โรคติดเชื้อฉวยโอกาส (Opportunistic infection) จำนวน CD4 ป้องกันได้ “รุนแรง” 200 500 จำนวน CD4 “ไม่รุนแรง” วัณโรค เชื้อราในช่องปาก- หลอดอาหาร งูสวัด ผื่นคันอักเสบเรื้อรัง (พีพีอี) ปอดอักเสบพีซีพี เชื้อราเยื่อหุ้มสมอง ฝีในสมอง (ท็อกโซพลาสโมสิส) จอรับภาพอักเสบ(ซีเอ็มวี) ป้องกันได้ รักษาหายได้ ถ้าไม่ ป้องกันไม่รักษา เจ็บป่วย มีอาการทางกาย พิการ ตาย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ระยะเวลาที่ติดเชื้อ (ปี) (Opportunistic infection) หน้า 1

โรคติดเชื้อฉวยโอกาส (Opportunistic infection: OIs) หมายถึง : โรคติดเชื้อที่ไม่ค่อยเกิดขึ้นกับคนปกติทั่วไป แต่จะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายมีภูมิคุ้มกัน (CD4)ต่ำลง หรือ เกิดภาวะที่เรียกว่า “ภูมิคุ้มกันบกพร่อง” ความสำคัญ : ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ อาจป่วยด้วยโรคติดเชื้อฉวยโอกาส ได้พร้อมกันมากกว่า 1 โรค และอาจกลับเป็นโรคเดิมซ้ำได้หากภูมิคุ้มกันต่ำลง ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้ หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องและทันเวลา หลัง 1 ระดับCD4 กับความเสี่ยงต่อการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่พบบ่อย OIs. ทุกโรค “ป้องกันได้ รักษาหายได้” แต่ถ้า ไม่ป้องกันรักษา” จะทำให้ เจ็บป่วย มีอาการทางกาย พิการ ตายได้ ระดับ CD4> 200 ระดับ CD4< 200 เชื้อราในช่องปาก (Oral candidiasis) วัณโรค (Tuberculosis) งูสวัด (Herpes zoster) ปอดอักเสบ (PCP) ผื่นคันอักเสบเรื้อรัง (PPE) เชื้อราเยื่อหุ้มสมอง (Cryptococcal) ฝีในสมอง (Toxoplasmosis) ความเสี่ยงต่อการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาส CD4<100 cells มีโอกาสเป็นได้ทุกโรค ยกเว้น “วัณโรค” สามารถเป็นได้ทุกระดับ CD4

ช่วยลดการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาสได้ การป้องกันและดูแลตนเองเมื่อเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาส หน้า 2 เ ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนและหลังรับประทานอาหาร รับประทานอาหารที่สุก สะอาด งดของหมักดอง สารเสพติด ดื่มน้ำที่ผ่านการต้มสุกอย่างน้อย 15 นาที หลีกเลี่ยงกินน้ำแข็ง ไม่เล่น หรือ ดื่มน้ำคลอง ออกกำลังกาย อย่างสม่ำเสมอ และพักผ่อนให้เพียงพอ มีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย โดยเฉพาะการใช้ถุงยางอนามัย หลีกเลี่ยง... - การเลี้ยงสัตว์ที่เป็นพาหะของโรค เช่น สัตว์ปีก สุนัข แมว ฯลฯ - การสัมผัสดิน การป้องกัน การดูแลสุขภาพให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง และเริ่มยาต้านไวรัสให้เร็วที่สุด ช่วยลดการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาสได้ ประเด็นป้องกันทั้งหมด>>> น้ำ sex การเลี้ยงสัตว์ ( หลีกเลี่ยงการเลี้ยงสัตว์บางชนิด เช่น สัตว์ปีก ) การดูแลตนเอง เมื่อเจ็บป่วย เมื่อเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาสเกิดขึ้น ให้รีบเข้ารับการรักษาโดยเร็วที่สุด

หลัง 2 หลักการปฏิบัติงาน ของเจ้าหน้าที่ ซักประวัติรูปแบบการใช้ชีวิต(Life Style) แบบองค์รวมโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง เช่น กิจวัตรประจำวัน หน้าที่การงาน กิจกรรมทางศาสนา ฯลฯ หมายเหตุ - แก้ปัญหาเร่งด่วน ตามสภาพ - เติมเต็มในส่วนที่ขาด ประเมินความเสี่ยง / ปัญหาที่มีผลต่อการดำเนินชีวิต (แต่ละราย) /ประวัติการเจ็บป่วย หลัง 2 การดูแลตนเองเพื่อป้องกันการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาส (รายละเอียดอยู่ด้านหน้า) ชื่อโรค อาการ การดูแล การรักษา เชื้อราในปาก เป็นฝ้าขาวในช่องปาก/ลิ้น กลืนลำบาก เบื่ออาหาร รักษาความสะอาดช่องปาก ใช้น้ำเกลือบ้วนปาก พบแพทย์ให้ยาต้านเชื้อราอม/กิน งูสวัด ตุ่มน้ำใส ปวดแสบ ปวดร้อน รักษาความสะอาดของร่างกาย และมือ ห้ามแกะเกา พบแพทย์ รับยาทา/ยากิน ตุ่มพีพีอี ตุ่มคล้ายยุงกัดหรือมดกัด ขึ้นตามลำดัวแขนขา คันมาก ตัดเล็บให้สั้น หลีกเลี่ยงยุงกัด หลีกเลี่ยงการถูกแสงแดด รับยาแก้แพ้/คัน วัณโรค (Tuberculosis) อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ไอเรื้อรังมากกว่า 2 สัปดาห์ บางครั้งไอเป็นเลือด ปวดศีรษะ มีไข้ต่ำๆ เป็นเวลา เหงื่อออกตอนกลางคืน ควรหลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดกับผู้ที่กำลังเป็นวัณโรคในระยะแพร่เชื้อ กินยารักษาวัณโรคนาน 6-12 เดือน ปอดอักเสบพีซีพี มีไข้สูง ไอนานๆครั้ง หรือ ไอเป็นชุด มีอาการเหนื่อย หอบ ควรดื่มน้ำมากๆ พักผ่อนให้พอ บ้วนปากด้วยน้ำเกลือบ่อยๆ รับประทานอาหารที่ย่อยง่าย ส่วนใหญ่นอนรพ. รักษาต่อเนื่องนาน 3 สัปดาห์ เชื้อรา เยื่อหุ้มสมอง (Cryptococcol) ไข้สูง ปวดศีรษะมาก อาเจียน ปวดต้นคอมาก สับสน การมองเห็นเปลี่ยนไป เจาะกรวดน้ำไขสันหลัง ตรวจเลือดหาการติดเชื้อ นอนรพ.ให้ยาต้านเชื้อราทางหลอดเลือด ฝีที่สมอง (Toxoplasmosis อ่อนแรง ตาพร่า ชักเกร็ง หมดสติ ตรวจเอ็กชเรย์คอมพิวเตอร์สมอง นอนรพ.ให้ยาทางหลอดเลือด CMV (Cytomegalovirus) ตาพร่ามัว มองเห็นไม่ชัด ปวดกระบอกตา ตรวจการมองเห็น ส่งปรึกษาจักษุแพทย์ ฉีดยาเข้าหลอดเลือด/ตา ความสำคัญ : การดูแลสุขภาพให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง และเริ่มยาต้านไวรัสให้เร็วที่สุด ช่วยลดการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาสได้