การเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย ในวัยสูงอายุ อาจารย์ สิรินทร ฉันศิริกาญจน หน่วยเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี

การมีอายุ คือ การที่ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย มีการสูญเสียความสามารถ ในด้านต่าง ๆ และทำให้ถึง แก่ความตายในที่สุด

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย น้ำหนัก ส่วนสูง ผิวหนัง สมองและระบบ ประสาท หัวใจและหลอดเลือด ทางเดินอาหาร ไต ต่อมไร้ท่อ ภูมิคุ้มกันร่างกาย

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย ภาพรวมโดยทั่วไป น้ำหนัก ลดลงเล็กน้อย ส่วนสูง ลดลงตั้งแต่อายุ 40+ ปี ผิวหนัง บาง เหี่ยว ยาน ย่น ด่างขาว ตกกระ จ้ำเลือด หูดข้าวสุก

ส่วนประกอบของร่างกาย การเปลี่ยนแปลง ความเกี่ยวข้องทางคลินิก ไขมันมากขึ้น เปลี่ยนแปลงการกระจายของยาที่ละลายในไขมัน ปริมาณกล้ามเนื้อ ค่า creatinine ไม่สัมพันธ์กับการทำงานของไตที่เปลี่ยนแปลง TBW ~15% การกระจายตัวของ ยาที่ละลายในน้ำ

ผิวหนัง ต่อมเหงือ ลดลง ปรับตัวต่อความร้อนไม่ดี ต่อมเหงือ ลดลง ปรับตัวต่อความร้อนไม่ดี ต่อมไขมันที่ ผิวหนังลดลง คัน แตก ผิวเป็นขุย เล็บยาวช้าลง ต้องรักษาโรคเล็บนานขึ้น

สมอง ระบบประสาท ความจำระยะสั้น- บกพร่องบ้าง ความจำระยะยาว - จำได้ดี การเรียนรู้สิ่งใหม่ – ได้ ช้าลง การรับรู้สัมผัสต่าง ๆ - ลดลง

ผลกระทบทางคลินิก การซักประวัติใช้เวลานานขึ้น ประวัติไม่สมบูรณ์ครบถ้วน เทคนิคเฉพาะในผู้ป่วยหูตึง ตามัว การประเมินความสามารถของผู้ป่วยลำบากขึ้น

ระบบหัวใจและหลอดเลือด หลอดเลือด – แข็ง ความดันสูง อัตราการเต้นหัวใจสูงสุด - การตอบสนองต่อภาวะ stress, exercise

ระบบหัวใจและหลอดเลือด หัวใจเต้นผิดปกติ – atrial fibrillation, heart block หัวใจโต แคลเซียมมาเกาะที่ลิ้นหัวใจ – aortic valve (ลิ้นหัวใจตีบ)

ผลกระทบทางคลินิก ช็อครวดเร็วโดยที่ไม่มี tachycardia มี Postural hypotension หัวใจล้มเหลวเมื่อรับปริมาณน้ำ หรือเลือดเพิ่มอย่างเร็ว

ปอดและทางเดินหายใจ ปริมาณการหายใจแต่ละครั้ง ไม่เปลี่ยนแปลง ปริมาณการหายใจสูดลึกเต็มที่ ลดลง ลมเหลือค้างในปอด เพิ่มขึ้น

ผลกระทบทางคลินิก หลังผ่าตัดปอดแฟบ CO2 คั่งง่ายขึ้น

ทางเดินอาหาร ทวารหนัก ฟัน ต่อมรับรส ตับและน้ำดี กระเพาะอาหาร ตับอ่อน ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ทวารหนัก ตับและน้ำดี ตับอ่อน

ผลกระทบทางคลินิก รับประทานอาหารไม่อร่อย ท้องอืด อาหารไม่ย่อย ท้องผูก ลำใส้ใหญ่โป่ง

ไต ขนาดเล็กลง จำนวนหน่วยกรองลดลง เลือดไปเลี้ยงไตลดลง การควบคุมน้ำ เกลือแร่ เชื่องช้า และไม่สมบูรณ์ การขับถ่ายยาลดลง

ระบบภูมิคุ้มกัน 1.Cell - mediated immunity จำนวน lymphocyte ~ การทำงาน การกินเชื้อโรคของgranulocyte ~ 2. Humoral immunity การสร้าง Antibody

ต่อมไร้ท่อ ฮอร์โมนต่าง ๆ ทัยรอยด์ กระดูก เพศ

กระดูกและกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อลดลง ความแข็งแกร่งของกล้ามเนื้อลดลง สูญเสียเนื้อกระดูกมากขึ้น กระดูกอ่อน

Osteoporosis

Ageing Male

Hormone control of reproductive function gonadotropin releasing hormone (GnRH) จาก hypothalamus luteinizing hormone (LH) จาก anterior pituitary gland follicle stimulating hormone (FSH) จาก anterior pituitary gland androgens จาก testis และ adrenal gland

Androgen testosterone มากที่สุด สร้างจาก testis (5.6-8 mg/ml) dehydroepiandrosterone (DHEA) สร้างจาก adrenal gland androstenedione สร้างจาก adrenal gland testis สร้าง estradiol (E2) และ estrone (E1) ด้วย

ต่อมหมวกไตสังเคราะห์ Estrogen Dehydroepiandrosterone (DHEA) Testosterone Dehydroepiandrosterone sulfate (DHEAS) Androtenedione

Hormonal changes in aging male GnRH (Gonadotropin releasing hormone) LH (Luteinizing hormone) FSH (Follicle stimulating hormone) Androgens

Testosterone ต่ำกว่า lower normal 40 – 60 ปี พบ 7 % 61 – 80 ปี พบ 20 % >80 ปี พบ 35 %

Causes of decrease testosterone LH Leydig cell ลดลง + blood supply ลดลง Free testosterone ลดลง Environment

พฤติกรรมทางเพศในชายสูงอายุ ประกอบด้วย 2 ส่วน ความต้องการทางเพศ – libido or sexual drive ความสามารถ – potency and ejaculatory capacity

สมองส่วนกลาง สัมผัส ลงมาตามไขสันหลัง ยา อารมณ์ ฮอร์โมน เส้นเลือด อวัยวะเพศ

ผลของ DHEA ต่ำกว่าปกติ ชายเสี่ยงต่อ MI และตายใน 12 ปี ข้างหน้ามากกว่าพวกที่มี DHEA สูงและส่งเสริมการเกิด atherosclerosis ภูมิคุ้มกันลดลง สตรีก่อนหมดประจำเดือนเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งเต้านม

Testosterone Deficiency States absolute testosterone deficiency – hypogonadism partial testosterone deficiency (Partial Androgen Deficiency in Aging Men = PADAM) { testosterone ลดลง 25% ของชายปกติ, LH ไม่เปลี่ยนแปลง }

Thank you