ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ การอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนา วิทยากรแกนนำ เพื่อพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. รุ่นที่ 2

ข้อมูล Website ประชา รัฐ

วัตถุประสงค์ของการอบรม 1. เพื่ออธิบายถึงกระบวนการพัฒนา โรงเรียนคุณธรรมตามแนวคิดของศูนย์ โรงเรียนคุณธรรมมูลนิธิยุวสถิรคุณ ( มยส.) 1.1 สาระคุณธรรมและจริยธรรม 1.2 การกำหนดคุณธรรมอัตลักษณ์ 1.3 การสร้างความดีด้วยโครงงาน คุณธรรม 2. เพื่อเป็นวิทยากรของโรงเรียน คุณธรรม สังกัด สพฐ.

กิจกรรม “ความเข้าใจเรื่องคุณธรรมและจริยธรรม”

คุณธรรมและจริยธรรม...ต่างกันอย่างไร ? นักเรียนเข้าแถว เป็นระเบียบ ความมีวินัย นักเรียน ล้างชามทุกวัน ความขยัน / ความรับผิดชอบ คุณธรรม จริยธรรม คุณธรรม จริยธรรม

คุณธรรม นักเรียนช่วยกันทำความ สะอาดโรงเรียนหรือ สาธารณประโยชน์ จริยธรรม ความเมตตา กรุณา นักเรียนพา ยายข้ามถนน คุณธรรม จริยธรรม ความรับผิดชอบ/ จิตอาสา

คุณธรรม นักเรียนเข้าแถวเป็นระเบียบ นักเรียนล้างชามทุกวัน นักเรียนช่วยกันทำความสะอาด นักเรียนจูงคนชราข้ามถนน ความมีวินัย ความรับผิดชอบ จิตอาสา ความเมตตากรุณา จริยธรรม ความดี ความถูกต้อง ที่ปลูกฝังขึ้นในจิตใจ พฤติกรรมที่แสดงออกเชิงบวก ปฏิบัติจนเป็นนิสัย เป็นสิ่งที่ผู้อื่น และสังคมยอมรับ

ใบงานที่ 1 ทดสอบความเข้าใจคุณธรรมจริยธรรม

จริยธร รม คุณธรร ม ใบงานที่ 2 วิเคราะห์คุณธรรมจริยธรรมจากสื่อวีดิทัศน์

กรณีศึกษา “ ลูกซักผ้าที่แม่บอกหรือยัง ” แม่ตะโกนถาม “ เรียบร้อยแล้วครับ ” ชาติชายตอบแม่ในขณะที่ กำลังนั่งทำการบ้าน “ ดีล่ะลูก เดี๋ยวแม่จะไปตลาด ถ้าลูกทำการบ้านเสร็จแล้ว กวาดบ้าน ถูบ้านด้วย นะลูก ” แม่บอกแล้วก็ไปตลาด เมื่อชาติชายทำ การบ้านเสร็จแล้วก็รีบกวาดบ้าน ถูบ้านตามที่แม่ ได้กำชับไว้ “ แม่... ไปโดนอะไรมาครับ เลือดที่ เข่าโชกเลยครับ ” จากนั้นชาติชายก็นำยามาใส่ให้ แม่ “ แม่แสบร้อนไหมครับ ทนนิดนึงนะครับ ” ชาติชายถามแม่ด้วยน้ำเสียงที่ห่วงใย ท่ จากกรณีศึกษาดังกล่าว ท่านคิดว่า นายชาติ ชายได้แสดงออกจริยธรรมในเรื่องใดบ้างและ เกิดจากคุณธรรมใด

การค้นหาคุณธรรมอัตลักษณ์

สมาธิ ปัญญา ใบงานที่ 3 เรื่อง การค้นหาปัญหาที่สำคัญ ปัญหาที่สำคัญ / ต้องการ แก้ไขเร่งด่วน / ผลกระทบ ต่อความศรัทธาและ ภาพลักษณ์ขององค์กร

ใบงานที่ 4 เรื่อง ปัญหาของกลุ่ม-สาเหตุ-พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก-คุณธรรม

ตัวอย่างปัญหาที่ระบุสาเหตุไม่ถูกต้อง ปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) 1. นักเรียนเข้าแถวไม่ เป็นระเบียบ 1.1 นักเรียนคุยในขณะเข้าแถว 1.2 เล่นหยอกล้อในแถว 2. นักเรียนไม่มี มารยาท 2.1 พูดจาก้าวร้าวครูบาอาจารย์ 2.2 คุยกันในที่ประชุมและใน เวลาเรียน 2.3 นักเรียนขาดการไหว้ครูบา อาจารย์

ปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) 3. นักเรียนไม่เข้าเรียนนักเรียนโดดเรียน 4. นักเรียนลอกการบ้านขาดคุณธรรมประจำใจ 5. ปัญหานักเรียนมาสาย1.1ตื่นสายเพราะเล่นเกม 1.2ตื่นสายเพราะช่วยผู้ปกครอง ขายของตอนกลางคืน ตัวอย่างปัญหาที่ระบุสาเหตุไม่ถูกต้อง

หาสาเหตุของปัญหา ระดมสมองหาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา สาเหตุต้อง สอดคล้องกับปัญหา สาเหตุอาจเกิดจากปัจจัยภายใน (สถานศึกษา) และหรือปัจจัยภายนอก (ชุมชน) 1. สมาชิกแต่ละคน เสนอสาเหตุของแต่ละ ปัญหา ข้อพึงระวัง อย่า นึกคิด/จินตนาการ/คาดเดาไปเอง อย่า คิดว่าปัญหาเดียวกัน สาเหตุต้อง เหมือนกันเสมอ อย่า คิดว่า 1 ปัญหาต้องเกิดจาก 1 สาเหตุ 2. ร่วมกันวิเคราะห์หา สาเหตุที่แท้จริงของแต่ ปัญหา

ปัญหา : นักเรียนสูบบุหรี่ในสถานศึกษา สาเหตุ 1. เพื่อนชักชวนจึงสูบตามเพื่อน 2. มีค่านิยมที่ผิดๆ คิดว่าเท่ห์ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก ( กรณีที่ 1) 1. รู้จักการปฏิเสธการชักชวนให้สูบบุหรี่ 2. ปฏิบัติตามกฎระเบียบของสถานศึกษา พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก ( กรณีที่ 2) นักเรียนไม่สูบบุหรี่ทั้งในและนอก สถานศึกษา คุณธรรมที่ใช้ในการแก้ปัญหา : ความอดทน, ความพอเพียง, ความมีวินัย กรณีศึก ษา วิธีที่ 1 วิธีที่ 2

ใบงานที่ 4 เรื่อง ปัญหาของกลุ่ม-สาเหตุ-พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก-คุณธรรม ปัญหาที่สำคัญ / ต้องการแก้ไขเร่งด่วน / ผลกระทบต่อความ ศรัทธาและภาพลักษณ์ ของวิทยาลัย

ใบงานที่ 5 เรื่อง ตารางคุณธรรมอัตลักษณ์

คุณธรรมอัตลักษณ์ คุณธรรมเป้าหมายพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมที่ทุกคนร่วมกัน กำหนดขึ้น จากการคิด วิเคราะห์เพื่อใช้แก้ปัญหาและ สร้างสรรค์สิ่งดีๆ ให้เกิดขึ้นใน โรงเรียน เช่น ความรับผิดชอบ จิตอาสา ความขยันหมั่นเพียร คุณธรรมเป้าหมาย พฤติกรรมที่ดี ที่ต้องการให้ เกิดขึ้นในโรงเรียน เช่น นักเรียนทำเวรประจำวัน นักเรียนสอนการบ้านเพื่อน ครูเข้าสอนตรงเวลา พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก (จริยธรรม)

คุณธรรม เป้าหมาย พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก ผู้บริหารครูนักเรียน ความซื่อสัตย์ ซื้อ - จ้างโปร่งใส ไม่เบียดเบียน เวลาราชการ -ไม่ลอกการบ้าน ความ รับผิดชอบ ตรงต่อเวลา - เอาใจใส่การสอน - ส่งงานตาม กำหนดเวลา - ตั้งใจเรียน - ทำความสะอาด บริเวณที่ได้รับ มอบหมาย ความพอเพียง - ใช้จ่ายประหยัด ตัวอย่าง ตารางคุณธรรมอัตลักษณ์

