วงรอบ การให้ผลผลิต ของโคนม Lifecycle Production Phases 356443

จุดประสงค์ นักศึกษาที่ผ่านการเรียนบทนี้ สามารถอธิบาย นักศึกษาที่ผ่านการเรียนบทนี้ สามารถอธิบาย วัฏจักรชีวิตของแม่โคนม ปัญหาการสืบพันธุ์ที่พบบ่อยในฟาร์มโคนม ความผิดปรกติทางเมตาบอลิซึมขณะให้นม

Definition CALF - ลูกโค HEIFER – โคสาว COW – โคนาง MATERNITY FERTILITY PUBERTY Male calf Young bull Bull Steer Stag Ox 3

Definition Estrus / Heat Breed / Bred Pregnancy ; Gestation Calving ; Calving interval Estrus cycle ; Estrus synchronization 4

Lifecycle Production Phases Calf พักรีด 60 วัน รีดนม 305 วัน คลอดลูก Weaning ผสมติดใหม่ หลังคลอด 85 วัน Peak ≈ 5 wk หลังคลอดลูก Heifer อุ้มท้อง 280 วัน คลอดลูก ผสมพันธุ์ อายุ 15 เดือน นน. 60% นน. โตเต็มที่ 5

วัฏจักร ชีวิตแม่โคนม เฉลี่ยการให้นม 3-4 lactations ระยะเวลาอุ้มท้อง = 285 วัน ระยะการให้นม = ~300 วัน ระยะพักรีดนม = 45-60 days Generation Interval = ~2 ปี 6

วัฏจักร ชีวิตแม่โคนม ลูกโค: แยกจากแม่โค หลังคลอด และนำไปเลี้ยงคอกลูกโค หย่านมที่อายุ ~8 สัปดาห์ โคสาว : แบ่งกลุ่มตามขนาด / อายุ เริ่มเข้ารอบการเป็นสัด เมื่ออายุ 9-12 เดือน ผสมพันธุ์ อายุ 13-15 เดือน ให้ลูกตัวแรก อายุ 2 ปี 7

วัฏจักร ชีวิตแม่โคนม แม่โครีดนม : เริ่มผสมพันธุ์ ~60 วัน หลังคลอดลูก เริ่มผสมพันธุ์ ~60 วัน หลังคลอดลูก ควรจะตั้งท้อง หลังคลอด 85 วัน (100-120 วัน) พักรีดแม่โค หลังรีดนม 10 เดือน: รีดนม ~305 วัน พักรีด ~ 45-60 วัน ก่อนการคลอดครั้งใหม่ แม่โค ควรให้ลูกตัวที่ 2 เมื่ออายุ 3 ปี เริ่มให้นม lactation ที่2 ย้อนกลับเข้าวงรอบอีกหน 8

Life of Dairy Cow 9

Life of Dairy Cow Remate/ Birth Cull 6 ปี 2 ปี 4 ปี 5 ปี 8 15 24 26-28 35 37 39-41 48 50 52-54 61 63 65-67 74 76 Remate/ Cull Birth หย่านม ผสมครั้งแรก คลอดลูกตัวแรก ผสมครั้งที่สอง Dry คลอดลูกตัวที่สอง ผสมครั้งที่สาม Dry คลอดลูกตัวที่สาม ผสมครั้งที่สี่ Dry คลอดลูกตัวที่สี่ ผสมครั้งที่ห้า Dry คลอดลูกตัวที่ห้า

คำแนะนำ น้ำหนักผสมและคลอดของโคสาว พันธุ์ นน.ผสม (กก.) นน.คลอดลูก (กก.) Ayrshire 267-311 422-467 Brown Swiss 333-400 467-511 Guernsey 244-289 378-422 Holstein 311-400 467-511 Jersey 222-267 356-400

Month 12 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Dry Period Lactating Phase 3 Fresh Far Off Close Up Phase 4 Phase 5 Phase 6 Peak DMI Peak Milk Tail End Dry Matter Intake Phase 1 Phase 2 Milk Production Dry Period Body Weight Lactating 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Month 12

