ขั้นตอนและหลักการวิเคราะห์วรรณคดี

ความหมายของการวิเคราะห์วรรณกรรม การวิเคราะห์ หมายถึง การพิจารณาตรวจตรา แยกแยะและประเมินค่า ซึ่งจะเกิดประโยชน์ต่อผู้วิเคราะห์ในการนำไปแสดงความคิดเห็น อภิปรายข้อเท็จจริงให้ผู้อื่นทราบ ด้วยว่าใครเป็นผู้แต่ง เป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร มีประโยชน์อย่างไร ต่อใครบ้าง ผู้วิเคราะห์ มีความเห็นอย่างไร เรื่องที่อ่านมีคุณค่าด้านใดบ้างและแต่ละด้านสามารถนำไปประยุกต์

หลักการในการวิเคราะห์วรรณกรรม ๑.พิจารณาว่าเรื่องนั้นใช้รูปแบบใด เช่น เป็นนิทาน เรื่องยาว ร้อยกรอง บทละคร เรื่องสั้น บทความ ๒.แยกเนื้อเรื่องให้ได้ว่า ใคร ทำอะไร ที่ไหน อย่างไร เมื่อไร ๓.แยกพิจารณาให้ละเอียดว่า เนื้อหาประกอบด้วยอะไรบ้าง ๔.พิจารณาว่าใช้กลวิธีในการนำเสนอเรื่องอย่างไร ๕.ลำดับเหตุการณ์ ตามเหตุผล ๖. พิจารณาความคิดที่ผู้เขียนต้องสื่อให้ผู้อ่านทราบและความหมายที่แฝงอยู่ในเนื้อเรื่องหรือข้อความนั้น

ประเด็นที่ใช้ในการวิเคราะห์และวิจารณ์คุณค่าของงานวรรณคดีและวรรณกรรม ๑) คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คือ ความไพเราะของบทประพันธ์ ซึ่งอาจทำให้ผู้อ่านเกิดอารมณ์ ความรู้สึกและจินตนาการตามรส ความหมายของถ้อยคำและภาษาที่ผู้แต่งเลือกใช้ ๒) คุณค่าด้านเนื้อหาสาระ แนวความคิดและกลวิธีนำเสนอทั้ง ๒ ประเด็นนี้ จะอธิบาย และยกตัวอย่างประกอบพอเข้าใจ โดยจะกล่าวควบกันไปทั้งการวิเคราะห์และการวิจารณ์

๓) คุณค่าด้านสังคม วรรณคดีและวรรณกรรมจะสะท้อนให้เห็นสภาพของสังคมและวรรณคดีที่ดีสามารถจรรโลงสังคมได้อีกด้วย ๔) การนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ผู้อ่านสามารถนำแนวคิดและประสบการณ์จากเรื่องที่อ่านไปประยุกต์ใช้หรือแก้ปัญหาในชีวิตประจำวันได้

ตัวอย่างการวิเคราะห์ เรื่องวอนขอ... เมื่อเรายังเล็กเป็นเด็กน้อย เคยกล่าวถ้อยวอนจันทราว่าให้สม ขอข้าวแกงแหวนให้น้องปองนิยม ขอเตียงตั่งนั่งชมดาวและเดือน เมื่อเห็นดาวล้อมเดือนกลาดเกลื่อนฟ้า ชวนน้องนับดาราที่เป็นเพื่อน ระยับระยิบพริบตาดาวพร่าเลือน แต่ดวงเดือนเด่นสว่างกลางโพยม อยากตะกายว่ายฟ้าไปหาจันทร์ และใฝ่ฝันอยากเอื้อมให้ถึงโสม เคยนึกตามใจชอบปลอบประโลม ว่าเติบใหญ่จะได้โคมรัตติกาล ฝันไปตามอารมณ์ผสมโง่ ว่าเติบโตจะบินไปด้วยใจหาญ สอยดวงดาวพราวฟ้ามาเป็นยาน พาเราผ่านเมฆด้นจนถึงจันทร์ บทกวีเรื่อง วอนขอ ของ กุลทรัพย์ รุ่งฤดี

ผลวิเคราะห์และวิจารณ์คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ลักษณะคำประพันธ์ เป็นกลอนสุภาพจำนวน ๔ บท เนื้อความ กล่าวถึงตัวผู้เขียน เมื่อเป็นเด็ก เคยวอนขอสิ่งต่าง ๆ จากดวงจันทร์ และอยากไปให้ถึงดวงจันทร์ ผู้เขียนใช้ถ้อยคำ แสดงภาพความฝันอย่างง่าย ๆ แต่ให้ความรู้สึกน่ารัก สวยงาม เช่น ดาวล้อมเดือน ระยับระยิบ เด่นสว่าง ตะกายว่ายฟ้า ลีลาการเขียนเช่นนี้วิจารณ์ได้ว่า สร้างอารมณ์คนอ่านได้ดี ชวนให้คิดถึงดวงจันทร์ ดวงดาวที่กลาดเกลื่อนอยู่บนท้องฟ้ายามค่ำคืน เป็นบทร้อยกรองที่ใช้ถ้อยคำช่วยสร้างความรู้สึกและมีเนื้อหาทำให้เกิดการสร้างสรรค์จินตนาการได้

ขอบคุณค่ะ