การติดตามและประเมินผล การดำเนินการโครงการฯ การติดตามและประเมินผล การดำเนินการโครงการฯ รศ.นพ.เกรียงไกร ศรีธนวิบุญชัย สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สุขภาพ และคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ประเด็นพูดคุย แนวคิดเกี่ยวกับการติดตามและประเมินผลสถานการณ์ HIV S&D ในสถานบริการสุขภาพ วิธีการและเครื่องมือที่ใช้ในการสำรวจสถานการณ์ HIV S&D ในสถานบริการสุขภาพ การวิเคราะห์ผลการสำรวจ และการนำไปใช้ประโยชน์ การบริหารจัดการ

ประโยชน์และความจำเป็นของการติดตามประเมินผล สถานการณ์ HIV S&D ในสถานบริการสุขภาพ ทราบสถานการณ์พื้นฐานก่อนเริ่มโครงการ ข้อมูลจะช่วยชี้จุดที่เป็นประเด็นปัญหาเฉพาะของแต่ละโรงพยาบาล ซึ่งสามารถนำมาใช้เป็นตัวอย่างระหว่างการจัดกิจกรรม ติดตามความก้าวหน้าระหว่างการดำเนินงาน ใช้เป็นข้อมูลในการประเมินความสำเร็จของงาน ช่วยให้เห็นโอกาสในการปรับปรุงการทำงาน และพัฒนาระบบบริการ เป็นเครื่องมือสำหรับการรณรงค์เชิงนโยบายต่อผู้บริหาร

Stigma mechanisms in health care settings Actionable drivers Manifestations Fear of HIV infection Over protecting oneself Negative attitudes Lack of facility policy Discrimination Unaware of stigma

เครื่องมือและวิธีการสำรวจ นำรูปแบบของโครงการเฝ้าระวังสถานการณ์ S&D ในสถานบริการสุขภาพของประเทศ มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของโครงการนี้ ออกแบบมาเพื่อทราบสถานการณ์ของแต่ละสถานพยาบาล สำรวจใน 2 กลุ่ม คือบุคลากร และผู้ป่วยเอชไอวี คำถามในแบบสอบถามครอบคลุมประเด็นสำคัญๆ ที่ต้องทราบไว้แล้ว การนำระบบ IT ที่ทันสมัยมาใช้ในการเก็บข้อมูลและวิเคราะห์ผล ช่วยให้ทราบผลการสำรวจทันที และสามารถนำผลไปใช้ประโยชน์อย่างทันท่วงที สำรวจ 3 ระยะ คือ ก่อนดำเนินการ ระหว่างดำเนินการ และสิ้นสุดโครงการ

ข้อดีของการสำรวจทั้งบุคลากรและผู้รับบริการ ข้อมูลที่ได้จากมุมมองของผู้รับบริการสามารถนำมาสอบทานกับข้อมูลที่ได้จากบุคลากร หากไปในทิศทางเดียวกัน ก็เป็นการช่วยยืนยัน ให้ข้อมูลมีความหนักแน่นน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น หากขัดแย้งกัน จะนำไปสู่การอภิปรายหาเหตุผล ปัญหาจากการรับบริการของผู้ป่วยที่ได้จากการสำรวจ สามารถนำมาเป็นกรณีตัวอย่างระหว่างการอบรมบุคลากร

Health staff questionnaire Actionable drivers of stigma S&D Domains: Health Staff 1. Fear of HIV infection (3 items) 2. Negative attitudes towards PLHIV (4 items) 3. Over protecting oneself (2 items) 4. Observed discrimination towards PLHIV 5. Observed discrimination towards KPs 6. Uncomfortable working with PLHIV staff (1 items) Basic demographics Health facility policy (4 items) Manifestations of S&D

PLHIV questionnaire S&D Domains: PLHIV 2. Self stigma (2 items) 1. Experienced Discrimination (4 items) 2. Self stigma (2 items) 3. Disclosure of HIV status (3 items) 4. Reproductive health Avoid or delay health services Basic demographics & key population status