ใบงานที่ 6 เรื่อง การสร้างความดีด้วยโครงงานคุณธรรม

1.การวิเคราะห์ปัญหาและเลือกปัญหา (พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์) สำรวจและสังเกตปัญหา ที่คิดว่าเป็นปัญหาที่สำคัญภายในโรงเรียน / ปัญหาที่จำเป็นต้องการแก้ไขเร่งด่วน / ปัญหาที่จะส่งผลกระทบต่อ โรงเรียนมากที่สุด / กระทบต่อความศรัทธาและภาพพจน์ของ โรงเรียน จัดลำดับ และเลือกปัญหาที่ สำคัญที่สุด 1 ปัญหา ใบงานที่ 4 การค้นหา ปัญหา สาเหตุ พฤติกรรม บ่งชี้เชิงบวก และคุณธรรม เป้าหมาย เช่น นักเรียนสูบบุหรี่ในโรงเรียน กิจกรรม “การสร้างความดีด้วยโครงงานคุณธรรม”

2.หาสาเหตุของปัญหา ระดมสมองหาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา สาเหตุต้อง สอดคล้องกับปัญหา สาเหตุอาจเกิดจากปัจจัยภายใน (สถานศึกษา) และ/หรือปัจจัยภายนอก (ชุมชน) 1. สมาชิกแต่ละคน เสนอสาเหตุของแต่ละ ปัญหา ข้อพึงระวัง อย่า นึกคิด/จินตนาการ/คาดเดาไปเอง อย่า คิดว่าปัญหาเดียวกัน สาเหตุต้อง เหมือนกันเสมอ อย่า คิดว่า 1 ปัญหาต้องเกิดจาก 1 สาเหตุ 2. ร่วมกันวิเคราะห์หา สาเหตุที่แท้จริงของแต่ ปัญหา

ปัญหา นักเรียนสูบบุหรี่ในโรงเรียน สาเหตุของปัญหา  นักเรียนคบเพื่อนกลุ่มเสี่ยง  นักเรียนมีพฤติกรรมลอกเลียนการ สูบบุหรี่จากสื่อ เช่น ภาพยนตร์, ละคร, โฆษณา  ผู้ปกครองเป็นแบบอย่างที่ไม่ดี  นักเรียนคบเพื่อนกลุ่มเสี่ยง  นักเรียนมีพฤติกรรมลอกเลียนการ สูบบุหรี่จากสื่อ เช่น ภาพยนตร์, ละคร, โฆษณา  ผู้ปกครองเป็นแบบอย่างที่ไม่ดี

3.วัตถุประสงค์ สอดคล้องกับปัญหาและสาเหตุของปัญหา บรรลุผลตามคุณธรรมอัตลักษณ์ ( เกิดคุณธรรมเป้าหมายและ พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก) 1. เพื่อให้นักเรียนลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งใน และนอกโรงเรียน 2. เพื่อเสริมสร้างให้นักเรียนมีคุณธรรมความ มีวินัยในตนเอง คำที่ควรหลีกเลี่ยง ( ความหมายกว้าง / ยาก ต่อการวัดผล ) เช่น เพื่อเข้าใจถึง, เพื่อทราบถึง, เพื่อซาบซึ้ง, เพื่อสนใจ ใน, เพื่อเชื่อถือใน, เพื่อ สำนึกใน

4.กำหนดเป้าหมายของการแก้ปัญหา  ต้องการแก้ไขให้ใคร/นักเรียนชั้นไหนและจำนวน เท่าไหร่ (กลุ่มเป้าหมาย)  มีเป้าหมายให้ เกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดี อย่างไรบ้าง / พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก /พฤติกรรมที่ ต้องการให้แสดงออกเชิงบวก

เป้าหมาย  เป้าหมายเชิงปริมาณ : นักเรียนชาย ชั้น ม.1-ม.6 ที่เป็นกลุ่มเสี่ยงสูบบุหรี่จำนวน 50 คน  เป้าหมายเชิงคุณภาพ : ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ ทั้งในและนอกโรงเรียน  เป้าหมายระยะสั้น (ระยะ 6 เดือนแรก): นักเรียน 25 คน (ร้อยละ 50) ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งในและ นอกโรงเรียน  เป้าหมายระยะยาว (ระยะ 12 เดือน): นักเรียน 45 คน (ร้อยละ 90) ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ทั้งในและนอก โรงเรียน

5.กำหนดวิธีการแก้ปัญหา วิธีการ / แนวทางแก้ไขที่สอดคล้องกับสาเหตุ ของปัญหา และวัตถุประสงค์ การแก้ไขต้องเป็นวิธีการเชิง บวก สาเหตุของปัญหา นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง วิธีการแก้ปัญหา ย้อนกลับไปดู 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบ เพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้ เกิดประโยชน์