ระยะเวลาของแต่ละ Phase Phase 3: 0 to 14 days Fresh Phase 4: 12 to 80 days Peak Milk Phase 5: 80 to 200 days Peak DMI Phase 6: 200 to 300 days Tail End Phase 1: 1st 45 days dry Far Off Phase 2: Last 21 days dry Close Up 13

Phase 3 - Fresh Cow แม่โคเริ่มเข้าสู่การให้นม : 0 → ~ 10-15 กก. ความต้องการพลังงานเพิ่มขึ้น - ให้นม 15 กก. : 40-45 Mcal/Day - ช่วงพักรีด : 13 Mcal/Day เป้าหมาย : ให้แม่โคปรับตัว กินอาหารให้พอกับการให้นมสูงสุด แม่โคเข้าสู่สภาพ สมดุลพลังงานเป็นลบ negative energy balance การกินอาหารจะกินได้ ~2.5% of BW/day 14

Phase 4 – Peak Production A 680 kg Cow can produce ~63 kg/day during this period ระยะนี้ แม่โคน้ำหนักลดลงตลอด เพราะ กินอาหารได้ไม่พอกับความต้องการพลังงานในการสร้างน้ำนม คงสภาพร่างกาย สมดุลพลังงานเป็นลบ ปรกติแม่โคให้นมสูงสุด ประมาณวันที่ 50 – 60 หลังคลอดลูก โคสาว ประมาณวันที่ 90 -110 หลังคลอดลูก แม่โค กินอาหารได้ประมาณ 3.5%BW 15

Phase 5: Peak DMI แม่โคเริ่มให้นมลดลง เมื่อเริ่มระยะนี้ : นน. ตัวของแม่โคจะต่ำสุด แม่โคกินอาหารได้เพิ่มขึ้น และเริ่มมี นน.ตัวเพิ่ม สภาพสมดุลพลังงานไม่เป็นลบ ควรให้แม่โคมีอาหารกินตลอดเวลา แม่โคให้นมสูง อาจจะกินอาหารได้มากถึง 4%BW ตอนปลายของระยะนี้ แม่โคกินอาหารได้ลดลง ประมาณ 3.5%BW 16

Phase 6 – Tail End แม่โคเริ่มให้น้ำนมลดลงเห็นได้ชัด การกินอาหารลดลงเช่นกัน นน.ตัวเพิ่มรวดเร็ว เท่ากับตอนเริ่มรีดนม แม่โคท้องแก่ขึ้น แต่ความต้องการอาหารยังไม่เพิ่ม แม่โคกินอาหารได้ 2.5 – 3% BW 17

Dry Period พักรีดนมแม่โค ระยะ 1: ต่อมน้ำนมฝ่อตัวรวดเร็ว ระยะ 2 : เริ่มกระบวนการ Lactogenesis และ colostrogenesis เปลี่ยนอาหารแม่โค ให้มีสัดส่วนอาหารหยาบสูงขึ้น : DMI ลดลงเหลือ ~ 2 %BW ระดับพลังงานในอาหารลดลง แม่โคต้องการพลังงานประมาณ 13 Mcal/day อาหารแม่โคมีราคาถูกที่สุด เปลี่ยนแปลงระดับแร่ธาตุ เป็นระดับป้องกัน Metabolic Disease 18

วงรอบการเป็นสัดของโค 19

การเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนในรอบการเป็นสัด 20

วิธีตรวจสอบการเป็นสัด Chin ball markers 21

วิธีตรวจสอบการเป็นสัด Heat mount detectors / Heat detection pad : Kamar® mount 22

วิธีตรวจสอบการเป็นสัด Heat mount detectors / Heat detection pad : Kamar® mount 23

วิธีตรวจสอบการเป็นสัด Vasectomized bulls Teaser bull 24

Efficiency of Heat Detection Number of times observed Observed Period (min) 10 20 30 60 1X daily 22% 31% 36% 39% 2X daily 33% 43% 55% 61% 3X daily 45% 55% 65% 71% 4X daily 49% 61% 71% 78%

