นิ่วในถุงน้ำดี งานสุขศึกษา โรงพยาบาลพะเยา
นิ่วในถุงน้ำดีเกิดได้อย่างไร ตับ liver เป็นอวัยวะสร้างน้ำดี ซึ่งจะส่งไปเก็บที่ถุงน้ำดี เมื่อต้องการไปย่อยไขมัน ถุงน้ำดีก็บีบตัวส่งน้ำดีไปตามท่อน้ำดี common bile duct เข้สู่ลำไส้ doudenum และย่อยอาหาร น้ำดีประกอบด้วย น้ำ ,cholesterol ,ไขมัน, bile salt เมื่อน้ำในน้ำดีลดลงก็ทำให้เกิดนิ่ว พบบ่อยๆมี 2 ชนิดคือ นิ่วที่เกิดจาก cholesterol และนิ่วที่เกิดจากเกลือต่างๆ ก้อนนิ่ว ถุงน้ำดี นิ่วในถุงน้ำดีอาจจะหลุดและอุดทางเดินน้ำดีทำให้เกิดตัวเหลืองตาเหลือง ถุงน้ำดีอักเสบ ตับอ่อนอักเสบ เป็นต้น
อ้วน ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดนิ่ว วัยชรา ไขมัน ผู้ป่วยเบาหวาน *คนอ้วนจะเกิดนิ่วที่มี cholesterol เนื่องจากการบีบตัวของถุงน้ำดีลดลง *การได้ฮอร์โมน estrogen จากการรับประทานหรือตั้งครรภ์ทำให้ระดับ cholesterol ในน้ำดีสูง *เชื้อชาติ *เพศ หญิงพบมากกว่าชาย *อายุที่พบบ่อยอายุ 60 ขึ้นไป *ได้ยาลดไขมันบางชนิด ทำให้ cholesterol ในน้ำดีสูง *ผู้ป่วยเบาหวาน เนื่องจากมีระดับ triglyceride สูง *การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว ทำให้ร่างกายละลายไขมันมากไป วัยชรา อ้วน ไขมัน ผู้ป่วยเบาหวาน
อาการของโรคนิ่วในถุงน้ำดี ผู้ป่วยบางรายอาจจะไม่มีอาการอะไร บางรายมีอาการปวดเฉียบพลัน *ปวดท้องบนขวาปวดตลอดอาจจะปวดนานเป็นชั่วโมง *ปวดมักจะปวดอยู่บริเวณสะบัก *อาจจะปวดร้าวไปไหล่ขวา *มีอาการคลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย ผู้ป่วยบางรายอาจจะมีอาการเรื้อรังโดยมากมักจะสัมพันธ์กับอาหารมัน อาการอื่นที่พบมี *ท้องอืด *รับประทานอาหารมันแล้วทำให้ท้องอืด *ปวดมวนท้อง *เรอเปรียว *มีลมในท้อง *อาหารไม่ย่อย ตาเหลือง ถ้าท่านมีอาการเหล่านี้ควรพบแพทย์ *ไข้สูง และมีเหงื่อออก *ไข้เรื้อรัง *ตัวเหลืองตาเหลือง หรือที่เรียกดีซ่าน *อุจาระเป็นสีขาว
การวินิจฉัย ultrasound ERCP ซักประวัติ ตรวจร่างกาย -Endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) เป็นการตรวจโดยการส่องกล้องเข้าในท่อน้ำดีเพื่อหาตำแหน่งของนิ่วในท่อน้ำดี ERCP Endoscopic retrograde cholangiopancreatography
การรักษา การรักษาโดยไม่ต้องผ่าตัดผลที่ได้ยังไม่ดี คือ นิ่วในถุงน้ำดีที่ไม่มีอาการไม่จำเป็นต้องผ่าตัด นิ่วที่มีอาการต้องผ่าตัดเอานิ่วออกวิธีทีนิยมคือ laparoscopic cholecystectomy โดยการเจาะที่หน้าท้องเป็นรูหลายรูแล้วใส่เครื่องมือเพื่อตัดเอาถุงน้ำดีออกมา วิธีนี้สะดวก เจ็บน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเก่า และอยู่ในโรงพยาบาลไม่นาน ผู้ป่วยบางรายหลังส่องดูแล้วผ่าตัดแบบ laparoscopic cholecystectomy laparoscopic cholecystectomy ไม่ได้ต้องเปลี่ยนโดยการผ่าตัดแบบเก่า นิ่วที่อยู่ในท่อน้ำดีอาจจะเอาออกโดยการทำ Endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) และเอานิ่วออก laparoscopic cholecystectomy Endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) การรักษาโดยไม่ต้องผ่าตัดผลที่ได้ยังไม่ดี คือ *Oral dissolution therapy เป็น bile acid ใช้ละลายนิ่วที่เป็น cholesterol ที่ก้อนไม่ใหญ่ ต้องใช้เวลานานในการละลาย ผลข้างเคียงอาจทำให้เกิดท้องร่วง และตับมีการอักเสบเล็กน้อย *Extracorporeal shock wave lithotripsy (ESWL).โดยการใช้คลื่นแสงกระแทกให้นิ่วแตก หลังการทำผู้ป่วยอาจจะปวดท้อง และอัตราผลสำเร็จต่ำ Extracorporeal shock wave lithotripsy (ESWL).
ถุงน้ำดีถูกตัดออกไปแล้วมีผลอย่างไรต่อร่างกาย เนื่องจากถุงน้ำดีเป็นที่เก็บน้ำดีไว้ เมื่อต้องการใช้ถุงน้ำดีก็จะบีบตัวไล่น้ำดีออกมา คนที่ถูกตัดถุงน้ำดีจะมีน้ำดีไหลออกมาตลอดทำให้ผู้ป่วยบางรายมีอาการท้องร่วง บางรายงานแนะนำต้องตรวจระดับ cholesterol การป้องกันการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง งดเครื่องดื่มที่มี แอลกอฮอล์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ ตรวจสุขภาพเป็นประจำ