Basic principle in neuroanatomy แพทย์หญิง กาญจนา พิทักษ์วัฒนานนท์ อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญระบบประสาท แพทย์ประจำศูนย์สมอง โรงพยาบาลสมิติเวชศรีราชา

Planes and directions

Nervous system : anatomically 1. CNS ( Central nervous system ) Brain Spinal cord 2. PNS ( Peripheral nervous system ) Cranial nerves Spinal nerves

Central nervous system Brain Cerebrum ( Forebrain ) Cerebellum Brain stem Spinal cord White matter Gray matter

Cerebrum ( forebrain ) วิวัฒนาการเจริญมากที่สุดในคน โดยเฉพาะส่วน Neocortex ประกอบด้วยเซลล์ประสาทประมาณ 14 พันล้านตัว ซึ่งอยู่ในส่วน Gray matter ชนิดของเซลล์ประสาทแบ่งตามรูปร่าง Multipolar neuron Bipolar neuron Pseudounipolar neuron

Neuron Cell body ( Soma , Perikaryon ) Dendrites Axon Plasma Cytoplasm Nucleus Dendrites Axon Axon hillock Telodendria Myelin sheath

Cerebrum ( forebrain ) Cerebral hemisphere แบ่งเป็น 5 lobes Frontal lobe Parietal lobe Occipital lobe Temporal lobe Insula lobe

Cerebrum ( forebrain ) Frontal lobe Precentral gyrus / anterior paracentral lobule Motor area ( homunculus , pyramidal tract ) Superior frontal gyrus Premotor area ( extrapyramidal tract ) Middle frontal gyrus Voluntary conjugate eye movement Exner’s area Inferior frontal gyrus Broca’s area ( motor speech area ) Prefrontal cortex Working memory

Cerebrum ( forebrain ) Parietal lobe Postcentral gyrus / posterior paracentral lobule Sensory area Superior parietal lobule Sensory association cortex Inferior parietal lobule Supramarginal gyrus Wernike’s area Angular gyrus Arcuate fasciculus , splenium of corpus callosum

Cerebrum ( forebrain ) Occipital lobe Visual area / Calcarine cortex Visual radiation / Geniculocalcarine tract Visual association area Following conjugate ( Pursuit ) eye movements Accommodation center

Cerebrum ( forebrain ) Temporal lobe Superior temporal gyrus Primary auditory cortex Middle temporal gyrus Inferior temporal gyrus Fusiform gyrus Parahippocampal gyrus Uncus

Cerebrum ( forebrain ) Insula lobe Secondary ascending gustatory tract : รับรส Secondary ascending visceral tract : รับความรู้สึกอวัยวะภายใน

Cerebrum ( forebrain ) Limbic lobe Septal area ( Paraolfactory area ) : Frontal lobe Cingulate gyrus Parahippocampal gyrus : Temporal lobe Uncus : Temporal lobe

Cerebrum ( forebrain ) หน้าที่ของสมองใหญ่ การรับความรู้สึก การรับภาพ การได้ยิน การรับรส การรับกลิ่น การรับความรู้สึกทั่วไป การเคลื่อนไหว ความจำและการเรียนรู้ อารมณ์และพฤติกรรม ภาษา

การรับภาพ Visual cortex

การได้ยิน Auditory cortex

การรับรส Insula & postcentral gyrus

การรับกลิ่น Lateral olfactory area

การรับความรู้สึกทั่วไป Sensory area

การเคลื่อนไหว Motor area

ความจำและการเรียนรู้ Working memory : Prefrontal area Recent memory : Hippocampus Remote memory : Temporal , Parietal , Occipital lobe

อารมณ์และพฤติกรรม Hypothalamus , Limbic system หน้าที่ของ limbic กระตุ้นสมองให้เกิด LTM สร้างอารมณ์ emotion สร้างแรงจูงใจ motivation

Limbic system & Neocortex Primary motor cortex Primary sensory cortex Association cortex Limbic system Hippocampus Dentate gyrus Amygdala Parahippocampal gyrus Cingulate gyrus Subcallosal gyrus

ภาษา Broca’s area Exner’s area Wernicke’s area

Central nervous system Cerebrum Basal ganglia Thalamus Hypothalamus Epithalamus Subthalamus Cerebellum Midbrain Pons Medulla Spinal cord

Basal ganglia

Commissures Association fibers Commissural fibers Projection fibers Long AF Short AF ( U fibers ) Commissural fibers Corpus callosum Projection fibers Ascending afferent fibers Descending efferent fibers

Diencephalon Thalamus Hypothalamus Epithalamus Subthalamus

Thalamus

Thalamus ความรู้สึก ปวด ร้อน หนาว สัมผัสชนิดหยาบ และ ความรู้สึกกด แปลผลได้ที่ระดับ Thalamus ความรู้สึก เจ็บ อุ่น เย็น สัมผัสชนิดละเอียด และ การแยกจุดสัมผัส รวมทั้ง proprioception นั้นแปลผลได้ที่ cerebral cortex

Hypothalamus หน้าที่ของ Hypothalamus ประสานงานระหว่างระบบประสาท somatic ระบบประสาท Autonomic และ ระบบต่อมไร้ท่อ เพื่อรักษาสมดุลย์ของร่างกาย เช่น การควบคุมอุณหภูมิ สมดุลย์น้ำและสารเคมี ระดับฮอร์โมน การหายใจ การเต้นของหัวใจ ควบคุมการหลับตื่น การแสดงออกของอารมณ์

Epithalamus

Subthalamus

Brain stem and Cerebellum

Spinal cord