สุขาภิบาลอาหารและโภชนาการ ประโยชน์ของอาหาร สารอาหารที่ร่างกายต้องการ ภาวะโภชนาการ สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะโภชนาการที่ไม่ดี ปัจจัยที่มีผลต่อการใช้ประโยชน์ของอาหารในร่างกาย ปัจจัยที่มีผลต่อการสะสมอาหาร หลักการสุขาภิบาลอาหาร

ประโยชน์ของอาหาร เพื่อการดำรงชีวิต (maintenance) 1.1 รักษาอุณหภูมิของร่างกายให้เป็นปกติ 1.2 ใช้เป็นพลังงานในการทำงานของอวัยวะต่างๆ เพื่อให้ กระบวนการต่างๆของร่างกายดำเนินไปอย่างปกติ เช่น การหายใจ การสูบฉีดโลหิต การทำงานของอวัยวะภายในต่างๆ 1.3 ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอต่างๆของร่างกาย เพื่อการเจริญเติบโต : โครงร่าง (กระดูก) , กล้ามเนื้อ และไขมัน เพื่อการสืบพันธุ์ และให้ผลผลิต (Production)

ภาวะโภชนาการ (Nutritional status) ภาวะโภชนาการที่ดี (Good nutritional status) ภาวะโภชนาการไม่ดี (Bad nutritional status) * ภาวะโภชนาการต่ำ (Undernutrition) * ภาวะโภชนาการเกิน (Overnutrition) สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะโภชนาการที่ไม่ดี 1. สาเหตุที่เกิดจากอาหาร 2. สาเหตุที่เกิดจากร่างกาย

ปัจจัยที่มีผลต่อการใช้ประโยชน์ของอาหารในร่างกาย โภชนาการ (Nutrition) ปัจจัยที่มีผลต่อการใช้ประโยชน์ของอาหารในร่างกาย คุณค่าทางโภชนาการของอาหาร * Balanced diet : อาหารที่มีสารอาหารตามที่ร่างกายต้องการทุกชนิด * ปริมาณเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย การสุขาภิบาลอาหาร * อาหารถูกสุขลักษณะ และสุขาภิบาล * กำจัดสารพิษในอาหารก่อนนำมาให้สัตว์กิน 3. ความน่ากิน/ความดึงดูดใจ *รูป รส กลิ่น สี และเนื้อสัมผัส

สิ่งที่ทำให้อาหารเป็นอันตรายแก่สัตว์ mimosine 1. สารพิษที่มีอยู่ในพืชอาหารสัตว์ 2. สารพิษและสารเคมีที่เจือปนมากับพืชอาหารสัตว์โดยที่ไม่ตั้งใจ 3. เชื้อแบคทีเรีย รา พยาธิ และแมลงต่าง ๆ 4. สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ gossypol ปัจจัยที่มีผลต่อการสะสมอาหาร น้ำ จำเป็นสำหรับการเก็บสะสมอาหารทุกชนิด ไขมัน จำเป็นสำหรับการเก็บวิตามินที่ละลายในไขมัน โรค โรคบางอย่างมีผลต่ออวัยวะบางอย่าง เช่น โรคตับ

สารอาหารที่สัตว์ต้องการ สารอาหารที่ให้พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน สารอาหารที่ไม่ให้พลังงาน วิตามิน น้ำ แร่ธาตุ Protein – amino acid Essential amino acid 10 ชนิด ตัวอย่างการขาด amino acid บางอย่างในพืช ข้าวโพด –isoleucine lysine ถั่ว – tryptophan methionine ข้าวสาลี- lysine Methionine, Alanine, Threonine, Tryptophan, Valine, Isoleucine Leucine, Phenylalanine, Histidine and Lysine

