Delirium พญ. พอใจ มหาเทพ 22 มีนาคม 2561

ลักษณะอาการทางคลินิค เนื่องจากเป็นความผิดปกติของการทำงานของสมองโดยรวมทำให้มีอาการหลายรูปแบบ อาการสำคัญ คือ inattention & disturbance of consciousness ผู้ป่วยจะตื่นรู้ตัวน้อยลง รับรู้ต่อสิ่งแวดล้อม และตนเองลดลง มีแววตาเลื่อนลอย (clounding of consciousness) Psychomotor มีทั้งแบบ agitation และ retardation

สาเหตุ 1. การได้รับยาหรือสารต่างๆ อาจแบ่งออกเป็น - ยาที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท ยาระงับปวด ยารักษาโรคพาร์กินสัน ยาที่มีฤทธิ์ anticholinergic เป็นต้น - สารเสพย์ติดต่างๆ โดยเฉพาะยาบ้า - ยา steroid ยาแผนโบราณต่างๆ เช่น ยาลูกกลอน - ภาวะพิษจากยา เช่น ได้รับยาเกินขนาด 2. ภาวะขาดยา (drug withdrawal) ที่พบบ่อยคือแอลกอฮอล์และยานอนหลับ

สาเหตุ 3. Systemic disorders เช่น ภาวะไข้สูง สมดุลเกลือแร่ผิดปกติ สมดุลกรด-ด่างผิดปกติ โรคติดเชื้อ ภาวะขาดสารอาหาร โรคของต่อมไร้ท่อ มะเร็ง ภาวะขาดออกซิเจน ภาวะหัวใจวาย กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ไตวาย เป็นต้น 4. โรคของระบบประสาทส่วนกลาง ได้แก่ โรคของหลอดเลือดสมอง การติดเชื้อในสมอง เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ อุบัติเหตุที่ทําให้เกิดการบาดเจ็บที่ศีรษะ และเนื้องอกในสมอง เป็นต้น 5. อื่นๆ เช่น pain , อดนอน , old age

การวินิจฉัย A. มีความผิดปกติของ attention ได้แก่ ความสามารถในการควบคุม การจดจ่อ การคงไว้ ลดลง ร่วมกับมีความตระหนักรู้ต่อสิ่งแวดล้อมลดลง B. ความผิดปกตินี้เกิดในช่วงสั้นๆ (ไม่กี่ชั่วโมงจนถึงไม่กี่วัน) และ มีขึ้นๆลง (fluctuation) C. มีความผิดปกติของ cognition ร่วมด้วย เช่น ความจำบกพร่อง สับสนวัน เวลา สถานที่ ใช้ภาษาผิดปกติ มี perceptual disturbance D. ความผิดปกติมิได้เป็นผลจากโรคทางสมองที่มีอยู่เดิม และไม่ได้เกิดในภาวะโคม่า E. มีหลักฐานจากประวัติการตรวจร่างกาย หรือข้อมูลทางห้องปฏิบัติการว่าเกิดจากสาเหตุทางร่างกาย การใช้ยา หรือสารเสพติด หรือหลายสาเหตุร่วมกัน

การรักษา 1. รักษาโรค/ภาวะทางกายก่อน 2. ให้สารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ 3. ป้องกันอันตรายที่เกิดขึ้น เช่น ตกเตียง สำลัก การทำร้ายตัวเอง 4. ให้นอนหลับตามเวลา งดนอนกลางวัน 5. การดูแลสิ่งแวดล้อม จัดสถานที่ให้สงบ มีแสงสว่างเพียงพอ มีนาฬิกา และปฏิทินบอกวัน/เวลา 6. ให้ผู้ใกล้ชิดคุ้นเคยช่วยดูแลผู้ป่วย 7. สื่อสารด้วยประโยคสั้นๆ เข้าใจง่าย

ยา Haloperidol 0.5-5 มก./วัน ไม่ควรเกิน 10 มก./วัน ถ้าวุ่นวายมากให้ haloperidol 1.25-5 มก. IM ถ้ายังไม่สงบหลังให้ haloperidol ถึง 10 มก. ให้diazepam 5-10 mg IV การใช้ Haloperidone แบบฉีดให้ระวัง QT prolong หลีกเลี่ยงการใช้ benzodiazepine ยกเว้น เกิดจาก alcohol withdrawal ยาอื่นๆ เช่น Trazodone 50-100 มก./วัน