พยาธิใบไม้ปอด (Lung Fluke)

พยาธิใบไม้ปอด (Lung Fluke) - เป็นพวกที่อาศัยอยู่ในปอดของโฮสต์ - เป็นพวกที่อาศัยอยู่ในปอดของโฮสต์ - ทำให้เกิดโรค Paragonimiasis - ได้แก่ Paragonimus spp.

พบ 6 species ใน คนและในสัตว์ คือ 1. Paragonimus westermani (Kerbert , 1878) 2. Paragonimus heterotremus (Chen & Hsia , 1964) 3. Paragonimus siamensis (Miyazaki & Wykoff , 1965) 4. Paragonimus bankokensis (Miyazaki & Vajarasthira, 1966) 5. Paragonimus harinasutai (Miyazaki & Vajarasthira, 1968) 6. Paragonimus macrorchis (Chen , 1962)

พบที่เป็นสาเหตุของโรคในคน ได้แก่ Paragonimus westermani (Kerbert , 1878) Paragonimus heterotremus (Chen & Hsia , 1964)

การแพร่กระจาย (Distribution) - พบได้ทั่วโลก - พบได้ทั่วโลก - พบมากแถบตะวันออกไกล ญี่ปุ่น จีน เกาหลี ไทย ฟิลิปปินส์ อินเดีย แอฟริกา อเมริกาใต้ - ในประเทศไทย พบครั้งแรก พ.ศ. 2470 โดย ศาสตราจารย์ น.พ. เฉลิม พรหมมาส พ.ศ. 2498 พบแหล่งระบาด ในภาคกลางแถวจังหวัดสระบุรี นครนายก ภาคเหนือ จังหวัดเพชรบูรณ์ พิษณุโลก

- เป็นพยาธิใบไม้ที่ตัวหนา รูปร่าง (Morphology) - เป็นพยาธิใบไม้ที่ตัวหนา - ขนาด Paragonimus westermani ยาว 8 –20 mm กว้าง 5 – 9 mm Paragonimus heterotremus ยาว 10 mm กว้าง 5 mm

ด้าน Posterior เรียวกว่า Anterior สีน้ำตาลแดง ผิว เป็น Scale – like – spine - Testes Paragonimus westermani เป็น lobe เรียงตัวแบบ Opposite Paragonimus heterotremus เป็น branch

ขนาด sucker P. westermani Oral & Ventral sucker ขนาดใกล้เคียงกัน P. heterotremus Oral sucker ใหญ่กว่า ventral 2 เท่า ไข่ สีน้ำตาลปนเหลือง Ovoid shape เปลือกหนา ขนาด 80 –118 X 48 – 60 um มี Operculum เป็น Unembryonated egg

Pa

วงชีวิต (Life cycle) Adult อยู่ในปอด ของ Definitive host Form cyst อยู่เป็นคู่ๆ - ไข่พยาธิออกมากับเสมหะ หรือ อุจจาระ ลงน้ำ แล้วฟักเป็นตัว miracidium ไชเข้าหอย ( 1st I.H. ) - cercaria เข้าไป form cyst ใน กุ้งน้ำตก และ ปูน้ำจืด ( 2nd I.H. )

- ภายในโฮสต์ metacercaria จะ excyst ที่ duodenum แล้วไชเข้า peritoneal cavity Diaphragm ปอด (encapsulate ภายในปอด )

ตัวอ่อนระยะ cercaria

ปูขน

ระยะ metacercaria ของ P. westermani

ระยะ metacercaria ของ P. heterotremus

พยาธิสภาพ (Pathology) - เกิด โรค : Paragonimiasis หรือ : Pulmonary distomiasis : Endemic hemoptysis ปอดอักเสบ เกิด Leukocyte infiltration บริเวณที่มีพยาธิเกิด Extrapulmonary paragonimiasis

อาการ (Sign and Symtom) - เกิดอาการ 2 – 20 วัน หลังจากกิน cyst เข้าไป - มีอาการไอแห้งๆ เจ็บหน้าอก - เสมหะ มีเลือดปน (สีสนิมเหล็ก) - รายที่ขึ้นสมองจะมีอาการชัก ปวดศีรษะ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ

การตรวจวินิจฉัย (Diagnosis) - ตรวจไข่พยาธิจาหก อุจจาระ (stool) และ เสมหะ (Sputum) การรักษา (Treatment) - ใช้ยา Praziquantel

การควบคุมและป้องกัน (Control and Prevention) 1. ให้ความรู้กับประชาชน ไม่รับประทาน กุ้งและปู ดิบๆ 2. จัดการสุขาภิบาลให้ถูกต้อง 3. ทำลายโฮสต์กึ่งกลาง 4. ให้ยารักษา