Express signs of heat during the night. 26

ปัจจัยอื่นที่มีอิทธิพลต่อการแสดงอาการเป็นสัด ประเภทของโรงเรือนที่แม่โคอาศัย (stanchion barn, free stall, pasture, walking path along a fence, etc.) ขนาดของฝูงแม่โค เช่น แม่โคสองตัว เป็นสัด เวลาเดียวกัน เป็นเหตุให้ เกิด กิจกรรมปีนทับเพิ่มเป็นสามเท่า อากาศร้อน และชื้น ลม ฝน หิมะ พื้นที่ขังจำกัด ซึ่งอาจเป็นเหตุให้ ลื่น ล้ม กีบเจ็บ มีแนวโน้มไปยับยั้งการ แสดงอาการเป็นสัด 27

แม่โคไม่เป็นสัด แม่โคอาจจะไม่เป็นสัด เนื่องจาก : โคท้อง ; แม่โคอาจจะไม่เป็นสัด เนื่องจาก : โคท้อง ; โคเพิ่งคลอดลูก ; ทุโภชนาการ (poor nutrition) ติดเชื้อ ในทางเดินอวัยวะสืบพันธุ์ หรือ เกิด ภาวะแทรกซ้อนหลังคลอดลูก ; แม่โคมีถุงน้ำในรังไข่ - cystic ovarian; การสังเกตสัดไม่ดี 28

A.I (ARTIFICIAL INSEMINATION) ข้อดีของผสมเทียม : โอกาสอย่างกว้างขวางในการเลือกพ่อพันธุ์ ไม่ต้องเสียค่าเลี้ยงดูและความเสี่ยงในการเลี้ยงพ่อ พันธุ์ ; ลดความเสี่ยงในการติดต่อโรคทางการสืบพันธุ์ และความบกพร่องทางพันธุกรรม (e.g., mule foot); 29

A.I (ARTIFICIAL INSEMINATION) การผสมเทียม ทำให้ต้องพัฒนาระบบเครื่องหมายตัวสัตว์ และการทำบันทึกการเป็นสัดและผสมเทียม การบันทึกที่ถูกต้องแม่นยำ จำเป็นต่อการพัฒนาการจัดการสืบพันธุ์ และการให้ข้อมูลแก่ สมาคมบำรุงพันธุ์ เพื่อความแม่นยำของสมุดคุมฝูง (herd books) 30

ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง แม่โคส่วนใหญ่เป็นสัดนานประมาณ 18 ชั่วโมง ไข่จะตกจากรังไข่ พร้อมที่จะรับการผสมพันธุ์ ประมาณ 10 – 12 ชั่วโมง หลังจากหมดสัด หลังการตกไข่ ไข่จะคงความพร้อมรับการผสมอีก ประมาณ 6 ชั่วโมง ตัวอสุจิ มีชีวิตอยู่ได้ในร่างกายแม่โค นาน ประมาณ 24 ชั่วโมง ตัวอสุจิควรจะพักตัวอยู่ใน อวัยวะสืบพันธุ์ เพศเมีย ประมาณ 6 ชั่วโมง ก่อนที่ได้เข้าผสมกับไข่. 31

Heat detection and timing of insemination in cattle

Timing of insemination or natural service for cows 33

ข้อแนะนำในทางปฏิบัติ ถ้าแม่โคเป็นสัดตอนเช้า ควรผสมแม่โคในตอนเย็น ถ้าแม่โคเป็นสัดตอนเย็น ควรผสมแม่โคในตอนเช้าของวันรุ่งขึ้น หรือประมาณ 18 ชม. นับจากเริ่มเป็นสัด 34

การจัดการผสมให้แม่โคคลอดในฤดูที่ต้องการ * กระจายการใช้แรงงาน โดยจัดการให้แม่โคคลอดลูกในฤดูกาลที่มีงานอื่นไม่มาก * ควบคุมปริมาณน้ำนมที่ผลิตได้ * ให้สอดคล้องกับปริมาณอาหารสัตว์ ที่หาซื้อได้ตามฤดูกาลต่างๆ 35

