อาหารหยาบ พืชอาหารสัตว์

อาหารหยาบ (roughage) - อาหารที่มีเยื่อใย > 18% หรือ TDN < 60% ในสภาพ air-dry basis - เป็นอาหารหลักของ RUMINANTS ม้า และกระต่าย - ลักษณะทั่วไปของอาหารหยาบ - มีเยื่อใยสูง - โปรตีน + ไขมัน และแร่ธาตุแปรปรวน - CP : ถั่ว vs. ฟางข้าว - Ca, Mg : สูงในพืชตระกูลถั่ว - แร่ธาตุ : ขึ้นกับดิน พืชที่ปลูกร่วม และการใช้ปุ๋ย

แหล่งอาหารหยาบที่ใช้เลี้ยงสัตว์ พืชอาหารสัตว์ พืชตระกูลหญ้า ( gramineae) พืชตระกูลถั่ว ( leguminosae ) ผลพลอยได้จากพืชไร่ ตอซังข้าว ต้นข้าวโพดฝักอ่อนที่เก็บฝักแล้ว เปลือก ไหม ยอดอ้อย ต้น+ใบมันสำปะหลัง

พืชอาหารสัตว์ แปลงหญ้าธรรมชาติ / ทุ่งหญ้าธรรมชาติ ( natural grasslands) แปลงหญ้าปลูกสร้าง ( sown pasture/ cultivated pasture) แปลงหญ้าชนิดเดียว ( pure pasture) แปลงหญ้าผสมถั่ว ( mixed pasture) การตัดสด (cut and carry ) ปล่อยแทะเล็ม (grazing )

พันธุ์หญ้าที่ควรรู้จัก GENUS Panicum Panicum maximum : Guinea, Panic หรือ Green panic GENUS Paspalum Paspalum plicatulum : Plicatulum GENUS Pennisetum Pennisetum purpureum : Elephant grass หรือ Napier grass

GENUS Brachiaria Brachiaria brizantha : ซิกแนลตั้ง Brachiaria decumbens : ซิกแนลนอน Brachiaria mutica : Para grass, Mauritius, หญ้าขน Brachiaria ruziziensis : Ruzi grass, Gongo grass

พันธุ์ถั่วที่ควรรู้จัก - Centrosema pubescens : Centro ถั่วลาย - Desmodium intortum : Green leaf Desmodium Desmodium uncinatum : Silver leaf Desmodium - Stylosanthes guianensis : Stylo, perenian stylo - Stylosanthes hamata : Caribbean Stylo, Hamata, Verano Stylo - Stylosanthes humilis : Townsvill Stylo - Stylosanthes scabra : Shrubby Stylo - Macroptilium atropurpureum : Siratro

Leuceana leucocephala : กระถิน Sesbania grandiflora : แค - Cajanus cajan : ถั่วมะแฮะ Alysicarpus vaginalis : ถั่วลิสงนา

ปัจจัยทีมีผลต่อคุณภาพพืชอาหารสัตว์ 1. ชนิดของพืชอาหารสัตว์ พืชตระกูลถั่วมีคุณค่าทางอาหารสูงกว่าพืชตระกูลหญ้า C-4 Plants : หญ้าเขตร้อน C-3 Plants : ถั่วเขตร้อน หญ้าและถั่วเขตอบอุ่น C-3 vs. C-4 แตกต่างกันที่กระบวนการจับ CO2 ในกระบวนการ Photosynthesis

C-4 - ต้องการพลังงานในการ Fix CO2 จึงเจริญเติบโต ได้รวดเร็วในเขตร้อน ซึ่งมีแสงแดดและอุณหภูมิสูง - ใบมีท่อน้ำและท่ออาหารที่ถูกห่อหุ้มด้วย collenchyma cell ที่มีแป้ง และ hemicellulose สูง ผนังเซลหนา C-3 - Fix CO2 ในรูปของ 3-Carbon acids จึงต้องการ พลังงานน้อยกว่า C-4 - ผนังเซลของท่อน้ำท่ออาหารพัฒนาน้อยกว่า C-4 ทำ ให้มี Fructans หรือ Fructosans มากกว่าแป้ง

2.อายุของพืช พืชอ่อนสัดส่วนของใบต่อลำต้นสูง โปรตีน แร่ธาตุ ไวตามิน NFE สูง fiber ต่ำ ผลผลิตต่ำ *คุณค่าทางอาหารสูง +ผลผลิตสูง ช่วงเริ่มออกดอกถึงดอกบาน ข้าวโพด : ระยะเมล็ดเริ่มมีน้ำ นมจนถึงระยะที่ แป้งเริ่มแข็ง

ระดับโปรตีนในทรงพุ่มของหญ้า และถั่วบางชนิดที่อายุ 42 วัน ระดับโปรตีนในทรงพุ่มของหญ้า และถั่วบางชนิดที่อายุ 42 วัน ชนิดพืช ทรงพุ่ม %CP ใบ ลำต้น B. mutica โคน 14.1 5.8 กลาง 16.8 6.6 ยอด 19.4 7.4 B. ruziziensis โคน 10.1 5.6 กลาง 11.9 6.3 ยอด 14.3 7.3 S. hamata โคน 21.6 11.5 กลาง 23.8 13.3 ยอด 24.5 15.3

ระดับโปรตีนของถั่วและหญ้าเมื่ออายุเพิ่มขึ้น ชนิดพืช อายุ (สัปดาห์) 4 6 8 10 12 B mutica 13.4 12.1 6.0 9.4 6.8 P maximum 14.7 12.1 11.2 8.0 6.9 B ruziziensis 10.7 10.4 11.6 8.3 7.4 P purpureum 12.2 10.9 4.3 8.1 4.6 S hamata 15.8 16.6 18.8 15.8 16.8 M atropurpureum 17.7 18.1 20.8 15.9 17.2 C pubescens 17.6 19.5 22.9 20.3 20.7

3. ความอุดมสมบูรณ์ของดินและการใส่ปุ๋ย โปรตีน mineral ในพืชอาหารสัตว์ ( see table) 4. ความถี่ของการตัด การตัดบ่อยครั้งทำให้ผลผลิตเมื่อคิดเป็นวัตถุแห้งต่ำ คุณค่าทางอาหารสูงกว่าการตัดนานๆครั้ง ( see table.) 5. การเก็บรักษา & การแปรรูป หญ้าแห้ง: ตากแดดสูญเสียแคโรทีน โภชนะถูกชะล้างโดยน้ำฝน เชื้อรา หญ้าหมัก :เชื้อรา

เปอร์เซ็นต์โปรตีนเฉลี่ยของหญ้ากินนีและหญ้าขนที่ปลูกในดินชุดกำแพงแสน อัตราปุ๋ย (N/ไร่) กินนี ขน 0 8.88 9.56 25 9.19 10.44 50 9.94 12.19 75 11.38 13.94 100 11.40 14.80 125 11.44 13.80

อิทธิพลของการตัดต่อระดับโปรตีนหญ้า หญ้า 3 wks 6 wks D decumbens 15.7 7.5 B mutica 16.3 6.3 P purpureum 16.3 7.3 P maximum 13.6 8.9 B ruziziensis 12.0 8.0

การใช้อาหารหยาบเลี้ยงสัตว์ อาหารหยาบสด อาหารหยาบแห้ง หญ้าแห้ง ถั่วแห้ง หญ้าผสมถั่วแห้ง ( hay) อาหารหยาบหมัก (silage) หญ้าหมัก หญ้าผสมถั่วหมัก หญ้าแห้งแล้วนำมาหมัก (haylage) ข้าวโพดหมัก (corn silage) etc.