เสาวรจนีย์

ความหมาย (เสาว ว. ดี, งาม. + รจนี ก. ตกแต่ง, ประพันธ์; ว. งาม) รสนี้เป็นการชมความงาม ชมโฉม พร่ำพรรณาแลบรรยายถึงความงามแห่งนาง ทั้งตามขนบกวีเก่าก่อนแลในแบบฉบับส่วนตัว 

ตัวอย่าง หนุ่มน้อยโสภาน่าเสียดาย ควรจะนับว่าชายโฉมยง หนุ่มน้อยโสภาน่าเสียดาย              ควรจะนับว่าชายโฉมยง    ทนต์แดงดั่งแสงทับทิม                       เพริศพริ้มเพรารับกับขนง    เกศาปลายงอนงามทรง                      เอวองค์สารพัดไม่ขัดตา...                  จากบทข้างต้น เป็นการกล่าวชมรูปโฉมของวิหยาสะกำ ซึ่งถูกสังคามาระตาสังหาร กล่าวว่าวิหยาสะกำนั้น เป็นชายหนุ่มรูปงาม ฟันนั้นเป็นแสงแวววาวสีแดงราวกับแสงของทับทิม ซึ่งตัดรับกับคิ้ว รวมทั้งปลายเส้นผมซึ่งงอนงามขึ้นเป็นทรงสวยงาม รับกับทรวดทรงองค์เอวของวิหยาสะกำ 

ตัวอย่าง  บทชมโฉมนางมัทนา  โดนท้าวชัยเสนรำพึงรำพันไว้ในวรรณคดีเรื่องมัทนะพาธา     เสียงเจ้าสิเพรากว่า                     ดุริยางคะดีดใน                 ฟากฟ้าสุราลัย                                   สุรศัพทะเริงรมย์                 ยามเดินบเขินขัด                                กละนัจจะน่าชม                 กรายกรก็เร้ารม                                 ยะประหนึ่งระสรวย                 ยามนั่งก็นั่งเรียบ                               และระเบียบเขินขวย                 แขนอ่อนฤเปรียบด้วย                        ธนุก่งกระชับไว้                 พิศโฉมและฟังเสียง                          ละก็เพียงจะขาดใจ

ตัวอย่าง       บทชมโฉมนางเงือก  ซึ่งติดตามพ่อแม่มาเพื่อพาพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร   จากเรื่องพระอภัยมณี    พงศ์กษัตริย์ทัศนานางเงือกน้อย      ดูแช่มช้อยโฉมเฉลาทั้งเผ้าผม ประไพพักตร์ลักษณ์ล้ำล้วนขำคม            ทั้งเนื้อนมนวลเปล่งออกเต่งทรวง   ขนงเนตรเกศกรอ่อนสะอาด                   ดังสุรางค์นางนาฏในวังหลวง    พระเพลินพิศคิดหมายเสียดายดวง          แล้วหนักหน่วงนึกที่จะหนีไป

ตัวอย่าง  บทชมกวางทอง  ซึ่งท้าวทุษยันต์พบขณะประพาสป่า  เมื่อติดตามไปท้าวทุษยันต์จึงได้พบนางศกุนตลา  จากวรรณคดีเรื่องศกุนตลา     เหลือบเห็นกวางขำดำขลับ          งามสรรพสะพรั่งดังเลขา งามเขาเป็นกิ่งกาญจนา                       งามตานิลรัตน์รูจี  คอก่งเป็นวงราววาด                          รูปสะอาดราวนางสำอางศรี  เหลียวหน้ามาดูภูมี                             งามดังนารีชำเลืองอาย    ยามวิ่งลิ่วล้ำดังลมส่ง                          ตัดตรงทุ่มพลันผันผาย

ตัวอย่าง บทชมธรรมชาติ สาดแสงขาวเงาสวยด้วยอบอุ่น ยิ้มละมุนก่อนหายลับสายน้ำ วันนี้เจ้าเหนื่อยนักพักพำนำ พรุ่งนี้ฉ่ำด้วยชื่นค่อยคืนเคียง ฟ้าสีทึบทึมเทาน่าเศร้านัก เหมือนความรักหักหายยากคลายเหงา นั่งนึกนึกลมเฉื่อยเอื่อยบางเบา ยิ่งสร้อยเศร้าเหงาซ้ำระกำทรวง

ตัวอย่าง ดอกบัวตองเหลืองอร่ามในยามเช้า ใจเคยเศร้ากลับสดชื่นรื่นเริงร่า ดอกบัวตองเหลืองอร่ามในยามเช้า ใจเคยเศร้ากลับสดชื่นรื่นเริงร่า ต้องขอจบธรรมชาติที่วาดมา เพราะนัยน์ตาเริ่มหรี่ลับอยากหลับแล้ว ริ้วรุ้งทองทอดท้าเวหาหาว สะพรั่งพราวสีสันอันสดใส เป็นโค้งครอบเนินเขาลำเนาไพร แสนสุขใจคราจ้องมองรุ้งเรียง