ระบบ IT ที่ใช้ในการเก็บข้อมูลและวิเคราะห์ผล เก็บข้อมูลด้วย smartphone, tablet, PC ผ่านทาง internet ใช้โปรแกรม online ชื่อ RedCAP ในการจัดการข้อมูล มีระบบติดตามความก้าวหน้าในการเก็บรวบรวมข้อมูลแบบ real time การวิเคราะห์ และแสดงผลการสำรวจเบื้องต้นแบบ real time จำเป็นต้องมีผู้รับผิดชอบระบบข้อมูลระดับเขต

การสำรวจ 3 ระยะ ระยะ เวลาที่ทำการสำรวจ การใช้ประโยชน์ ก่อนเริ่มโครงการ (Baseline) พ.ย.- ธ.ค. 2560 ทราบสถานการณ์เบื้องต้น ชี้จุดเน้นสำหรับการลง intervention ระหว่างดำเนินโครงการ (Midterm) ก.ค. 2561 ติดตามการเปลี่ยนแปลง ชี้จุดที่ควรเน้นเพิ่มเติมในระยะต่อไป สิ้นสุดโครงการ (End-line) 2562 ประเมินผลสำเร็จของการดำเนินการ

การสำรวจในบุคลากร

กรอบประชากร ที่ใช้ในการสำรวจ บุคลากรทุกคนของโรงพยาบาล ที่มีโอกาสปฏิสัมพันธ์กับผู้ป่วย และ/หรือ ญาติผู้ป่วยโดยตรง (ไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ป่วย HIV) รวมหมด ทั้งบุคลากรทางการแพทย์ และบุคลากรสนับสนุน ไม่รวม Back office เช่น ธุรการ พัสดุ

การเก็บรวบรวมข้อมูลบุคลากร รวบรวมรายชื่อบุคลากรทุกคนของโรงพยาบาลที่เกี่ยวข้องกับการให้บริการผู้ป่วยและญาติ (คัด back office ออก) เชิญบุคลากรที่มีรายชื่อ เป็นกลุ่มๆ ละไม่เกิน 20 คน เพื่อชี้แจงทำความเข้าใจ และขอให้ร่วมตอบแบบสอบถาม พยายามให้ทุกคนช่วยตอบ (ให้ครอบคลุมมากที่สุด) ไม่ต้องสุ่มตัวอย่าง บุคลากรอ่านทำความเข้าใจแบบสอบถาม และตอบด้วยตนเอง ผ่าน smartphone, tablet หรือ PC

การสำรวจในผู้ติดเชื้อเอชไอวี

กลุ่มเป้าหมายผู้ติดเชื้อเอชไอวีที่จะทำการสำรวจ ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ ที่เคยมารับบริการและอยู่ในความดูแลของโรงพยาบาล กำลังกินยาต้านไวรัสหรือไม่ก็ได้ อายุ 18 ปี ขึ้นไป ไม่ป่วยหนัก ยินดีให้ข้อมูล

การเก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้ป่วย เชิญผู้ป่วยเอชไอวีทุกรายที่มารับการตรวจรักษา ณ คลินิกยาต้านไวรัส ภายในช่วงเวลาประมาณ 2 เดือน ก่อนเริ่ม intervention มาร่วมให้ข้อมูล อย่างน้อย 100 ราย ผู้ป่วยอ่านทำความเข้าใจแบบสอบถาม และตอบด้วยตนเอง ผ่าน smartphone, tablet หรือ PC เจ้าหน้าที่ให้ข้อมูลเพิ่มเฉพาะเมื่อมีคำถาม

การติดตาม clinical indicators เราคาดหวังว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นของ clinical outcome ที่เกี่ยวข้อง เนื่องจากโครงการนี้ เบื้องต้นเลือกไว้ 4 ข้อ ไดแก่ 1. % first CD4<200 2. % Retention 12 เดือน 3. % Undetectable viral load ควรมีการติดตามข้อมูลข้างต้น ของโรงพยาบาลอย่างสม่ำเสมอ

การบริหารจัดการ ผู้รับผิดชอบในการดำเนินงาน ในขั้นตอนต่างๆ ของการสำรวจ ระบบติดตามการเก็บข้อมูล การกำหนดสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลใน program RedCAP การติดต่อประสานงานระหว่าง รพ. จังหวัด/เขต และทีมส่วนกลาง การนำผลการสำรวจของแต่ละ รพ. มาใช้ประโยชน์อย่างทันท่วงที ค่าใช้จ่าย?