Critical Thinking in Critical Leader ดร.สิริภักตร์ ศิริโท

CCPR Model มองสังคมให้รอบด้าน รู้ที่มาที่ไป เข้าใจเหตุและผล Critical Mind มองสังคมให้รอบด้าน รู้ที่มาที่ไป เข้าใจเหตุและผล Creative Mind คิดต่อยอดจากที่มีอยู่ ประยุกต์และใช้ประโยชน์ มองประเด็นใหม่ได้ Productive Mind คำนึงถึงผลผลิต มีวิธีการและคุณภาพ ค่าของผลงาน Responsible Mine นึกถึงสังคม/ประเทศชาติ มีจิตสำนึกสาธารณะ คุณธรรม/จริยธรรม/ความดีงาม

รากฐานของแนวคิด การคิดเชิงวิจารณญาณ Socrates สอนให้รู้จักการตั้งคำถามสำหรับปัญหา สิ่งที่ยังสับสน สิ่งที่มีหลักฐานไม่เพียงพอ และที่ไม่สามารถหาเหตุผลหรือความรู้มาอธิบายได้ พระพุทธเจ้า ของ “ปุจฉาวิสัชนา” John Dewey บิดาของแนวคิดสมัยใหม่สำหรับการคิดเชิงวิจารณญาณ - “การคิดเชิงสะท้อนความคิด (reflective thinking)”

นิยามของการคิดเชิงวิจารณญาณ “kriticos” + “kriterion” การพิจารณาอย่างไตร่ตรองและชาญฉลาด บนฐานของมาตรฐาน Glaser (1941, อ้างถึงใน Fisher, 2001) 1) เจตคติในการที่จะพิจารณาปัญหาหรือสิ่งที่ผ่านเข้ามาอย่างมีปัญญาภายใต้ประสบการณ์ที่มีอยู่ของตน 2) ความรู้เกี่ยวกับวิธีการได้มาซึ่งคำตอบอย่างมีตรรกะและใช้เหตุ 3) ทักษะในการนำวิธีการดังกล่าวไปใช้ การคิดเชิงวิจารณญาณต้องใช้ความพยายามที่มั่นคงในการตรวจสอบความเชื่อหรือความรู้ใดๆ โดยอาศัยพยานหลักฐานหรือข้อเท็จจริงมาสนับสนุน ก่อนที่จะนำมาซึ่งการลงข้อสรุปใดๆ

The National Council for Excellence in Critical Thinking กระบวนการฝึกฝนทางปัญญาอย่างกระตือรือร้น และมีทักษะในการสร้างกรอบแนวคิด การนำไปประยุกต์ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์ และ/หรือ การประเมินข้อมูลซึ่งเก็บรวบรวมมาหรือสร้างขึ้นจากการสังเกต ประสบการณ์ การสะท้อนความคิด การคิดอย่างมีเหตุผล หรือจากการสื่อสาร และนำมาเป็นเครื่องชี้นำความเชื่อและการกระทำ

“กระบวนการทางปัญญา ในการไตร่ตรองปัญหา ข้อกล่าวอ้าง หรือสมมติฐาน อย่างมีตรรกะและมีเหตุผล โดยทำการค้นคว้าข้อมูลหรือหลักฐานสนับสนุน หรือทำการตรวจสอบและประเมินความถูกต้อง น่าเชื่อถือของข้อมูลหรือหลักฐานที่สนับสนุนอย่างไม่มีอคติ ก่อนลงข้อสรุป หรือเชื่อความคิดเห็น ข้อสมมติ หรือความรู้ที่ได้รับนั้น”

Good Leader VS Great Leader

Critical Skills for Leader American Management Association, 2010 ทักษะที่จำเป็น 4 ประการ (4C) ที่จะสนับสนุนให้องค์การประสบความสำเร็จในศตวรรษที่ 21 ได้แก่ การคิดเชิงวิจารณญาณและการแก้ปัญหา (Critical Thinking & Problem Solving) การสื่อสาร (Communication) การร่วมมือกันและการสร้างทีมงาน (Collaboration and Team Building) การสร้างสรรค์และการสร้างนวัตกรรม (Creativity and Innovation) :

ทักษะการคิดที่ผู้บริหารยุคใหม่ควรมี ระบุชี้ปัญหาที่แท้จริง รวบรวม วิเคราะห์ และประเมินข้อมูลสนับสนุนอย่าง รอบคอบ กำหนดทางเลือกในการแก้ปัญหา ประเมินผลกระทบของแต่ละทางเลือกอย่างลึกซึ้ง ตัดสินใจเลือกทางเลือกที่ดีที่สุด โดยใช้วิจารณญาณอย่าง (Sies, 2010)

โมเดลทักษะการคิดเชิงวิจารณญาณ 6 ประการ Facione, Peter A..  1990.  Critical thinking:  A Statement of Expert Consensus for Purposes of Educational Assessment and Instruction.  California Academic Press. [On-line] Available on: http://assessment.aas.duke.edu/documents/Delphi_Report.pdf. Retrieved August 7, 2012

Critical Thinking Skills The Six Core Critical Thinking Skills (Facione, Peter A..  1990)

Dispositional Characteristics Being Inquisitive Open-minded Judicious Systematic Truth-seeking Confident in Reasioning (Facione, Peter A..  1990)

การพัฒนาทักษะในการคิดเชิงวิจารณญาณ 8 นิสัยส่งเสริมการคิดเชิงวิจารณญาณ ใส่ใจกับการทำให้สิ่งนั้นถูกต้องมากกว่าคิดว่าสิ่งนั้นถูกต้องอยู่แล้ว หลีกเลี่ยงการด่วนสรุปและด่วนตัดสินใจ ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลก่อนจะยอมรับข้อมูลนั้นว่าถูกต้อง ไม่ยึดติดกับผลการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จนมากไป ทำให้ไม่กล้าตัดสินใจ พร้อมที่จะเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา และเปิดรับข้อมูลใหม่ๆ เสมอ มีความยืดหยุ่นและพร้อมที่จะพิจารณาแนวคิดหรือทางเลือกใหม่ๆ ใช้กระบวนการคิดเชิงวิจารณญาณในการพิจารณาตนเอง มีสไตล์การแสดงพฤติกรรมที่โดดเด่นแตกต่าง มั่นใจตนเอง แต่ไม่หลงตน ยีดหยุ่นแต่กล้าที่จะตัดสินใจ (Guinn and Williamson, 2011)

RED Model แหล่งที่มา : Key to Critical Thinking, Critical Thinkind Means Business, Judy Chartrand, Heather ishikawa and MA, and Scott Flander, 2009

กลยุทธ์การสอนการคิดเชิงวิจารณญาณ เทคนิคการประเมินห้องเรียน (CATs: Classroom Assessment Techiniques) การเรียนแบบร่วมมือ (Cooperative Learning) การใช้กรณีศึกษา หรือวิธีการอภิปราย (Case Study / Discussion Method) การเรียนรู้จากการวิจัย (Research based learning) การตั้งคำถามจากการอ่าน (Reader’s Questions) การเรียนรู้จากรูปแบบการประชุม (Conference Style Learning) การมอบหมายงานเขียน (Writing Assignments