พันธุ์โคนม มีผลต่อจำนวนวันอุ้มท้อง Breed Length of pregnancy, days Brown Swiss 290 Guernsey 284 Dairy Shorthorn 282 Holstein-Friesian 279 Jersey 279 Ayrshire 278 36

หลังการคลอดลูก มดลูกหดตัว ในช่วง : 12 - 56 วัน คอมดลูกกลับสู่ขนาดปรกติ ภายใน 24 - 36 ชั่วโมง แม่โค เป็นสัดใหม่ หลังคลอด 30 - 72 วัน หลังคลอดลูก ควรผสมติดให้ได้ภายใน 60 – 90 วัน ช่วงห่างของการตกลูกควรอยู่ระหว่าง 12 - 13 เดือน 37

สาเหตุทำให้อัตราผสมติดต่ำ ก. การจัดการไม่ดี การสังเกตสัดไม่ดี ผสมเทียมไม่ถูกจังหวะ การผสมหลังแม่โคตกลูกช้าไป อุณหภูมิร่างกายสูง - แม่โคที่นำมาผสมต้องเดินไกล อุณหภูมิร่างกายสูง บริหารจัดการไม่ดี – ต้องตรวจสอบแม่โคที่ไม่เป็นสัดภายใน 60 วันหลังคลอดลูก และควรตรวจการอุ้มท้องหลังผสม 6 - 8 สัปดาห์ 38

สาเหตุทำให้อัตราผสมติดต่ำ ข. สภาพแวดล้อม - การให้อาหารต้องดี มีแร่ธาตุเลียกิน โปรตีน วิตามินเอ เพียงพอ ต้องคอยดูแลอุณหภูมิแวดล้อม ความชื้น ค. โรค - มดลูกอักเสบ (metritis ) ง. ฮอร์โมนถูกรบกวน - ทำให้เกิดความผิดปรกติได้ เช่น cystic follicle จ. อื่นๆ - คุณภาพน้ำเชื้อ เทคนิคการผสม 39

ปัจจัยทางแม่โค : การติดเชื้อโรคในทางเดินอวัยวะสืบพันธุ์ ; ฮอร์โมนผิดปรกติ ; ท่อนำไข่ถูกปิดกั้น ; ความบกพร่องทางสรีระ ; การตายของคัพภะระยะแรก (แม่โคตั้งท้อง แต่ อุ้มท้องไม่ตลอด) ; 40

Pregnancy and Calving การตั้งท้อง - PREGNANCY ปฎิสนธิ เกิดขึ้นในท่อนำไข่ - oviduct. ภายหลังปฎิสนธิได้ 2-3 วัน embryo เคลื่อนเข้าสู่มดลูก หลัง 28 วันล่วงไปแล้ว จึงฝังตัวในผนังมดลูก

Implantation In part, implantation consists of the formation of about 80 to 100 structures where fetal tissue (cotyledon) and maternal tissue (caruncles) fold together. Implantation is usually completed by Day 45 of pregnancy.

Fetus in placental membranes (4 months)

คัพภะตาย - Embryonic Death หลังฝังตัวในมดลูก ความเสี่ยงของคัพภะตาย ≈ 10 – 20 % หากคัพภะตาย ภายใน 17 – 18 วัน หลังปฎิสนธิ แม่โคจะกลับมาเป็นสัด หลังคัพภะตาย จะส่งผลให้การกลับสัดช้า รอบการเป็นสัดอาจจะนาน 30 – 35 วัน

Pregnancy Check Pregnancy scaner non-return of heat, ( 60 d ) rectal palpation (40 – 60 d ) milk progesterone 21 to 23 days after insemination Pregnancy scaner

Growth of Fetus Most fetal growth occurs in the last trimester of pregnancy (Days 190 to 282), during which time the fetal weight increases from about four kg to about 45 kg.

