Introduction to Human Anatomy and Physiology By Miss. Wiphada Srijaroen

(ที่มา ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น) คำอุทิศอาจารย์ใหญ่ ครูใหญ่ ในความหมายของผู้ที่ได้ศึกษา ทางด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ ไม่ใช่ครู หรืออาจารย์ทั่วไป หากแต่หมายความ ถึงผู้อุทิศร่างกายเมื่อถึงแก่กรรม เพื่อ ประโยชน์ในการศึกษาด้านการแพทย์ เป็นผู้เสียสละอย่างใหญ่หลวง เพื่อประโยชน์ของส่วนรวม โดยยอม เสียสละร่างกาย เพื่อการศึกษาเป็น วิทยาทาน แก่ศิษย์ทุกคน (ที่มา ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น) อาจารย์ใหญ่ใจสูงส่งเสียสละ อุทิศร่างอวัยวะให้ศึกษา ผู้สละเลือดเนื้อและกายา ให้ปัญญาแก่ปวงศิษย์ได้คิดตรอง อนิจจาชีวิตเราช่างสั้นนัก อย่าปล่อยตนให้จมปลักความเศร้าหมอง จงรู้จักดำเนินชีพตามครรลอง ยึดธรรมะเป็นทองประดับใจ เราเหล่าแพทย์วิทย(วิด-ทะ-ยะ)พระนเรศวร์ ขอมอบเจตแห่งกุศลมงคลให้ ผลแห่งบุญจงดลบันดาลไป สู่ภพใหม่ในโลกหน้าสมปรารถนาเทอญ (ที่มา หนอนผีเสื้อ www.winbookclub.com)

ความหมายของกายวิภาคศาสตร์ (Anatomy) และสรีรวิทยา (Physiology) ศึกษาโครงสร้าง รูปร่าง ลักษณะของสิ่งมีชีวิต ความสัมพันธ์ของโครงสร้างต่าง ๆ เหล่านั้น มาจากภาษากรีก 2 คำ คือ Ana หมายถึง Apart (แยกจากกันเป็นส่วน ๆ ) Tomy หมายถึง A cutting (การตัด) คำว่า Anatomy สรีรวิทยา (Physiology) ศึกษาเกี่ยวกับหน้าที่กลไก การทำงานของสิ่งมีชีวิต

การจำแนกสาขาวิชาทางกายวิภาคศาสตร์ 1. มหกายวิภาคศาสตร์ (Gross Anatomy or Macroscopic anatomy) สามารถศึกษาได้ด้วยตาเปล่า โดยไม่ต้องอาศัยอุปกรณ์ในการช่วยมอง แบ่งได้ ดังนี้ Surface Anatomy Reginal Anatomy Systematic Anatomy ระบบผิวหนัง, ระบบกล้ามเนื้อ, ระบบโครงร่าง ฯลฯ Development Anatomy 2. จุลกายวิภาคศาสตร์ (Microscopic anatomy) Cytology Histology

Systematic Anatomy

Surface anatomy Surface anatomy Histology ศึกษาเกี่ยวกับโครงสร้างของเนื้อเยื่อในร่างกายโดยใช้กล้องจุลทรรศน์ Surface anatomy Surface anatomy

Anatomical position/Direction Plane Cavity Anatomical term Anatomical position/Direction Plane Cavity ศัพท์ที่ใช้เรียกบริเวณต่างๆของร่างกาย ศัพท์บอกทิศทางการเคลื่อนไหวร่างกาย

Anatomical position ยืนตัวตรง แยกเท้าออก เล็กน้อย แขนเหยียดตรง ยืนตัวตรง แยกเท้าออก เล็กน้อย แขนเหยียดตรง ฝ่ามือหงายไปด้านหน้า

Directional term (ศัพท์บอกตำแหน่งหรือทิศทางของอวัยวะ) อยู่ใกล้กลาง Medial อยู่ด้านข้าง Lateral อยู่ตื้นๆ หรือผิวๆ Superficial อยู่ลึกลงไป Deep ด้านใกล้ลำตัว Proximal ด้านไกลลำตัว Distal Meaning Term Term Meaning Anterior ด้านหน้า Posterior ด้านหลัง Superior ด้านบน Inferior ด้านล่าง

Directional term (ศัพท์บอกตำแหน่งหรือทิศทางของอวัยวะ) Meaning External อยู่ด้านนอก Internal อยู่ด้านใน Ipsilateral อยู่ด้านเดียวกัน Contralateral อยู่ด้านตรงข้าม

Sagittal plane : ซ้าย - ขวา Midsagittal plane : ซ้าย - ขวาเท่าๆกัน Coronal or Frontal plane : หน้า - หลัง Horizontal or Transverse plane : บน - ล่าง Oblique plane : แบ่ง แนวเฉียง

Body Cavities (ช่องว่างในร่างกาย) 1. ช่องว่างทางด้านหลัง (Dorsal Body Cavity) - Cranial cavity : Brain - Vertebral (Spinal) canal : Spinal cord & Spinal root 2. ช่องว่างทางด้านหน้า (Ventral Body Cavity) Thoracic cavity : ปอด หัวใจ หลอดลม หลอดอาหาร Abdominopelvic cavity : แบ่งเป็น 2 ช่องบน-ล่าง - Abdominal cavity : กระเพาะอาหาร ตับ ม้าม ถุงน้ำดี ลำไส้เล็ก และลำไส้ใหญ่เกือบทั้งหมด - Pelvic cavity : กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายและ อวัยวะ สืบพันธุ์ภายใน

ศัพท์ที่ใช้เรียกบริเวณต่างๆของร่างกาย