กฎหมายและ โลกสมัยใหม่ . กฎหมายและ โลกสมัยใหม่

มักเข้าใจกันว่ากฎหมายคือคำสั่งของรัฐ แต่ในที่นี้จะเริ่มจากการเข้าใจกฎหมายในความหมายอย่างกว้าง กฎหมายในแต่ละช่วงเวลามีความแตกต่างกัน เช่น ใช้ดาบตัดคอ, การประหารด้วยการฉีดยา, การเป็นเจ้าของทาสหรือไพร่, การถือครองที่ดินของสามัญชน, คำนำหน้านาม, นามสกุล

ความแตกต่างนี้เป็นผลมาจากฐานความคิดที่เปลี่ยนแปลงไประหว่างอดีตกับสมัยใหม่ ความเปลี่ยนแปลงนี้อาจเกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป หรืออาจเกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้นอย่างเฉียบพลันก็ได้ ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของแต่ละพื้นที่

วิชานี้ต้องการอธิบายถึงความคิดที่มีผลกระทบต่อระบบกฎหมาย และกลายเป็นฐานความคิดที่สำคัญของโลกในห้วงเวลาปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ยังมีกฎหมายที่มีลักษณะซึ่ง “ไม่เป็นสมัยใหม่” ดำรงอยู่ไปพร้อมกัน

What is Modern World?

โลกภายหลังศตวรรษที่ 15 – 16 ของยุโรป มีการเปลี่ยนแปลงทางความคิดที่สำคัญเกิดขึ้น ความเปลี่ยนแปลงนี้ส่งผลกระทบต่อระบบความรู้ การเมือง ระบบกฎหมาย อย่างสำคัญ กลายเป็นสภาวะของโลกสมัยใหม่ (Modern World)

ความเป็นสมัยใหม่คืออะไร วิถีชีวิตสังคมหรือองค์กรสังคมที่เกิดขึ้นในยุโรปประมาณศตวรรษที่ 17 ซึ่งต่อมามีอิทธิพลไปทั่วโลกไม่มากก็น้อย (Giddens) สังคมสมัยใหม่แตกต่างจากสังคมเดิมอย่างน้อยสี่ด้าน วัฒนธรรม  การปฏิวัติความรู้, การรู้แจ้ง, มนุษยนิยม การเมือง  รัฐสมัยใหม่, ระบบราชการ, เขตอำนาจ และกฎหมาย เศรษฐกิจ  การปฏิวัติอุตสาหกรรม ทุนนิยม มารกซิสต์ ฯลฯ สังคม  จัดสังคมแบบฆราวาส, ปัจเจกชนนิยม, ความเป็นส่วนตัว

การเฟื่องฟูของการแสวงหาความรู้แบบวิทยาศาสตร์ แนวความคิดแบบมนุษย์นิยมและเสรีนิยม การเกิดขึ้นของรัฐสมัยใหม่

SCIENCE

การแผ่อำนาจของความคิดแบบวิทยาศาสตร์ วิทยาศาสตร์กลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการแสวงหาความรู้ของมนุษย์ – ประสบการณ์นิยม เบียดขับความรู้ของแบบเดิม (ศาสนาคริสต์) เช่น กำเนิดของจักรวาล โลก มนุษย์ ระบบความรู้ที่ดำรงอยู่ในโลกปัจจุบัน

จักรวาลมาจากไหน มนุษย์มาจากไหน

รู้ได้อย่างไรว่านั่นเป็น “ความจริง” การระเบิดครั้งใหญ่ในจักรวาล ต้นกำเนิดของมนุษยชาติ มีคำอธิบายแบบอื่นหรือไม่เกี่ยวกับกำเนิดจักรวาล โลก และมนุษย์ เช่น ศาสนาคริสต์ เชื่ออันไหนมากกว่ากัน

มนุษย์มักจะตอบคำถามด้วยฐานความรู้แบบวิทยาศาสตร์ ผีมีจริงหรือไม่ ปวดหัวต้องทำอย่างไร ฯลฯ

