ค่าวคืออะไร       “ค่าว” หมายถึงคำประพันธ์ที่มีลักษณะร้อยสัมผัสสอดเกี่ยวกันไปแบบร่ายและจบลงด้วยโคลงสองหรือโคลงสามสุภาพ  มีหลายชนิดคือ เรื่องที่ปรากฏในเทศนาธรรม เรียกว่า“ค่าวธรรม” ถ้าแต่งเป็นจดหมายรักเรียกว่า “ค่าวใช้” ถ้านำไปอ่านเป็นทำนองเสนาะเรียกว่า “ค่าวซอ”หรือ “เล่าค่าว” และถ้าหากเป็นการขับลำนำตอนไปแอ่วสาวเรียกว่า “จ๊อย” แม้ชาวบ้านที่พูดคล้องจองกันเรียกว่า “อู้เป็นค่าวเป็นเครือ”

คุณสมบัติของนักแต่งค่าว มีดังนี้       1 ) มีใจรักในการแต่งค่าวและเป็นคนอารมณ์สุนทรีย์       2 ) ถ้าแต่งกลอนเป็น จะทำให้แต่งค่าวได้ง่ายขึ้น       3 ) รู้ฉันทลักษณ์ค่าว ได้แก่ สัมผัส และเสียงวรรณยุกต์       4 ) แยกเสียงโทและเสียงตรีออก จะทำให้แต่งค่าวได้ไพเราะยิ่งขึ้น

สำนวนค่าว มี 3 ส่วน คือ บทขึ้นต้น , บทดำเนินเรื่อง และบทสุดท้าย สำนวนค่าว มี 3 ส่วน คือ บทขึ้นต้น , บทดำเนินเรื่อง และบทสุดท้าย ฉันทลักษณ์ของค่าว มีดังนี้     1 ) ค่าว 1 บท มี 3 บาท ( 3 บรรทัด ) บาทละ 4 วรรค     2 ) สามวรรคแรกมี 4 คำ ส่วนวรรคที่สี่ มี 2 - 4 คำมี     3 ) บังคับเสียงวรรณยุกต์สามัญ , โท , ตรี และจัตวา     4 ) การส่งสัมผัสประกอบด้วย สัมผัสระหว่างวรรคและสัมผัสระหว่างบาทสัมผัสระหว่างวรรคส่งจากวรรคท้ายวรรคที่สอง ไปยังคำท้ายวรรคที่สามของทุกบาท     5 ) บังคับเสียงวรรณยุกต์สามัญ , โท , ตรี และจัตวา ตามตำแหน่งที่กำหนด

บทขึ้นต้น – ๑ บท จะมี ๑๑ วรรค ๆ ละ ๔ คำ ผังค่าว  บทขึ้นต้น – ๑ บท จะมี ๑๑ วรรค ๆ ละ ๔ คำ -สีเขียวแทนเสียงสามัญ-

บทดำเนินเรื่อง – จะมีกี่บทก็ได้ บทหนึ่งจะมี ๑๐ วรรคๆละ ๔ คำเช่นกัน ผังค่าว  บทดำเนินเรื่อง – จะมีกี่บทก็ได้ บทหนึ่งจะมี ๑๐ วรรคๆละ ๔ คำเช่นกัน -สีเขียวแทนเสียงสามัญ-

บทสุดท้าย – มี ๖ วรรคๆละ ๔ คำ และนิยมลงท้ายด้วยคำว่า “ก่อนแล่นายเหย”. ผังค่าว  บทสุดท้าย – มี ๖ วรรคๆละ ๔ คำ และนิยมลงท้ายด้วยคำว่า “ก่อนแล่นายเหย”. -สีเขียวแทนเสียงสามัญ-

การสัมผัส  ตัวอย่าง “สะหรียินดี ตุ๊ปี่ตุ๊น้อง ที่มาอยู่ห้อง เอกพุทธฯ ปี๋สาม รวมตึงหมดนี้ เก้าคนหลากหลาม น้ำใจ๋งดงาม เหมือนกั๋นจุ๊ผู้ วิชาจัดการ ศึกษาสงฆ์สู้ หื้อแต่งกล๋อนซอ ค่าวจ๊อย * การสัมผัสมีดังนี้ 1 ) ( น้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( ห้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง ( สาม ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( หลาม ) ในบรรทัดที่สอง 2 ) ( หลาม ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( งาม ) ในบรรทัดที่สอง 3 ) ( ผู้ ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( สู้ ) ในบรรทัดที่สาม

