วัตถุดิบแหล่งพลังงาน ข้าวโพด

ข้าวโพด ( corn, maize) - ถิ่นกำเนิด - ถิ่นกำเนิด - มีการขุดพบซังข้าวโพด และ fossil ของข้าวโพด ในประเทศเม็กซิโก - ปลูกมากในอเมริกา (corn belt) แคนาดา - นำมาเลี้ยงสัตว์ได้ทั้งต้น ใบ และเมล็ด - ได้ชื่อว่าเป็น golden grain เพราะให้ผลผลิตสูง มี ความน่ากิน และย่อยได้สูง

ข้าวโพดที่ใช้เลี้ยงสัตว์ หรือข้าวโพดไร่ (field corn) มี 2 ชนิด 1. ข้าวโพดหัวบุ๋มหรือหัวบุบ (dent corn) - เมื่อเมล็ดแห้งตรงส่วนหัวบนสุดจะมีรอยบุ๋มลงไป - แป้งสีขาว ปลูกมากในแถบ Corn Belt - มีโปรตีนน้อยกว่าข้าวโพดหัวแข็ง - สีของเมล็ดมีตั้งแต่ขาวไปจนถึงเหลือง

2. ข้าวโพดหัวแข็ง ( flint corn ) - ส่วนบนสุดของเมล็ดมีสีเหลืองจัด มีสารสีชื่อ Cryptoxanthin และเมื่อแห้งจะแข็งมาก - แหล่งของวิตามินเอ ไข่แดงมีสีเข้ม ไก่มีผิวหนัง ปาก เนื้อ และแข้งสีเหลือง - สะดวกในการกระเทาะเมล็ดและการบดมากกว่าข้าวโพดหัวบุ๋ม

การใช้ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ใช้ได้หลายรูปแบบทั้งอาหารหยาบ ( ต้น ใบ ซัง ทั้งสภาพสด แห้ง และ หมัก ) และ อาหารข้น ( เมล็ด ) 1. เมล็ดข้าวโพดบด (ground or cracked corn หรือ corn meal) เมล็ดข้าวโพดที่สีออกจากฝักแล้วนำมาบดหรือทำให้แตกออก เมล็ดข้าวโพดที่สีออกจากฝักและแยกเอาส่วนของเปลือกนอก (hull) และคัพภะ ( embryo ) ออก แล้วนำมาบด ไม่ควรมีซังและเปลือกข้าวโพด และไม่ควรให้ละเอียดเกินไป เก็บไว้ได้นานหากมีความชื้นไม่เกิน 12 % ใช้ผสมในอาหารได้ดีถึง 70-80 %

2. ข้าวโพดบดทั้งฝักโดยแกะเปลือกออกแล้ว (ground ear corn หรือ corn and cob meal) มีกากมากเมื่อเทียบกับเมล็ดข้าวโพดบด เบา และฟ่าม เหมาะสำหรับสัตว์เคี้ยวเอื้อง สุกรอุ้มท้อง 3. ข้าวโพดทั้งฝัก (ear corn) 4. ซังข้าวโพดบด (ground corn cub หรือ cob meal) ฝักข้าวโพดที่กระเทาะเปลือกออกแล้วนำมาบด เลี้ยงสัตว์เคี้ยวเอื้อง เช่น วัวนม พ่อโค หรือแม่โคเนื้อ เพื่อป้องกันไม่ให้สัตว์อ้วนเกินไป ช่วยเพิ่มไขมันในน้ำนม

5. ข้าวโพดชนิดบดหยาบ ( screened cracked corn ) ข้าวโพดบดที่ถูกนำมาร่อน เพื่อแยกเอาส่วนที่ละเอียดออก 6. โปรตีนข้าวโพด (corn gluten meal ) เป็นผลพลอยได้จากอุตสาหกรรมผลิตแป้งข้าวโพด และน้ำตาลกลูโคสจากข้าวโพด ประกอบด้วย รำข้าวโพด กากข้าวโพดอัดน้ำมัน และ กลูเตน มีโปรตีนประมาณ 24 % เยื่อใย ประมาณ 3.5 % แต่ไม่ควรใช้เป็นแหล่งโปรตีนหลัก

คุณค่าทางอาหารของข้าวโพด - แป้ง 65 % เยื่อใยต่ำ - ME สูง - มีไขมันไม่อิ่มตัวสูง (3-6%) ทำให้เกิดไขมันเหลวในสัตว์ - โปรตีนรวม 8-13% มี 2 ชนิด - zein พบใน endosperm คุณภาพต่ำเพราะขาด lysine และ tryptophan - glutelin พบใน germ มี lysine และ tryptophan สูง - ข้าวโพดพันธุ์ใหม่ (opaque-2) high lysine corn มี glutelin > zein

ข้อเด่นในการใช้ข้าวโพด - เมล็ดข้าวโพดมีแร่ธาตุ ( Ca, Na, Cl ) ,riboflavin, niacin, choline ต่ำ แต่เป็นแหล่งที่ดีของ วิตามิน A เพราะมี xantophyll, carotene สูง ข้อเด่นในการใช้ข้าวโพด - แหล่งพลังงานที่ดี - ให้กรดไขมันที่มีประโยชน์ - ให้สารสี

ข้อจำกัด - มี riboflavin, niacine, choline ต่ำ - มี Ca, Na, Cl ต้องเสริมหินปูนป่น เปลือกหอยป่น และ เกลือแกง - Zein โปรตีนมี lysine และ tryptophane ต่ำ แม้จะมีพันธุ์ opaque-2 แต่ผลผลิตต่ำและแมลงชอบ - ต้องเสริม carotene เพราะเก็บไว้นานจะสลาย - ใหม่ๆ ความชื้นสูง มี Aspergillus plavus

ปัญหาในการใช้ข้าวโพด - ราคาและฤดูกาล ต้นฤดูราคาแพงและความชื้นสูง - ราคาและภาวะส่งออกต่างประเทศ - คุณภาพที่ขาดการควบคุม - ความชื้น ต้นฤดูเก็บเกี่ยวสูง - แก่และแห้งในไร่ 28-30% - ตากทั้งฝัก 18-20% - เมล็ดที่ตาก 15-16% การหมักร้อนจะทำให้เกิดรา Aspergillus Aflatoxin Germ จะมีสีดำ