HUMANiSM & LIBERALISM

แนวความคิดมนุษย์นิยม (Humanism) ก่อนหน้าศตวรรษที่ 15 คำอธิบายเรื่อง Original Sin (บาปกำเนิด) ระบบการเมืองการปกครองเป็นไปเพื่อนำมนุษย์กลับสู่ดินแดนของ God

The creation of Adam

มนุษย์มีคุณค่าและมีความสามารถในการพัฒนาตนเองสู่สิ่งที่ดีกว่า ก้าวหน้ากว่า มนุษย์สามารถกำหนดชะตากรรมของตนเอง (Self-determination) ในทางการเมืองมีแนวคิด Social Contract

เสรีนิยมในมิติทางวัฒนธรรม หลักพื้นฐานของเสรีนิยมหลังศตวรรษที่ 17 เหตุผลเข้ามาแทนที่ศรัทธา ความเสมอภาคระหว่างบุคคล ขันติธรรมทางความเชื่อ รัฐบาลที่มีอำนาจจำกัด

เสรีนิยมในมิติทางกฎหมาย แนวความคิดเสรีนิยมทางเศรษฐกิจ ระบบตลาด เป็นกลไกในการจัดสรรทรัพยากรที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด รัฐไม่ควรเข้ามายุ่งเกี่ยว (laissez-faire) มนุษย์เป็นสัตว์เศรษฐกิจ Homo Economicus คำนวณถึงผลได้เสียของการกระทำต่างๆ ก่อนตัดสินใจ และตัดสินใจอย่างมีเหตุผล

เสรีนิยมในทางการเมือง เสรีนิยมทางการเมือง รัฐบาลที่มีอำนาจจำกัด <limited government> # รัฐสมบูรณาญาสิทธิ์/เผด็จการ/อำนาจนิยม ซึ่งรัฐบาลมีอำนาจครอบจักรวาล ประชาชนมีสิทธิธรรมชาติที่ต้องได้รับการคุ้มครองจากรัฐ

การเมือง วัฒนธรรม จิตวิญญาณ และกฎหมาย ประเด็นหลักการภายใต้อิทธิพลของเสรีนิยม เสรีภาพจากอำนาจรัฐ Freedom from State การตรวจสอบถ่วงดุล Check and balance การป้องกันการใช้อำนาจแบบฉ้อฉล Preventing abuse of powers ระบอบรัฐธรรมนูญนิยม

ระบบกฎหมายสมัยใหม่ 1 มนุษย์เป็น Subject of Law มนุษย์เป็นองค์ประธานแห่งสิทธิ มีคุณค่าที่ต้องได้รับการเคารพ ถือว่ามนุษย์ต้องได้รับความเสมอภาคเท่าเทียมกันภายใต้กฎหมาย ชาติกำเนิดไม่ได้เป็นตัวกำหนดสถานะ

สรุป ความเปลี่ยนแปลงอย่างไพศาลและลึกซึ้งในระดับโลก ตั้งแต่ศตวรรษที่ ๑๔ เป็นต้นมา ได้เปลี่ยนแปลงตัวตน และวิถีการอยู่ร่วมกันของมนุษย์อย่างสำคัญ ความเปลี่ยนทั้งทางวิทยาการ ความคิดความเชื่อ และระบบการเมือง แบบ “สมัยใหม่” นั้นยังคงสืบเนื่องและทรงพลังมาจนถึงปัจจุบัน ดังนั้น การทำความเข้าใจภาวะสมัยใหม่ในวิชานี้ คือ การทำความเข้าใจรากฐานของมนุษย์ในปัจจุบัน ทั้งนี้ โดยใช้ประเด็นทางกฎหมายเป็นตัวดำเนินเรื่อง เพื่อให้นักศึกษามองปัญหาสังคมอย่างละเอียดและมีรากเหง้าทางความคิดมากขึ้น