้ปะกอบด้วยดอกย่อยๆ 2 ชนิด คือ 1. ดอกวงนอกมี 1 ชั้นหรือหลายชั้นเป็นดอกสมบูรณ์เพศหรือไม่สมบูรณ์เพศก็ได้ ส่วนมากเป็นดอกตัวเมีย 2. ดอกวงในอยู่ตรงกลางมักเป็นดอกสมบูรณ์เพศมีกลีบดอกเชื่อมกันเป็นรูปทรงกระบอก

ข้อทดสอบ คำชี้แจง จงเลือกข้อที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว 1.ข้อใดคือดอกสมบูรณ์เพศ ก.ดอกสมบูรณ์ ข.ดอกไม่สมบูรณ์ ค.ดอกเดี่ยว ง.ข้อ ก และ ข 2.ข้อใดคือดอก solitary flower ก.ดอกกุยช่าย ข.ดอกมะลิ ค.ดอกผักบุ้ง ง.ดอกดาวกระจาย

3. ข้อใดดอกไม้มีวงครบทั้ง 4 วง ก.ดอกกุหลาบ ข.ดอกแตงกวา ค.ดอกบวบ ง.ดอกฟักทอง 4. ดอกช่อใดไม่มีก้านชูดอกย่อย และดอกย่อยอยู่ชิดติดกัน ก.ดอกหางนกยูง ข.ดอกมะลิ ค.ดอกผกากรอง ง.ดอกเข็ม 5. ดอกรอบนอกของดอกทานตะวันจะเป็นแบบใด ก.เป็นหมัน ข.ดอกตัวผู้ ค.ดอกตัวเมีย ง.ข้อ ก และ ค

6. ดอกช่อที่เป็นชนิดเดียวกับดอกทานตะวันได้แก่ข้อใดบ้าง ก.ดอกดาวเรือง ข.ดอกบานชื่น ค.ดอกเยอบีรา ง. ถูกทุกข้อ 7.ดอกไม้ที่มีวิวัฒนาการไปมากกว่าดอกไม้อื่นคือข้อใด ก.ดอกเฟื่องฟ้า ข.ดอกโป๊ยเซียน ค.ดอกพุทธรักษา ง.ถูกทุกข้อ 8.ดอกข้าว ดอกหญ้า จัดเป็นดอกประเภทใด ก.ดอกสมบูรณ์เพศ ข.ดอกสมบูรณ์ ค.ดอกไม่สมบูรณ์ ง.ข้อ ก และ ค