วัตถุดิบแหล่งพลังงาน มันสำปะหลัง
มันสำปะหลัง (Cassava) - ชื่อวิทยาศาสตร์ (Manihot esculenta, M. utilissiuma) - มีชื่อเรียกหลายชื่อ Tapioca, Manihot, Manioc, Mandioca และ Yuca - เป็นแหล่งอาหารสัตว์ราคาถูก แต่ในประเทศไทยใช้น้อย - โปรตีนต่ำ เยื่อใยสูง มีสารพิษ HCN
การจำแนกมันสำปะหลังตามระดับกรด HCN - มันสำปะหลังหวาน - HCN ที่เปลือก 0.002-0.042% - HCN ที่เนื้อ 0.0013-0.015% - เป็นอาหารคน ทำแป้งมัน - มันสำปะหลังขม - HCN ที่เปลือก 0.012-0.056% - HCN ที่เนื้อ 0.002-0.037% - ใช้เป็นอาหารสัตว์ - HCN ในใบมัน 1 กก. 83-878 มก.
รูปแบบของมันสำปะหลังที่ใช้เลี้ยงสัตว์ - มันเส้น (cassava chips) หัวมันที่หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ 4-5 ซม. ปอก หรือไม่ปอกเปลือก - มันอัดเม็ด (cassava pellet) มันเส้นที่ป่นแล้วนำมาอัดเม็ด มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 ซม. ช่วยเพิ่มการย่อยได้ ทำลาย HCN ลดการเป็นฝุ่น ยืดอายุการเก็บรักษา
- มันป่น (cassava meal) หัวมันที่หั่นบาง อบแห้ง บดละเอียด กากมัน: เศษเหลือของหัวมันหรือมันเส้นที่ผ่านกระบวนการผลิตแป้งมันแล้ว มีแป้ง 55-65 % มีสิ่งเจือปนมาก - มันหัก (cassava broken roots) เศษมันที่หักออกจากหัวมันเนื่องจากการเก็บเกี่ยว ลักษณะคล้ายมันเส้น แต่มีขนาดใหญ่ ยาวกว่ามันเส้น คุณค่าทางอาหารคล้ายมันเส้น
คุณค่าทางโภชนะของมันสำปะหลัง ให้พลังงานสูง แต่มีโปรตีนต่ำมาก ( 2-3 %) -ขาด s-containing amino acid ควรเสริมแหล่งโปรตีน เช่น ปลาป่น กากถั่วเหลือง มีไขมันน้อย ( 0.62 %) ขาดกรดใขมันจำเป็น ฟ่าม เบา และเป็นฝุ่น ถ้าใช้เกิน 30 % เปียก อัดเม็ด ต้องเสริมวิตามิน แร่ธาตุ ขาดสารสี
- หั่นแล้วผึ่งทิ้งไว้ 24 ชม. ที่ 60 ºC HCN สูญเสียไป 83% มันสำปะหลัง พบ cyanogenic glycoside 2 ชนิด - Linamarin พบ 97% Linamarin D-glucose+HCN+acetone - Lotaustralin พบ 3% D-glucose+HCN+methyl ethyl ketone ในหัวมันสด 100 กรัม จะพบ HCN 2.4-15.6 มิลลิกรัม - หั่นแล้วผึ่งทิ้งไว้ 24 ชม. ที่ 60 ºC HCN สูญเสียไป 83% - การหมัก จุลินทรีย์จะทำลาย HCN - แช่น้ำ ต้ม ผึ่งให้แห้ง linamarase linamarase
ระดับการใช้มันสำปะหลังในอาหารสัตว์ อาหารสุกรเล็ก (15-30 กก.) 20 % อาหารสุกรรุ่น (30-60 กก.) อาหารสุกรอุ้มท้อง เลี้ยงลูก อาหารสุกรขุน 70 % อาหารไก่กระทง 50 % อาหารลูกไก่ไข่ (0-8 สัปดาห์) อาหารลูกไก่กระทง (0-4 สัปดาห์) 50 % 30 %