มาตรา ๑๔๔๙ การสมรสจะกระทำมิได้ถ้าชายหรือหญิง เป็นบุคคลวิกลจริต หรือเป็นบุคคลซึ่งศาลสั่งให้เป็น คนไร้ความสามารถ
คำว่า บุคคลวิกลจริต ตามที่บัญญัติไว้ใน ปพพ. มาตรา ๒๙ นั้น มิได้หมายเฉพาะถึงบุคคลผู้มีจิตผิดปกติหรือ ตามที่เข้าใจกันทั่วๆ ไปว่าเป็นบ้า เท่านั้นไม่ แต่หมายรวมถึงบุคคลที่มีกิริยาอาการ ผิดปกติเพราะสติวิปลาศ คือ ขาดความรำลึก ขาด ความรู้สึก และขาดความรู้สึกผิดชอบด้วย เพราะบุคคลดังกล่าวนี้ไม่สามารถประกอบ กิจการงานของตน หรือประกอบกิจส่วนตัวของตน ได้ทีเดียว ฎีกาที่ ๔๙๐ / ๒๕๐๙ ( ๑ - ๒ )
ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมอง ต้อง นอนอยู่บนเตียงตลอดเวลามีอาการพูดไม่ได้ หู ไม่ได้ยินตาทั้งสองข้างมองไม่เห็น มีอาการอย่างคนไม่มีสติสัมปชัญญะใดๆ ไร้ความสามารถที่จะดำเนินกิจการทุกสิ่งทุก อย่าง ถือว่าเป็นบุคคลวิกลจริตตามความหมาย แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๒๙ แล้ว ( ม. ๒๙ การใดๆ อันบุคคลซึ่งศาลสั่งให้เป็นคนไร้ ความสามารถได้กระทำลงการนั้นเป็นโมฆียะ ) ฎีกาที่ ๔๙๐ / ๒๕๐๙ ( ๒ - ๒ )
บุคคลใดแม้จะเป็นคนใบ้มาแต่ กำเนิด เมื่อศาลยังมิได้สั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ ความสามารถ ก็ย่อมไม่ใช่บุคคลผู้ไร้ความสามารถ ตามกฎหมาย ฉะนั้น จึงมีอำนาจดำเนินคดีได้อย่าง บุคคลธรรมดา ฎีกาที่ ๑๕๕๒ / ๒๕๐๔