ปัญหา-สาเหตุ-วิธีการแก้ไขปัญหา ปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) วิธีการแก้ไข ปัญหา (วิธีการไม่ชัดเจน) 1.นักเรียนไม่ ทำงานที่ได้รับ มอบหมาย นักเรียนเกียจคร้าน1.ประชุมชี้แจง 2.วางแผนในการ แก้ปัญหา 3.ดำเนินการตาม แผน 4.สรุปผลการ ดำเนินงาน

ปัญหา สาเหตุ (ไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริง) วิธีการแก้ไข ปัญหา (วิธีการไม่ชัดเจน) 2.นักเรียนใส่ กางเกง กระโปรง ผิดระเบียบ, นักเรียนใส่ถุงเท้า สั้น,นักเรียนตัดผม ผิดระเบียบ นักเรียนไม่เกรง กลัวกฎระเบียบ ของโรงเรียน ปฏิบัติตาม กฎเกณฑ์ของ โรงเรียน 3.ทะเลาะวิวาทต่าง สถาบัน ศักดิ์ศรีลงโทษสถานหนัก ปัญหา-สาเหตุ-วิธีการแก้ไขปัญหา

5.กำหนดวิธีการแก้ปัญหา วิธีการ / แนวทางแก้ไขที่สอดคล้องกับสาเหตุ ของปัญหา และวัตถุประสงค์ การแก้ไขต้องเป็นวิธีการเชิง บวก สาเหตุของปัญหา นักเรียนคบเพื่อน กลุ่มเสี่ยง วิธีการแก้ปัญหา ย้อนกลับไปดู 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบ เพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้ เกิดประโยชน์

6. หลักธรรม/แนวพระราชดำริ/พระราชดำรัส/คำสอน - สอดคล้องกับคุณธรรมเป้าหมายและพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก - ใช้เป็นหลักคิดในการขับเคลื่อนกิจกรรม - สอดคล้องกับคุณธรรมเป้าหมายและพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก - ใช้เป็นหลักคิดในการขับเคลื่อนกิจกรรม ตัวอย่าง หลักธรรมที่ควรรู้จัก อิทธิบาท 4 : ทางไปสู่ความสำเร็จ 1. ฉันทะ การมีใจรักในสิ่งที่ทำ 2. วิริยะ ความขยัน หมั่นเพียรในสิ่งที่ทำ 3. จิตตะ ความเอาใจใส่ จดจ่อในสิ่งที่ทำ 4. วิมังสา ไตร่ตรอง ทบทวน หาเหตุผลใน สิ่งที่ได้ทำ อิทธิบาท 4 : ทางไปสู่ความสำเร็จ 1. ฉันทะ การมีใจรักในสิ่งที่ทำ 2. วิริยะ ความขยัน หมั่นเพียรในสิ่งที่ทำ 3. จิตตะ ความเอาใจใส่ จดจ่อในสิ่งที่ทำ 4. วิมังสา ไตร่ตรอง ทบทวน หาเหตุผลใน สิ่งที่ได้ทำ

7.เชื่อมโยงไปสู่คุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน คุณธรรมอัตลักษณ์ = คุณธรรมเป้าหมาย + พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก คุณธรรมเป้าหมาย : ความมีวินัย พฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก : นักเรียนลด ละ เลิก บุหรี่ วิธีการแก้ปัญหา 1. สร้างความเข้าใจการเลือกคบ เพื่อนและรู้จักการปฏิเสธ 2. พ่อแม่และเพื่อนต้องเอาใจใส่ 3. นักเรียนต้องใช้เวลาว่างให้ เกิดประโยชน์ อธิบายความ เชื่อมโยง

กำหนดตัวชี้วัด วิธีการประเมิน (เช่น การสังเกต การสัมภาษณ์ ฯลฯ) เครื่องมือที่ใช้ในการประเมิน (เช่น แบบสังเกต ฯลฯ) ช่วงเวลาประเมิน 8.กำหนดวิธีการวัดผลและประเมินผล

- ชัดเจน - เข้าใจง่าย - สะท้อนกิจกรรมการเกี่ยวข้อง ตัวอย่างชื่อโครงงานคุณธรรม 9.ตั้งชื่อโครงงานคุณธรรม  ลด ละ เลิก บุหรี่-เมรัย สานสายใยเทิดไท้องค์ราชัน  วัยซนกลับใจ ใส่ใจการเรียน  ขยะสร้างวินัย / สำนึกดีไม่มีขยะ