แท้ง - Abortion อัตราการแท้งลูกที่ฝังตัวในมดลูกแล้ว ≈ 3 to 5% ของ จำนวนแม่อุ้มท้อง สาเหตุสำคัญ คือ : การผสมเทียมแม่โคที่อุ้มท้อง ; แม่โคบาดเจ็บ (การปฏิบัติต่อแม่โคอุ้มท้องไม่นุ่มนวล พอ) ; แม่โคกินอาหารที่มีสารพิษ, ขึ้นรา, หรืออาหารที่มี estrogen ระดับสูง; ติดเชื้อจุลินทรีย์ (โรคทางการสืบพันธุ์ และ โรคติดต่ออื่นๆ ). การติดเชื้อแบคทีเรีย , ไวรัส, โปรโตรซัว หรือเชื้อรา เป็นสาเหตุให้แม่โคแท้งลูกในช่วงระหว่างเดือนที่4 ถึง 7 ของการอุ้มท้อง

CALVING Normal Fetal position before calving Abnormal presentation of the calf occurs once in about 20 calvings (5%). Fetal position before calving

อาการของแม่โคใกล้คลอด เต้านมขยายใหญ่ เอ็นกระดูกเชิงกรานคลายตัว ขับเมือกที่อุดช่องมดลูกออกมาทางช่องคลอด

ขั้นตอนการคลอด

ขั้นตอนการคลอด 1. การขยายตัวของ cervix โคนางใช้เวลานาน 2-3 ชม. โคสาว 4-6 ชม. cervix ขยายตัวเพราะ hormone (oxytocin) และแรงดันของถุงน้ำคร่ำหากถุงน้ำแตกเร็ว : การขยายตัวตามปรกติของคอมดลูกcervix ล่าช้าไป

2: ขับลูกออกมา ลูกโคคลอดออกมา อาจจะยังอยู่ในถุงน้ำคร่ำ "water bag" (amniotic fluid). เมื่อหัวของลูกโคโผล่ให้เห็น ส่วนอื่นจะคลอดออกมามายาก ระยะนี้ใช้เวลาประมาณ 2- 10 ชม. ข้อผิดพลาดที่มักเกิดขึ้น คือ การรีบช่วยดึงขาหน้าลูกโคออกมาโดยไม่จำเป็น

2: ขับลูกออกมา

2: ขับลูกออกมา

ระยะที่ 3: การขับรกออก เมื่อคลอดลูกออกมาแล้ว มดลูกยังคงบีบตัวต่อไปอีกระยะหนึ่ง ช่วยแยกรกออกจากผนังมดลูก แม่โคจะขับรกออกมาหลังคลอด ภายใน 12 ชั่วโมง

การจัดการกับแม่โคที่คลอดยาก เมื่อแม่โค เบ่งคลอดไปได้ 1-2 ชม. ขาหน้าของลูก ในท้องควรจะโผล่ให้เห็น หากมีสัญญาณไม่ดี ควรให้ ความช่วยเหลือแม่โค สิ่ง สำคัญ คือ การทำความ สะอาดและฆ่าเชื้อโรคบริเวณ มือ แขน และอุปกรณ์ที่ใช้ ช่วยทำคลอด ตรวจสอบท่าคลอดของลูกโค จัดท่าคลอดให้ถูกต้อง ก่อนที่จะใช้อุปกรณ์ช่วงดึง ควรดึงลูกโคให้สัมพันธ์กับ จังหวะแม่โคเบ่งคลอด

หลังการคลอดลูก หลังคลอดมดลูกหดตัว รังไข่อาจจะตกไข่ได้ หลังคลอด 15 วัน แต่มักไม่แสดงอาการเป็นสัด หรือ เป็นสัด เงียบ (silent heat), และรอบการเป็นสัดสอง สามรอบแรกอาจจะสั้น ควรจับสัดเพื่อผสมพันธุ์หลังคลอดแล้ว ประมาณ 60 วัน

