ควายเพื่อทำพ่อพันธุ์ การคัดเลือก ควายเพื่อทำพ่อพันธุ์

1.ส่วนหน้าตา หัว เขา สอดคล้องกับลักษณะความงามตามอุดมคติ ควายที่หน้าบาง เหมือนควายเพศเมีย จะไม่ ขา ทั้งขาหน้าและขาหลัง ต้องใหญ่แข็งแรงทั้ง 4 ขา โดยเฉพาะขาหลัง ต้องสามารถรับน้ำหนักได้ดีเวลาพ่อพันธุ์ขึ้นผสมพันธุ์ เล็บเท้า (กีบ) เหมือนควายงามตามอุดมคติ นิยมนำมาใช้เป็นพ่อพันธุ์ และส่วนใหญ่มีความเชื่อว่าลักษณะหน้าตา หัว เขา ของพ่อพันธุ์สามารถถ่ายทอดลักษณะไปยังลูกได้ 2.สี ขนและหนัง สีเช่นเดียวกับควายงามตามอุดมคติ และนิยมพ่อพันธุ์ที่หนังหนามากกว่าหนังบาง ส่วนใหญ่เห็นว่าพ่อพันธุ์ที่มีกำหนัดสูง คือพ่อพันธุ์ที่มีสีเข้ม กว่า ซึ่งน่าจะเป็นเพราะมีฮอร์โมนเพศมากกว่า .

3.อุปนิสัย อารมณ์ ควายพ่อพันธุ์ต้องดูแลฝูง ต้อนฝูง ไม่ชนควายเล็ก (อ๊อด,2553) ที่สำคัญต้องเชื่อง แต่ไม่เซื่องซึม ไม่ดุร้าย ไม่เปรียวเกินไป และไม่ทำร้ายควายตัวอื่น (ประเทือง,2553) 4.โครงสร้างลำตัว ควายพ่อพันธุ์ ที่โครงสร้างใหญ่ (อีสานใช้คำว่า หนังหนา ส่าใหญ่) กระดูกใหญ่ ลำตัวกว้าง ยาวและลึก รูปร่างล่ำสัน บึกบึน คอค่อนข้างยาว หัวไหล่และอกนูนเด่นชัด ลักษณะต่างๆ เหล่านี้ ปราชญ์ภูมิปัญญา เชื่อว่าพ่อพันธุ์จะถ่ายทอดลักษณะ ได้ดีกว่าแม่พันธุ์ เห็นได้จากแม่พันธุ์ตัวเล็ก ถ้าใช้พ่อพันธุ์ที่มีลักษณะดีผสม ลูกที่ได้ จะเหมือนพ่อไม่เหมือนแม่ (จำปา,2553)

5.ขนาดและน้ำหนัก ส่วนใหญ่ เห็นว่าควายพ่อพันธุ์ต้องมีขนาดใหญ่น้ำหนักไม่ควรต่ำกว่า 700 กิโลกรัม แต่ถ้าเป็นควายที่จะใช้รีดน้ำเชื้อไว้ผสมเทียมสามารถใช้ควายที่ตัวใหญ่กว่านี้ได้ และถ้าพ่อพันธุ์ขนาดใหญ่มาก เมื่อปล่อยคุมฝูงจะควบคุม บังคับยาก ซึ่งอาจเป็นอันตรายกับเจ้าของหรือผู้เลี้ยงได้ โดยเฉพาะพ่อพันธุ์ที่มีลักษณะขวัญไม่ดี หรือมีลักษณะกาลกิณีอยู่ในตัว 6.ท่าทางการยืน การเดิน ควายพ่อพันธุ์ต้องมีท่าทางการยืน การเดิน ไม่แตกต่างกับควายงามตามอุดมคติ

หาง ลักษณะเหมือนควายงามตามอุดมคติ และเชื่อว่าพ่อพันธุ์ที่โคนหางใหญ่ จะให้ลูกที่หางใหญ่ด้วย ขนหางต้องไม่เป็นสีขาว (หางดอก: อีสาน) ลึงค์ ควายพ่อพันธุ์ลึงค์ต้องรัดติดหน้าท้อง ตรงไม่คด ปลายลึงค์หย่อนเล็กน้อย ควายที่ปลายลึงค์ดำ จะเลี้ยงไม่เชื่อง บังคับไม่ได้ (เหมาะสำหรับใช้เป็นควายชน ซึ่งจะคู่กับลักษณะตาปลาดุก และขอบหูทำ) ลึงค์ชิดท้อง ลึงค์ไม่ดี

อัณฑะใหญ่ ไม่คอดกิ่ว อัณฑะไม่ดี อัณฑะ ภูมิปัญญา เชื่อว่าพ่อพันธุ์ที่ให้ลูกดี ลูกอัณฑะต้องใหญ่และเสมอกัน ไม่บิดเบี้ยว ควายอัณฑะบิด ถ้าใช้เป็นพ่อพันธุ์จะมีนิสัยดื้อไม่เชื่อฟัง ถ้าอัณฑะหรือไข่เล็ก (กลุ่มภาคใต้) จะไม่มีกำลังผสมแม่พันธุ์ และยังเชื่อว่าถ้าพ่อพันธุ์ลูกอัณฑะบิด นิสัยที่ไม่ดีของพ่อก็จะสามารถถ่ายทอดไปยังลูกได้ อัณฑะใหญ่ ไม่คอดกิ่ว อัณฑะไม่ดี

ขวัญเวียนขวา ขวัญเวียน ซ้าย ขวัญ เป็นลักษณะของขนบนร่างกายที่ขดเป็นวง อาจเวียนซ้ายหรือเวียนขวา ซึ่งเป็นลักษณะทั่วไปของควายไทย ปราชญ์บางท่านระบุว่าขวัญดีจะเวียนขวา(ประทักษิณ) โดยควายจะมีขวัญตามร่างกายตั้งแต่ 1-9 แห่ง อยู่ในตำแหน่งที่แตกต่างกัน จึงใช้ขวัญเป็นเครื่องหมายของควายแต่ละตัวได้ ซึ่งเดิมมีการใช้ขวัญเป็นเครื่องหมายกำหนดรูปพรรณประจำตัวตัวควาย (จรัญ, 2527) ขวัญเวียนขวา ขวัญเวียน ซ้าย ควายพ่อพันธุ์ต้องมีขวัญดีประกอบ ขวัญที่เป็นมงคลและขวัญดี จะช่วยส่งเสริมให้ควายมีความงามสง่า และขายได้ราคาสูงกว่าควายทั่วไป ลักษณะขวัญที่ไม่ดีประกอบกับ มีลักษณะกาลกิณี จะส่งผลร้ายต่อเจ้าของได้ เช่น อาจประสบปัญหาการประกอบอาชีพการงานหรือแม้กระทั่งถูกควายพ่อพันธุ์ทำร้ายได้

สวัส...ดี