การบังคับวรรณยุกต์ 1. ( สรียินดี ) วรรคหนึ่ง - ไม่บังคับ - สะหรียินดี ตุ๊ปี่ตุ๊น้อง ที่มาอยู่ห้อง เอกพุทธฯ ปี๋สาม รวมตึงหมดนี้ เก้าคนหลากหลาม น้ำใจ๋งดงาม เหมือนกั๋นจุ๊ผู้ วิชาการจัดการ ศึกษาสงฆ์สู้ หื้อแต่งกล๋อนซอ ค่าวจ๊อย 1.   ( สรียินดี ) วรรคหนึ่ง - ไม่บังคับ -      ( ตุ๊ปี่ตุ๊น้อง ) วรรคสอง เสียงตรี ( น้อง )      ( ที่มาอยู่ห้อง ) วรรคสาม เสียงโท ( ห้อง )      ( เอกพุทธฯปี๋สาม ) วรรคสี่ เสียงจัตวา ( สาม )

การบังคับวรรณยุกต์ 2. (รวมตึงหมดนี้) วรรคหนึ่ง – บังคับเสียงตรี (นี้) การบังคับวรรณยุกต์  2.   (รวมตึงหมดนี้) วรรคหนึ่ง – บังคับเสียงตรี (นี้)      ( เก้าคนหลายหลาม ) วรรคสอง บังคับเสียงจัตวา ( หลาม )      ( น้ำใจ๋งดงาม ) วรรคสาม บังคับเสียงสามัญ ( งาม )      ( เหมือนกั๋นจุ๊ผู้ ) วรรคสี่ บังคับเสียงโท ( ผู้ ) 3.   ( วิชาการจัดการ ) วรรคหนึ่ง - ไม่บังคับ -      ( ศึกษาสงฆ์สู้ ) วรรคสอง บังคับเสียงโท ( สู้ )      (หื้อแต่งกล๋อนซอ) วรรคสาม บังคับเสียงสามัญ ( เฮา )      ( ค่าวจ๊อย) วรรคสี่ บังคับเสียงตรี ( จ๊อย )

บทดำเนินเรื่อง ตัวอย่าง ทุกรูปนี้หนา มีความเรียบร้อย ต่างจ่องห้อย เบิกบาน หัวหน้าห้องนั้น น้ำใจอาจหาญ พระครูวิธานสาธุวัตรเจ้า เลขาฯแถมกา สุชาติแบบเบ้า กอยช่วยแบ่งเบา ภาระ หลวงพ่อชุมพล คน * การสัมผัสมีดังนี้ 1 ) ( น้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( ห้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง ( สาม ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( หลาม ) ในบรรทัดที่สอง 2 ) ( หลาม ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( งาม ) ในบรรทัดที่สอง 3 ) ( ผู้ ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( สู้ ) ในบรรทัดที่สาม

การสัมผัส  ตัวอย่าง “สะหรียินดี ตุ๊ปี่ตุ๊น้อง ที่มาอยู่ห้อง เอกพุทธฯ ปี๋สาม รวมตึงหมดนี้ เก้าคนหลากหลาม น้ำใจ๋งดงาม เหมือนกั๋นจุ๊ผู้ วิชาจัดการ ศึกษาสงฆ์สู้ หื้อแต่งกล๋อนซอ เน้อครับ * การสัมผัสมีดังนี้ 1 ) ( น้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( ห้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง ( สาม ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( หลาม ) ในบรรทัดที่สอง 2 ) ( หลาม ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( งาม ) ในบรรทัดที่สอง 3 ) ( ผู้ ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( สู้ ) ในบรรทัดที่สาม

การสัมผัส  ตัวอย่าง “สะหรียินดี ตุ๊ปี่ตุ๊น้อง ที่มาอยู่ห้อง เอกพุทธฯ ปี๋สาม รวมตึงหมดนี้ เก้าคนหลากหลาม น้ำใจ๋งดงาม เหมือนกั๋นจุ๊ผู้ วิชาจัดการ ศึกษาสงฆ์สู้ หื้อแต่งกล๋อนซอ เน้อครับ * การสัมผัสมีดังนี้ 1 ) ( น้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( ห้อง ) ในบรรทัดที่หนึ่ง ( สาม ) ในบรรทัดที่หนึ่ง สัมผัสกับ ( หลาม ) ในบรรทัดที่สอง 2 ) ( หลาม ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( งาม ) ในบรรทัดที่สอง 3 ) ( ผู้ ) บรรทัดที่สอง สัมผัสกับ ( สู้ ) ในบรรทัดที่สาม