จุดมุ่งหมายทางการศึกษา และ จุดประสงค์การเรียนรู้ (Educational Objectives & Learning Objectives)

พุทธิพิสัย (Cognitive domain) เป็นจุดมุ่งหมาย ที่ต้องการพัฒนาความสามารถทางสมอง หรือ สติปัญญาของผู้เรียน การประเมินค่า การสังเคราะห์ การวิเคราะห์ การนำไปใช้ ความเข้าใจ ความรู้-ความจำ

จิตพิสัย (Affective domain) เป็นจุดมุ่งหมาย ที่ต้องการพัฒนาความรู้สึกนึกคิด หรือ จิตใจของผู้เรียน การสร้างลักษณะคุณค่า การจัดระบบคุณค่า การให้คุณค่า การตอบสนอง การรับรู้

ทักษะพิสัย (Psychomotor domain) เป็นจุดมุ่งหมาย ที่ต้องการพัฒนาความในการปฏิบัติ โดยใช้กลไกต่างๆ ของร่างกาย กระทำได้อย่างธรรมชาติ กระทำอย่างต่อเนื่อง ความแม่นยำ การจัดทำ การเลียนแบบ

จุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม พฤติกรรมคาดหวัง (expected behavior) สถานการณ์ (situation) เกณฑ์ (criteria)

การพิจารณากำหนดเกณฑ์ ระดับความสามารถของกลุ่มผู้เรียน ความยาก ง่าย ของเนื้อหา ความสำคัญของเนื้อหา หลักจิตวิทยา

จุดมุ่งหมายทางการศึกษา ด้านพุทธิพิสัย (Cognitive domain) จำแนกออกเป็น 1.00 ความรู้ความจำ 2.00 ความเข้าใจ 3.00 การนำไปใช้ 4.00 การวิเคราะห์ 5.00 การสังเคราะห์ 6.00 การประเมินผล ง่าย ยาก

คำที่แสดงการกระทำจำแนกตามระดับต่างๆ ของจุดมุ่งหมายทางการศึกษาด้านพุทธิพิสัย 1.00 ความรู้-ความจำ บอก บ่งชี้ บรรยาย แยกประเภท จัดลำดับ ระบุ ให้ตัวอย่าง ให้นิยาม ให้เครื่องหมาย 2.00 ความเข้าใจ แปล เปลี่ยนรูป ใช้ภาษาของตนเอง ยกตัวอย่าง ตีความ บอก จัดเรียงใหม่ ทำนาย กะประมาณ ขยาย คาดคะเน ลงสรุป 3.00 การนำไปใช้ บอก ใช้ คำนวณ เลือก สร้าง เสนอ แก้ปัญหา ผลิต แสดง ดัดแปลง สาธิต เตรียม

คำที่แสดงการกระทำจำแนกตามระดับต่างๆ ของจุดมุ่งหมายทางการศึกษาด้านพุทธิพิสัย 4.00 การวิเคราะห์ บอก บ่ง จำแนก สกัด ค้นหา แยกแยะ บอกความแตกต่าง-คล้ายคลึง ลงสรุป จัดประเภท ประมาณราคา จัดจำพวก ตั้งคำถาม ทดสอบ 5.00 การสังเคราะห์ บอก เขียน สร้าง แก้ไข รวบรวม ประกอบ ขยาย ริเริ่ม ผลิต วางโครงการ เสนอ ออกแบบ ปรับปรุง พัฒนา อนุมาน พิสูจน์ ค้นหา 6.00 การประเมินผล ตัดสิน ประเมิน โต้แย้ง ใช้เกณฑ์วิพากษ์วิจารณ์ ชี้ขาด พิจารณา เปรียบเทียบ ให้คะแนน ใช้เกณฑ์เปรียบเทียบ บ่งเหตผล บ่งความสอดคล้อง

ตัวอย่างจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม เมื่อกำหนดคำให้ 20 คำ สามารถแยกได้ว่า คำใดเป็น คำเป็น-คำตาย ได้อย่างถูกต้อง สามารถแบ่งครึ่งมุมที่กำหนดให้โดยไม่ต้องใช้วงเวียน เมื่อตั้งคำถามว่าทำไมน้ำทะเลจึงเค็ม นักเรียนสามารถตั้ง สมมติฐานที่แสดงถึงสาเหตุได้อย่างน้อย 2 สมมติฐาน แก้ไขประโยคที่ใช้ article ผิดที่กำหนดให้ได้ถูกต้องทั้ง 10 ประโยค

ตัวอย่างการวิเคราะห์เนื้อหา วิชาหลักภาษาไทย 1. ความรู้เกี่ยวกับภาษาไทย 2. ประวัติอักษรไทย 3. ลักษณะสำคัญของภาษาไทย 4. คำและความหมายของคำ 5. หน้าที่ของคำเมื่อเข้าประโยค 6. แบบแผนของคำประพันธ์ประเภทกาพย์

ตัวอย่างจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม เรื่อง ลักษณะสำคัญของภาษาไทย 1. บอกลักษณะสำคัญของภาษาได้ 2. ระบุได้ว่าคำใดเป็นคำโดดหรือคำประสม 3. ยกตัวอย่างคำที่ทำหน้าที่ได้หลายอย่าง อย่างน้อย 4 คำ 4. บอกตำแหน่งของคำขยายในภาษาไทยได้ 5. บอกตำแหน่งของลักษณะนามในภาษาไทยได้ 6. บอกลักษณะแตกต่างระหว่างภาษาไทยกับ ภาษาบาลีหรือภาษาสันสกฤต และภาษาอังกฤษ ได้

ตัวอย่างจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม เรื่อง คำและความหมายของคำ 1. สามารถจำแนกระบบเสียงในภาษาไทยได้ 2. จำแนกรูป เสียง ของพยัญชนะ สระ วรรณยุกต์ ได้ 3. จำแนกคำที่ใช้สระลดรูปและเปลี่ยนรูปได้ 4. จำแนกเสียงของคำที่ไม่ปรากฏรูปวรรณยุกต์ และ ปรากฏรูปวรรณยุกต์ได้ 5. วิเคราะห์องค์ประกอบของคำในภาษาไทยได้ 6. บอกได้ว่าคำที่กำหนดให้ เป็นคำประสมแบบใด

ตัวอย่างจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม เรื่อง คำและความหมายของคำ 7. บอกข้อแตกต่างระหว่างคำประสมสามส่วน สี่ส่วน สี่ส่วนพิเศษ และห้าส่วนได้ 8. บอกสาเหตุที่คำไทยมีหลายพยางค์ได้ 9. วิเคราะห์คำที่มีความหมายโดยตรงและ ความหมายโดยนัยได้ 10. อธิบายได้ว่าเสียงวรรณยุกต์มีอิทธิพลต่อ ความหมายของคำ

ตัวอย่างจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม เรื่อง คำและความหมายของคำ 11. สามารถยกตัวอย่างคำที่มีความหมายเปรียบเทียบได้ อย่างน้อย 10 สำนวน 12. จำแนกคำไทย บาลี สันสกฤต ได้ 13. บอกความหมายของคำตามตำแหน่งที่วางไว้ ในประโยคได้