การดูแลสุขภาพในฤดูร้อน มุมสุขภาพ จุลสารสาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ ฉบับที่ 1 ปีที่ 1 เดือนกุมภาพันธ์ 2548 การดูแลสุขภาพในฤดูร้อน รองศาสตราจารย์ปีติ พูนไชยศรี สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ผู้เขียนและผู้รับผิดชอบมุมสุขภาพ

“กุมภาพันธ์ผันมาสู่ฤดูร้อน ดวงทินกรเรืองแรงส่องแสงจ้า “กุมภาพันธ์ผันมาสู่ฤดูร้อน ดวงทินกรเรืองแรงส่องแสงจ้า...” เป็นเนื้อร้องเพลงไทยเดิมเพลงหนึ่งของไทยเรา (ถ้าจำไม่ผิด) แสดงว่า ฤดูร้อนได้เริ่มย่างกรายเข้ามาหาเราแล้ว หลังจากฤดูหนาวปีนี้ซึ่งมีระยะเวลาหนาวนานจนสะใจ บางท่านได้สวมใส่เสื้อหนาวบ้าง โดยไม่ต้องเดินทางไปต่างประเทศเพื่อสัมผัสความหนาวเย็น เพราะบ้านเราไม่ค่อยจะหนาว คราวนี้เริ่มหน้าร้อนแล้วครับ เมื่อพูดถึงสุขภาพในหน้าร้อนเราควรจะดูแลสุขภาพอย่างไรบ้าง ในหน้าร้อนนี้ สิ่งแรกที่ควรพูดถึงในฐานะของวิทยาศาสตร์สุขภาพที่อยากนำเสนอ คือ

อาหาร ทุกคนทราบว่า อาหารมีความจำเป็นต่อการดำรงชีพ แน่นอน อาหารที่คนไทยเราควรรับประทานในหน้าร้อนนี้ ควรเป็นพวกที่ปราศจากไขมันมากๆ เช่น แกงกะทิต่างๆ ขาหมูมันๆ ข้าวหน้าเป็ด หรือข้าวมันไก่ที่มันๆ เป็นต้น ซึ่งเมื่อรับประทานเข้าไปแล้ว อาจทำให้เกิดอาการท้องอืดเฟ้อ อาหารไม่ย่อย ดังนั้น ในหน้าร้อนนี้อาหารที่ควรรับประทานต้องเป็นอาหารที่ย่อยง่าย มีเส้นใย สะดวกในการขับถ่ายของลำไส้ ขอยกตัวอย่าง เช่น แกงส้มของไทย เป็นต้น เราแต่โบราณมีผักหลายชนิดที่ใช้ทำแกงส้มได้ ไม่ว่าจะเป็นผักบุ้ง ดอกแค กระเจี๊ยบ ผักกาดขาว ถั่วฝักยาว หัวผักกาด ฯลฯ

สารพัดผักใช้แกงส้มได้ทั้งนั้น มีเส้นใยเยอะแยะ ระบายท้องได้ดี เครื่องแกงก็เป็นสมุนไพรที่ให้ประโยชน์แก่ร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นพริกแห้ง หัวหอม หัวกระเทียม หัวกระชาย และต้องใช้ส้มมะขามเปียกเพื่อให้รสเปรี้ยวกับแกงส้ม ทำให้ระบายท้องได้ดี ซึ่งมะขามเปียกนี้เป็นยากลางบ้านที่ใช้แก้ท้องผูก นอกจากนี้ เนื้อปลาที่ใช้แกงส้มก็เป็นประโยชน์ ย่อยง่าย ให้โปรตีนแก่ร่างกาย โปรตีนจากเนื้อปลานั้นดีกว่าเนื้อสัตว์ประเภทอื่นๆ จะเห็นว่า เป็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษเราได้ให้ไว้แก่ลูกหลานนั้นเลอเลิศกว่า อาหารจานด่วน ซึ่งมีแป้ง และแป้ง และก็แป้งกับเนื้อสัตว์เป็นส่วนใหญ่

ดังนั้น ในหน้าร้อนนี้ถ้าได้แกงส้มสักถ้วย ไข่เจียวและข้าวร้อนๆ จะช่วยขับเหงื่อ ทำให้เย็นกายและเย็นใจหายร้อน นอกจากแกงส้มแล้ว ก็มีแกงเลียง ซึ่งเป็นอาหารพื้นบ้านของไทยเรา โดยเฉพาะคุณแม่ที่กำลังให้นมบุตร ท่านบอกว่า ให้กินทุกวันจะเพิ่มน้ำนมแล แกงชนิดนี้ก็เหมาะกับหน้าร้อน ต้มยำ ต้มโคล้ง และแกงจืดทุกประเภท กินกับผักน้ำพริกก็เหมาะกับเมนูสูตรอาหารหน้าร้อน แต่อย่าลืมนะครับว่า การปรุงประกอบต้องใช้วัตถุดิบที่สดและสะอาด โดยเฉพาะผักต่างๆ ต้องล้างให้สะอาด เพื่อกำจัดสารปราบศัตรูพืชที่ปนเปื้อนมากับพืชผัก

แต่ถ้าจำเป็นต้องซื้ออาหารถุงรับประทานละก็ ต้องดูส่วนอื่นๆประกอบนะครับ ว่าภาชนะที่คนขายใส่อาหารเป็นอย่างไร ปิดฝามิดชิด รวมทั้งตู้ชั้นว่างอาหาร ตามหลัก Food Sanitation หรือไม่ และคนตักอาหาร personal hygiene เป็นอย่างไร การแต่งกายด้วยเสื้อผ้าที่สะอาด มือ เล็บคนขายเป็นเชื้อราหรือไม่ โดยที่คาดหวังว่า จะได้อาหารที่สะอาด รวมทั้งรสชาติดีด้วย ตามหลัก Clean Food Good Taste ดังนั้น ถ้าร้านนี้ได้ป้ายนี้ ก็รับรองได้ว่าสะอาดและรสชาติอร่อย เดือนหน้าค่อยคุยกันใหม่นะครับ