การเปลี่ยนแปลงตามวัย ในผู้สูงอายุ อาจารย์มลฤดี โพธิ์พิจารย์ พย.ม. (การพยาบาลผู้สูงอายุ) กลุ่มวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ

วัตถุประสงค์ เมื่อสิ้นสุดการเรียนการสอนแล้ว นักศึกษาสามารถ อธิบายปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุทั้งปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกได้ 2. อธิบายการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในผู้สูงอายุได้ วางแผนการพยาบาลผู้สูงอายุที่มีการเปลี่ยนแปลง ด้านร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพได้

ปัจจัยภายนอก ปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุ ปัจจัยภายใน สุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ ประสบการณ์ชีวิต ความเชื่อและวัฒนธรรม ปัจจัยภายนอก การศึกษา เศรษฐานะและการเกษียณการทำงาน

↓ ต่อมเหงื่อ ↑ ความร้อนใน ร่างกาย ระบบผิวหนัง ↓ ต่อมเหงื่อ ↑ ความร้อนใน ร่างกาย ↓ เส้นเลือดฝอย ↓ อาการแสดง ของการอักเสบ ↓ ต่อมไขมัน ↑ ผิวแห้ง

↓ ความยืดหยุ่น

เหี่ยวย่น ตกกระ จากแสง UV ผมหงอก และบางลง เหี่ยวย่น ตกกระ จากแสง UV

Neuropathological Changes Characteristic of Alzheimer disease Normal AD AP NFT AP = amyloid plaques NFT = neurofibrillary tangles Courtesy of George Grossberg, St Louis University, USA

การเชื่อมโยงของเส้นประสาท การเปลี่ยนแปลงในระบบต่างๆ ระบบประสาท เซลล์ประสาท น้ำหนักสมอง การเชื่อมโยงของเส้นประสาท ขนาดของเส้นประสาท

Dopamine ----> พาร์คินสัน Acetylcholine ----> ขี้ลืม สารต่าง ๆ ในสมอง Dopamine ----> พาร์คินสัน Serotonin ----> ซึมเศร้า Acetylcholine ----> ขี้ลืม

ตื่นง่าย ระยะหลับลึก สั้น ความสามารถในการจำ ลดลง การทรงตัว และการเดินไม่ดี

สารหลังกระจกตาถูกดูดกลับ ระบบตา ปรับสายตาในที่มืดไม่ดี ---> หกล้ม มองใกล้-ไกลไม่ชัด (Presbyopia) --------> สายตาผู้สูงอายุ สร้างน้ำตาน้อยลง ------------> ตาแห้ง สารหลังกระจกตาถูกดูดกลับ ---------> ต้อหิน

จอรับภาพเสื่อม (จอประสาทตา) (> 65 ปี) จุดรับภาพที่ชัดที่สุด -------> ภาพบิดเบี้ยว มัวตรงกลางภาพ

โปรตีนแก้วตาเสื่อมสภาพ ขุ่นมัว โปรตีนแก้วตาเสื่อมสภาพ ขุ่นมัว (Denature of lens protein) --------> ต้อกระจก ตาลึก หนังตาตก ขอบหนังตาม้วนเข้า-ออกได้ง่าย

ระบบการได้ยิน เซลล์ในหูชั้นในลดลง -----> หูตึง(1%) ขี้หู เพิ่มขึ้น ----------> ขี้หูอุดตัน แยกเสียงพูดจากเสียงอื่นๆ ได้ลดลง ------> ใช้เครื่องช่วยฟังไม่ค่อยได้

ระบบกล้ามเนื้อ ↓ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ขาอ่อนแรง > แขน ส่วนต้นอ่อนแรง > ส่วนปลาย -----> ลุกจากเก้าอี้ลำบาก หกล้มง่าย

ระบบกระดูก ↓ มวลกระดูก ↑ กระดูกพรุน ↑ กระดูกหัก (สันหลัง สะโพก ข้อมือ) กระดูกพรุน กระดูกสันหลังยุบ ↓ ส่วนสูง

ระบบหัวใจ / หลอดเลือด ↓ อัตราการเต้นของหัวใจตอบสนอง ต่อการเปลี่ยนท่า -----> หน้ามืดเป็นลมเมื่อเปลี่ยนท่า ↓ เซลล์ประสาทหัวใจ (เกิดพังผืด) -----> ↑ หัวใจเต้นพลิ้ว

เลือดเข้าสู่หัวใจห้องล่างซ้ายไม่ดี ----> ↑ หัวใจบีบตัว ↓ ปั้มปริมาณเลือดจากหัวใจ ↓ การไหลเวียนเลือด

ระบบหายใจ - เหนื่อยง่าย - ผนังถุงลมบางลง - การแลกเปลี่ยนออกซิเจนไม่สมดุล - เซลล์เยื่อบุประสิทธิภาพลดลง ------> ไอได้ไม่ดี---> ปอดบวม

- ตอบสนองต่อ คาร์บอนไดออกไซด์ปริมาณมากๆ ลดลง คาร์บอนไดออกไซด์คั่งอยู่นาน ----> กดศูนย์หายใจ

ระบบทางเดินอาหาร สุขภาพช่องปากไม่ดี ↑เหงือกอักเสบ ฟันผุ เยื่อบุปากบาง / ฝ่อ ----> แผล /ติดเชื้อ ↓เซลล์กระเพาะอาหาร ↓ กรด ↑แบคทีเรีย, โลหิตจาง

↓ขนาดของตับ ↓การย่อยสลายยา ↓ เลือดเลี้ยงตับ ↓เซลล์ตับอ่อน ----> อาหารไม่ย่อย ↓ลำไส้ใหญ่บีบตัว----> ท้องผูก ↓เซลล์ต่อมน้ำเหลืองในผนังลำไส้ -----> อักเสบติดเชื้อ มะเร็ง

ระบบปัสสาวะ ต่อมลูกหมากโต พบ 20 % ↓ เนื้อไต 25% ↓ เซลล์ไต ต่อมลูกหมากโต พบ 20 % ↓ เนื้อไต 25% ↓ เซลล์ไต ↓ ขับของเสีย 10 ซีซี/10 ปี (หลังอายุ40) ----->↓ ขับยาที่ละลายในน้ำ

↓ความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อหูรูดใน กระเพาะปัสสาวะ -------> กลั้นปัสสาวะไม่อยู่(10%) ปัสสาวะคั่งค้าง ↓ความสามารถทำให้ปัสสาวะเข้มข้น ---------> ↑ ขับน้ำ/เกลือ ในช่วงกลางคืน

ระบบต่อมไร้ท่อ การดูดซึมกลูโคสได้ไม่ดี ↑ เบาหวาน ↑ระดับน้ำตาล 5.3 mg%/10 ปี หลังอายุ 30 ปี ↓ ฮอร์โมนเอสโตรเจน, เทสโทสเตอโรน

ระบบการรับรู้อื่น ๆ ↓ การรับรส 50 % -----> ↓ความอยากอาหาร กินอาหารเค็มมากขึ้น ↓ การับกลิ่น

↓ ความรู้สึกกระหาย 25 % ------> ดื่มน้ำน้อย ร่างกายแห้ง ท้องผูก

ระบบโลหิตวิทยา ↓ การสร้างเม็ดเลือดแดง -----> โลหิตจาง ไขกระดูกฝ่อ -----> เม็ดเลือด และเกล็ดเลือดต่ำ