โรคแทรกซ้อนหลังคลอดลูก รกค้าง - Retained placenta เกิดขึ้นประมาณ 5 - 10% ของการคลอด มักเกิดกับแม่โคอายุน้อย หรือแม่โคที่คลอดลูกยาก และเกิดกับ กรณีที่ติดเชื้อแบคทีเรีย ไม่ควรดึงรกออก เพราะอาจจะทำให้โคบาดเจ็บและเสี่ยงต่อการทำ ให้แม่โคเป็นหมันถาวร ควรเน้นที่ความพยายามหลีกเลี่ยงติดเชื้อ และกระตุ้นมดลูกให้บีบ ตัว (การรักษาด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนบางครั้งใช้ได้ผล) การป้องกันปัญหารกค้าง เป็นงานที่ต้องจัดการอย่างจริงจังเพราะมี ผลแทรกซ้อนตามมา การป้องกัน ได้แก่ การจัดการด้านสุขาภิบาลระหว่างแม่โคคลอด ลูก และการให้อาหารอย่างเหมาะสมในช่วงพักรีดนม

มดลูกอักเสบ - Metritis มดลูกอักเสบ เกิดจากการติดเชื้อจุลินทรีย์ในมดลูก วินิจฉัยได้จาก การมีหนองที่ไหลออกมาจากช่องคลอด การคลอดลูกยาก หรือ รกค้าง เพิ่มความเสี่ยงการเกิด มดลูกอักเสบ ถ้าอาการไม่รุนแรง อาจจะหายได้เองโดยไม่ต้องรักษา แต่ใช้เวลาหลายสัปดาห์ กรณีอาการรุนแรง ต้องให้การรักษาด้วยการล้างมดลูก และให้ปฏิชีวนะ ทางเลือกหนึ่งในการรักษามดลูกอักเสบ คือ ชักนำให้เกิด การเป็นสัดโดยใช้ hormone prostaglandin ระหว่างการ เป็นสัด มดลูกจะบีบตัว ช่วยขจัดการติดเชื้อและยังช่วย ลดการใช้ปฏิชีวนะ

มดลูกมีหนอง - Pyometra มดลูกมีหนอง เกิดเนื่องจาก คอมดลูกปิด ทำให้ไม่สามารถระบายหนองที่เกิดจากการติด เชื้อ มดลูกมีหนองเต็ม และแม่โคไม่กลับมาเป็นสัด ความเสียหายที่เกิดมดลูกมีหนอง อาจทำให้ แม่โคเป็นหมันถาวร

แนวทางดูแลแม่โคคลอดลูก จัดการให้อาหารสาวให้ได้ อายุและน้ำหนักที่ผสมพันธุ์ที่เหมาะสม ส่วนแม่โค ช่วงพักรีดต้องดูแลไม่ให้ อ้วน ในช่วงปลายการรีดนม หรือ ช่วงพักรีด แม่โคอ้วนเสี่ยงต่อการคลอดลูกยาก จัดให้มี คอกคลอด ในอัตรา 1คอกคลอด ต่อ 8 แม่โคท้อง ดูแลคอกคลอดให้ แห้ง ถ่ายเทอากาศดี และทำความสะอาดอย่างหมดจดทุกครั้งหลังแม่โคคลอด

แนวทางดูแลแม่โคคลอดลูก ไม่ตื่นเต้น เฝ้าดูแม่โคคลอด แม่โคเบ่งคลอดได้ 1-2 ชม. แต่ยังไม่เห็นขาหน้าของลูกโผล่ออกมาทาง ช่องคลอด และไม่มีสัญญาณว่าจะคลอด แม่โคแสดงอาการไม่ดี ให้ตรวจสอบท่าคลอดของลูก หากไม่สามารถจัดการกับท่าคลอดให้ถูกต้อง ตามสัตวแพทย์มาช่วยเหลือ หากตัดสินใจช่วยแม่โคทำคลอด ให้ดูแลความสะอาด มือและแขน ตลอดจนอุปกรณ์ที่ใช้อย่างเข้มงวด ดูแลลูกโคคลอดใหม่ นำเมือกออกจากรูจมูก แน่ใจว่าลูกโคหายใจได้ การแหย่นิ้วเข้าใจรูจมูกลูกโค ช่วยกระตุ้นการหายใจได้