วิตามิน เป็นสารอาหารที่ร่างกายต้องการเพียงปริมาณเล็กน้อย แต่ขาดไม่ได้ และไม่สามารถสังเคราะห์ขึ้นมาใช้เองได้ วิตามินทำหน้าที่เป็น Coenzyme หรือเป็นส่วนของ coenzyme คือเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา metabolism ต่างๆ ให้ดำเนินได้อย่างปกติ วิตามินที่ละลายน้ำได้ (water – soluble vitamin) ได้แก่ วิตามิน C และ B วิตามินที่ละลายในไขมัน (fat – soluble vitamin) ได้แก่ วิตามิน A D E และ K

แร่ธาตุ *โซเดียม โพแทสเซียม คลอไรด์ แคลเซียม ฟอสฟอรัส และแมกนีเซียม เหล่านี้เป็นแร่ธาตุที่ร่างกายต้องการปริมาณมาก *ส่วนธาตุเหล็ก แมงกานีส และไอโอดีน ร่างกายต้องการเพียงปริมาณ เล็กน้อย

หลักของการสุขาภิบาลอาหาร กระบวนการผลิตที่สะอาด มีการขนส่งอย่างถูกวิธี มีการป้องกันพาหะนำโรคต่างๆ มีการบรรจุภัณฑ์ที่สะอาด ตรวจสอบวันที่ผลิตและวันหมดอายุของอาหารสัตว์ในสต็อก ควรมีการตรวจสอบและบันทึกทุกครั้งที่จะสั่งสำรองอาหารในโรงเก็บอาหาร

การขาดวิตามินเอ ในโคนม ทำให้ลูกโคตาบอดตั้งแต่แรกเกิด และร่างกายอ่อนแอ Vitamin A Deficiency การขาดวิตามินเอ ในโคนม ทำให้ลูกโคตาบอดตั้งแต่แรกเกิด และร่างกายอ่อนแอ เมื่อแยก optic nerve ของลูกโคออกมา พบว่าบริเวณขั้วที่จะส่งกระแสประสาท ไปยัง Chiasma คอดกว่าปกติ หน้าที่ vit. A : เป็นองค์ประกอบของ visual pigment รักษาสภาพของเซลล์บุผิว

Vit.A deficient bull testes Vitamin A Deficiency Normal bull testes Vit.A deficient bull testes ยับยั้งการผลิตอสุจิ ท่อเซมินิเฟอรัสมีขนาดเล็กกว่าปกติ เซลล์เซอร์โทลีติดสีเข้ม กระบวนการสร้างอสุจิเป็นปกติ พบอสุจิทุกระยะของการเจริญเติบโต มีอสุจิเต็มวัยที่มีชีวิตในท่อจำนวนมาก

Vitamin A Deficiency Xeropthalmia เยื่อตาขาวแห้ง

วิตามิน D : ช่วยในการดูดซึมและการใช้ Ca และ P เป็นองค์ประกอบกระดูก Vitamin D Deficiency Rickets วิตามิน D : ช่วยในการดูดซึมและการใช้ Ca และ P เป็นองค์ประกอบกระดูก

Vitamin E deficiency รักษาสภาพของเซลล์สืบพันธุ์ ทำลายพิษจากสารพิษ ทำงานร่วม กับ Vit. C ในการสร้างเส้นใย collagen กลุ่มอาการ Stiff สัตว์มีอาการขาแข็ง ไม่สนใจต่อสิ่งเร้าภายนอก

Vitamin E deficiency - รักษาสภาพของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน และผนังเส้นเลือด วิการ : แถบสีขาวปรากฏบริเวณกล้ามเนื้อหัวใจ อันเนื่องมาจากการสะสมแคลเซียม

Vitamin K Deficiency * สังเคราะห์ Prothrombin ในตับ และช่วยในการแข็งตัวของเลือด โรคเลือดไหลไม่หยุด (Hemorrhage)

พบรอยเลือดออกใต้ชั้นผิวหนัง A chick fed a Vitamin K deficient A Normal chick

Vitamin C ช่วยในการสร้างเส้นใย Collagen รักษาสภาพของเนื้อเยื่อ เกี่ยวพัน และผนังเส้นเลือด หนูที่เลี้ยงด้วยอาหารที่ขาดวิตามินซี มีอัตราการเจริญเติบโตต่ำ