อำนาจ การปกครอง และการระงับข้อพิพาท อำนาจ การปกครอง และการระงับข้อพิพาท โดย ผศ.ดร.ทศพล ทรรศนกุลพันธ์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

เส้นทางของข้อพิพาท เมื่อเกิดข้อพิพาท ที่มิอาจหาข้อยุติได้ ข้อพิพาทยังดำรงอยู่ต่อไป ข้อพิพาทเขม็งเกรียวไปสู่ความตึงเครียด นำไปสู่ความรุนแรง ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอำนาจเหนือ แล้ว “บีบบังคับ” ให้อีกฝ่ายทำตาม เกิดการต่อรองจนเกิด “จุดสมดุล” ที่แต่ละฝ่ายสามารถ “ยอมรับ” ได้ การบีบบังคับเกิดขึ้นได้อย่างไร จุดสมดุลอยู่ตรงไหน คู่ขัดแย้งจะยอมรับได้เช่นใด

รัฐ และ การปกครอง Max Weber เสนอว่า การปกครองมีขึ้นได้เมื่อเกิด “รัฐ” ที่สามารถผูกขาดการใช้ความรุนแรงเหนือกลุ่ม บุคคล ทั้งหลาย การอยู่เหนือกลุ่มผลประโยชน์ สยบกองกำลังทั้งหลาย การรวบอำนาจผ่านการจัดเก็บอาวุธทั้งหมดมาอยู่ที่รัฐ การกำหนดความผิดให้กับผู้ครอบครองอาวุธ สั่งสมกำลัง การรวบอำนาจในการชี้ขาดข้อพิพาท และจัดการความขัดแย้ง กฎหมาย และการบังคับใช้ จึงต้องเป็นกลไกของรัฐที่ผูกขาดอำนาจ รัฐจึงต้องเป็นผู้เดียวที่ใช้อำนาจบีบบังคับเหนือบุคคล นิติบุคคลอื่น

การบีบบังคับ กับ การปกครอง Antonio Gramsci เสนอ การปกครองเกิดขึ้นได้ด้วย 2 วิธี การบีบบังคับ Coercion - การบีบบังคับให้ผู้อื่นทำตามในลักษณะใช้อำนาจเหนือ - การกดปราบย่อมต้องใช้อำนาจ และใช้กำลังบังคับตลอด 2) การยินยอม Consent - การทำให้ผู้อื่นยินยอมพร้อมที่จะปฏิบัติตาม - การสร้างความชอบธรรมให้กับผู้ใช้อำนาจ และการใช้อำนาจ

จาก ความรุนแรง สู่ อำนาจในการปกครอง เปลี่ยนความรุนแรงทางตรง/ทางอ้อม สู่ บังคับ/ยินยอม อำนาจ 5 แบบ ที่ทำให้ผู้มีเหนือกว่าสามารถบังคับผู้อื่นให้สยบยอมได้ 1) อำนาจทางกายภาพ 2) อำนาจทางเศรษฐกิจ 3) อำนาจทางสังคม 4) อำนาจทางวัฒนธรรม 5) อำนาจเชิงสัญลักษณ์ ทำให้ผู้อื่นยอมตาม โดยไม่รู้สึกต่อต้าน หรือหาทางล้างแค้นได้หรือไม่ ?

การทำให้เกิดการ ยินยอมพร้อมใจ จากจุดเริ่มต้นที่ห่างไกล นำสู่ การแสวงหาจุดร่วมสงวนจุดต่าง 1) อำนาจทางกายภาพ > ประหัตประหาร Vs ปกป้อง 2) อำนาจทางเศรษฐกิจ > การผูกขาด Vs การกระจาย 3) อำนาจทางสังคม > การจำกัดวงสังคม Vs ขยายการมีส่วนร่วม 4) อำนาจทางวัฒนธรรม > เชิงเดี่ยว Vs ความหลากหลาย 5) อำนาจเชิงสัญลักษณ์ > การครอบงำ Vs พหุลักษณ์ การปรับเปลี่ยนให้สอดคล้องกับ ความจำเป็นพื้นฐาน/ศักยภาพแข่งขัน การสร้าง “กติกา” และ “กลไก” ในการปรับเปลี่ยนความขัดแย้ง ให้นำไปสู่การแก้ไขที่มาของปัญหา แล้วนำไปสู่การสร้าง “ข้อตกลงใหม่”

การแสวงหาจุดสมดุล Asymmetry การสร้างจุดสมดุลทางอำนาจ Balance of Power อาทิ อาวุธเชิงยุทธศาสตร์มีเท่ากัน ข้อมูลมีทัดเทียมกัน อำนาจในการต่อรองที่พอฟัดพอเหวี่ยง ล้มกันด้วยอำนาจไม่ได้ นำไปสู่การแสวงหา ข้อตกลง หรือ กติกา อันเป็นที่ยอมรับของทุกฝ่าย การเจรจา บนกรอบกติกา เพื่อสร้างข้อยุติในอดีต ปัจจุบัน อนาคต สมดุล เป็นที่มาของ สันติภาพ สันติภาพที่ยั่งยืน มาจากการสร้างความเข้าอกเข้าใจร่วมกัน การเอาใจเขามาใส่ใจเรา Sympathy > ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์