แนวทางดูแลแม่โคคลอดลูก หากมีของเหลวหรือเมือกคั่งในปอด ให้ยกขาหลังของลูกโคขึ้นสูงให้หัวห้อยลงสักครู่ เช็ดสายสะดือด้วยทิงเจอร์ เพื่อป้องกันการติดเชื้อโรค ให้ลูกโคดื่ม นมน้ำเหลืองโดยเร็ว เพื่อให้ภูมิคุ้มโรคแก่ลูกโค

Metabolic Diseases: Milk Fever เรียกอีกชื่อ Parturient Paresis ภาวะที่แม่โคมี Ca ในเลือดต่ำ ทำให้เกิด Parasis Normal Ca2+ levels: 10mg/dL Milk Fever: ~5 mg/dL Ca ในเลือดไม่พอ ขัดขวาง กล้าเนื้อหดตัว ทำให้เกิด paralysis Milk Fever มักจะเกิดภายใน 72 ชั่วโมงช่วงการคลอด อาการทั่วไป : Staggering, “downed cow” หูเย็น , anorexia หัวพาดไปตามลำตัว 64

Metabolic Diseases: Milk Fever การรักษา : IV Ca2+ and dextrose การป้องกัน : การให้อาหารโคพักรีด หลักการ: ก่อนคลอดลูก ให้แม่โคดึง Ca จากที่สะสมในกระดูกมาใช้ หลีกเลี่ยงการให้อาหารที่มี Cation-Anion Difference (DACD) ระดับสูง ในช่วงพักรีดนม ควรพิจารณา ทั้งระดับ Ca และ K ในอาหารที่โคได้รับ หลีกเลี่ยงการให้อาหารที่มีแหล่งจากดินซึ่งมี potassium สูง ให้ anionic salts 65

Metabolic Diseases: Ketosis เรียกอีกชื่อ Acetonemia ลักษณะทั่วไป low blood sugar, ketonemia, anorexia, นน.ลดและน้ำนมลด มักแสดงอาการ ระหว่าง 60 วันหลังคลอดลูก ความต้องการพลังงานเพิ่มสูงเกินกว่าที่ได้รับจากการกินอาหาร การดึงพลังงานจากแหล่งสำรองในร่างกาย เป็นผลให้ : เกิด Ketone bodies เพราะ มีพลังงานไม่พอที่จะนำ Acetyl CoA เข้าสู่ TCA cycle Gluconeogenesis เสียหาย , เป็นผลให้เกิด hypoglycemia 66

Metabolic Diseases: Ketosis อาการที่ปรากฏชัด : ลมหายใจแม่โคมีกลิ่นเหม็น กลิ่นคล้าย acetone (น้ำยาล้างเล็บ) แม่โคล้มนอน การรักษา : เพิ่ม น้ำตาลในเลือด IV dextose Dexamethasone injection 67

Metabolic Diseases: Ketosis การป้องกัน: อย่าให้แม่โค อ้วน ช่วงพักรีดนม ! แม่โคอ้วนเกิด ketosis ได้ง่ายเพราะ มีไขมันสะสมมาก Ketosis สามารถทำให้เกิด fatty liver syndrome – “Fat Cow Disease” สามารถให้ แม่โคกิน propylene glycol 7-10 วันคลอด เพื่อลดระดับ insulin ( ทำให้ลดการดึงไขมันจากร่างกาย) 68

ของฝากให้นำติดตัวกลับบ้าน การประเมินประสิทธิภาพการสืบพันธุ์ของโคนมมีความสำคัญยิ่งต่อกิจการเลี้ยงโคนม แต่ละช่วงเวลาของการให้นม แม่โคมีความต้องการโภชนะต่างกัน การให้อาหารแม่โคช่วงพักรีดนมอย่างถูกต้อง ช่วยป้องกัน metabolic diseases ได้ 69