ขั้นตอนการออกแบบ ผังงาน (Flow Chart) บทที่ 2 ขั้นตอนการออกแบบ ผังงาน (Flow Chart)
ผังงาน (Flowchart) เป็นการเขียนอธิบายขั้นตอนการทำงานของคำสั่งที่ใช้ในการปฏิบัติงาน ในลักษณะของรูปภาพ และมีทิศทางแสดงลำดับขั้นตอนการทำงาน ตั้งแต่ขั้นตอนแรกจนถึงขั้นตอนสุดท้าย ว่ามีลำดับขั้นตอนในการทำงานอย่างไรบ้าง โดยใช้สัญลักษณ์แสดงถึงจุดที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของส่วนต่าง ๆ ที่สำคัญในระบบของการประมวลผลข้อมูลนั้น
ประโยชน์ของผังงาน 1. สามารถเรียนรู้และเข้าใจผังงานได้ง่าย 2. ผังงานเป็นการสื่อความหมายด้วยภาพ ทำให้ง่ายต่อการพิจารณาลำดับขั้นตอนในการทำงานดีกว่าการเขียนในลักษณะข้อความ 3. สามารถใช้ผังงานในการทดสอบความถูกต้องของลำดับขั้นตอนได้ง่าย 4. สามารถนำผังงานมาแก้ไขโปรแกรมที่ผิดได้รวดเร็วขึ้น 5. สามารถใช้ผังงานช่วยในการแก้ไขเปลี่ยนแปลงโปรแกรมให้มีประสิทธิภาพหรือเหมาะสมกับงานมากขึ้น
สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงาน สัญลักษณ์จุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดของผังงาน สัญลักษณ์การกำหนดค่า การคำนวณและการประมวลผล สัญลักษณ์การรับข้อมูลเข้าและนำข้อมูลออก โดยไม่ระบุสื่อ สัญลักษณ์การแสดงค่าของข้อมูลทางจอภาพ
สัญลักษณ์การแสดงผลข้อมูลออกทางเครื่องพิมพ์ สัญลักษณ์ที่ใช้ในการตัดสินใจ สัญลักษณ์การบันทึกข้อมูลทางแป้นพิมพ์ สัญลักษณ์จุดต่อเนื่องภายในหน้าเดียวกัน
สัญลักษณ์จุดต่อเนื่องที่อยู่คนละหน้า สัญลักษณ์การแสดงทิศทางการทำงานของผังงาน สัญลักษณ์การกำหนดค่าต่าง ๆ ล่วงหน้า สัญลักษณ์การติดต่อกับอุปกรณ์โดยตรง
หลักเกณฑ์ทั่วไปของการเขียนผังงาน การกำหนดค่าเริ่มแรก (Initialization) เป็นการกำหนดค่าเริ่มต้นให้กับตัวแปรบางตัว เช่น ตัวแปรที่ใช้ในการคำนวณ การรับข้อมูล (Input) เป็นการรับค่าของตัวแปรที่ระบุอยู่ในขั้นตอนการนำข้อมูลเข้าของการวิเคราะห์งาน ซึ่งการรับข้อมูลจะต้องทำก่อนที่จะนำเอาข้อมูลนั้นไปใช้
การประมวลผล (Process) เป็นการแสดงวิธีการประมวลผลหรือ การคำนวณ ซึ่งจะต้องทำทีละขั้นตอนเรียงตามลำดับ การแสดงค่าของข้อมูล (Output) หรือผลลัพธ์ เป็นการแสดงผลลัพธ์หรือค่าของตัวแปรที่ระบุไว้ในขั้นตอนผลลัพธ์ที่ต้องการของการวิเคราะห์งาน การแสดงค่าของข้อมูลหรือผลลัพธ์ต้องกระทำหลังจากการประมวลผลข้อมูลหรือการรับข้อมูลไว้ในหน่วยความจำ
หลักการใช้สัญลักษณ์ของผังงาน (Flowchart) คือ 1) ผังงาน (Flowchart) ที่เขียนขึ้น ต้องมีจุดเริ่มต้น และ จุดสิ้นสุด (Start and Stop) 2) สัญลักษณ์แต่ละรูปจะมีการเชื่อมต่อด้วย ทิศทางการทำงาน (Direction of Flow) 3) ทิศทางการทำงานจะต้องเริ่มต้นจากจุดเริ่มต้น และจบที่จุดสิ้นสุดเท่านั้น
ตัวอย่างผังงาน