Dr. Wongsakorn Boonkarn Medicine BUN Cr Dr. Wongsakorn Boonkarn Medicine

BUN Cr BUN : blood urea nitrogen เป็นไนโตรเจนในรูปของยูเรีย ยูเรียเป็นของเหลือจากการเผาผลาญโปรตีนที่ตับซึ่งต้องถูกกำจัดทิ้งโดยไต Cr : Creatinine เป็นส่วนเหลือจากการสลายตัวของกล้ามเนื้อ และจะถูกไตขับทิ้งไป

Factor influencing plasma creatinine Decreased muscle mass Aging Liver disease Increased volume of distribution Chemical interference in renal excretion and false elevation

Nonrenal factors altering serum creatinine Increased Decreased Overproduction Rhabdomyolysis - Decreased muscle mass Large meal meat - Hepatocellular failure Blocked secretion Trimethoprim Cimetidine Chemical interference (fasle elevation creatinine) Cefoxitin Alphamethydopa Acetone Ascorbic acid

Caused of Inappropriated BUN/Creatinine ( > 15 ) Decrease urea elimination Volume depletion Impaired cardiac output Urinary tract obstruction Increase urea formation GI bleeding High protein intake Catabolic state -- Fever -- Tissue necrosis -- Corticosteroid -- Tetracycline -- Sepsis

Caused of Inappropriated BUN/Creatinine ( < 15 ) Decrease urea formation Starvation Advanced liver disease Hereditary deficiency of urea cycle enzymes Increase creatinine formation Rhabdomyolysis Fever Immobilization Relatively increased urea removal - Post-dialysis

GFR (Glomerular Filtration Rate) KDOQI CPG GFR = best overall measure of kidney function in health and disease GFR 125 mL/min/1.73m2 GFR : CKD staging, F/U, drug dosage, etc.

GFR Measurement Inulin clearance Radioactive & Nonradioactive clearance 24-h urine  creatinine & urea clearance Serum creatinine  S creatinine-based equation Other markers: Cystatin C GFR (Glomerular Filtration Rate) คือ อัตราการกรองของ plasma ออกจาก glomeruli ของไตทั้ง 2 ข้าง เป็นค่าที่บ่งบอกการทำงานของไต มีหน่วยเป็น มล./นาที ถ้าปรับตาม BSA จะมีหน่วยเป็น มล./นาที/1.73 ตรม. ค่าปกติ ขึ้นอยู่กับอายุ โดย GFR ในคนสูงอายุจะมีค่าลดลง (1, 2)  ส่วน Clcr (Creatinine clearance) คือ ความสามารถของไตในการกำจัด creatinine ออกจากร่างกาย มีหน่วยเป็น มล./นาที สามารถคำนวณได้จาก อัตราการกรองสารผ่าน glomerulus + อัตราการคัดหลั่ง – อัตราการดูดซึม  วิธีการวัด GFR ของทั้งไตมีหลายวิธี ได้แก่ วิธีการวัดโดยตรง และวิธีการวัดโดยอ้อม เช่น 1) การวัดจาก Clcr 2) การใช้ radioisotope 3) การดูค่า 1/SCr 4) การใช้ค่า BUN  วิธีการวัดโดยตรง ทำในสัตว์ทดลอง โดยใช้เทคนิค micropuncture คือ ใช้ปิเปตขนาดจิ๋วดูดสารละลายที่กรองผ่าน Bowman’s capsule แล้ววัดจำนวนสารกรองใน 1 หน่วยเวลา แต่วิธีนี้ไม่ได้ค่า GFR จริง เพราะไม่ได้วัดจาก glomerulus ทั้งหมด  ด้วยเหตุที่ยังหาวิธีการวัด GFR โดยตรงในคนไม่ได้ จึงได้หันมาวัด GFR ทางอ้อมแทน โดยอาศัยหลักการกำจัด (clearance concepts) เป็นแนวทาง วิธีที่นิยมใช้กันมาก คือ เลือกหาสารที่มีคุณสมบัติพิเศษ คือ เมื่อถูกกรองผ่าน glomerulus แล้วไม่ถูกดูดกลับหรือขับออกโดยไต ทำให้ค่า clearance เท่ากับ GFR  ซึ่งพบว่า inulin (เป็นสาร polymer ของ fructose) เป็นสารที่มีคุณสมบัติดังกล่าว และยังไม่ทำปฏิกิริยากับสารอื่น ไม่มีอันตรายต่อไต จึงนำมาใช้หา GFR ในคนได้แม่นยำ แต่เนื่องจากการหาค่า inulin clearance ค่อนข้างยุ่งยาก กล่าวคือ ต้องให้สาร inulin ทางเส้นเลือดดำอย่างต่อเนื่องและต้องใส่สายสวนปัสสาวะเพื่อบันทึกปริมาตรปัสสาวะที่แน่นอน จึงนิยมใช้ค่า creatinine clearance ในการวัดค่า GFR แทน เนื่องจาก creatinine เป็นสารที่พบได้ในร่างกาย ถูกสร้างจากเซลล์กล้ามเนื้อ และพบว่า creatinine ถูกคัดหลั่งจาก nephron ได้เล็กน้อย ทำให้ creatinine clearance สูงกว่า GFR จริงเล็กน้อย (1, 2)  สำหรับสูตรการคำนวณ  • MDRD (Modification of Diet in Renal Disease) equation (3) คือ  GFR (ml/min/1.73 m2) = 186 x (Scr : mg/dl)-1.154 x (age)-0.203 x (0.742 if female) x (1.210 if African American) • Cockcroft-Gault equation (4) Creatinine Clearance (ml/min) = (140 – age) x (Wt in kg) x (0.85 if female) / (72 x Scr : mg/dl) สรุปว่าสามารถใช้ค่า Clcr แทนค่า GFR ได้ (ค่าที่ได้ก็แตกต่างกันเล็กน้อย) และในทางปฏิบัติมักใช้สูตร Cockcroft-Gault เพราะการคำนวณไม่ยุ่งยาก ส่วนการคำนวณแต่ละค่าก็มีสูตรการคำนวณโดยเฉพาะไม่มีการคำนวณกลับไปกลับมา โดยสูตร MDRD มีการคำนวณยุ่งยากกว่า แต่มีความถูกต้องมากกว่า 

Creatinine-based Equation

2009 CKD-EPI Equation

GFR categories