คดี มาจากคำว่า คติ แปลว่า การไป การเคลื่อน แบบ ความหมายวรรณคดี วรรณคดี มาจากคำว่า วรรณ แปลว่า หนังสือ สี ผิว ชนิด เพศ ตัวอักษร คดี มาจากคำว่า คติ แปลว่า การไป การเคลื่อน แบบ
ความหมายวรรณคดี ทางแห่งหนังสือ รวมคำว่า วรรณคดี หมายถึง ทางแห่งหนังสือ เป็นภาษาอังกฤษว่า Literature
กระบวนการพิจารณาวรรณคดี ๑) วิเคราะห์ คือแยกแยะรายละเอียด องค์ประกอบต่าง ๆ ศึกษาภูมิหลัง ประวัติที่มาของเรื่อง ประวัติผู้แต่ง พิจารณาเนื้อหาของเรื่องว่าเป็นเรื่องเกี่ยว กับอะไรการดำเนินเรื่องเป็นอย่างไรลักษณะนิสัยตัวละครเป็นอย่างไร เหตุใดตัวละครจึงมีพฤติกรรมอย่างนั้น ๒) การวินิจฉัย คือการตีความว่ากวีใช้ถ้อยคำอย่างนั้นหมายความว่าอย่างไร มีเจตนาในการส่งสารอย่างไร ให้อารมณ์และความรู้อย่างไร ผู้อ่านแต่ละคนจะตีความไม่เหมือนกัน เพราะความรู้วัย และประสบการณ์ต่างกัน ๓) การวิจารณ์ คือการพิจารณากลวิธีการแต่ง การใช้ภาษา รูปแบบคำประพันธ์และเนื้อหาว่า สอดคล้อง ถูกต้อง เหมาะสมเพียงใด ๔) การวิพากษ์ คือการพิจารณาตัดสินว่าวรรณคดีเรื่องนั้น ๆ มีประโยชน์ หรือมีคุณค่าอย่างไร วรรณคดีมีคุณค่าสำคัญ 3 ประการ คือคุณค่าด้าน วรรณศิลป์ ด้านเนื้อหา และด้านสังคม
กระบวนการพิจารณาวรรณคดี ๑) วิเคราะห์ คือแยกแยะรายละเอียด องค์ประกอบต่าง ๆ ศึกษาภูมิหลัง ประวัติที่มาของเรื่อง ประวัติผู้แต่ง พิจารณาเนื้อหาของเรื่องว่าเป็นเรื่องเกี่ยว กับอะไรการดำเนินเรื่องเป็นอย่างไรลักษณะนิสัยตัวละครเป็นอย่างไร เหตุใดตัวละครจึงมีพฤติกรรมอย่างนั้น
กระบวนการพิจารณาวรรณคดี ๒) การวินิจฉัย คือการตีความว่ากวีใช้ถ้อยคำอย่างนั้นหมายความว่าอย่างไร มีเจตนาในการส่งสารอย่างไร ให้อารมณ์และความรู้อย่างไร ผู้อ่านแต่ละคนจะตีความไม่เหมือนกัน เพราะความรู้วัย และประสบการณ์ต่างกัน
กระบวนการพิจารณาวรรณคดี ๓) การวิจารณ์ คือการพิจารณากลวิธีการแต่ง การใช้ภาษา รูปแบบคำประพันธ์และเนื้อหาว่า สอดคล้อง ถูกต้อง เหมาะสมเพียงใด
กระบวนการพิจารณาวรรณคดี ๔) การวิพากษ์ คือการพิจารณาตัดสินว่าวรรณคดีเรื่องนั้น ๆ มีประโยชน์ หรือมีคุณค่าอย่างไร วรรณคดีมีคุณค่าสำคัญ 3 ประการ คือคุณค่าด้าน วรรณศิลป์ ด้านเนื้อหา และด้านสังคม