วิชากฎหมายอาญาภาคทั่วไป (177181) สงกรานต์ ป้องบุญจันทร์ คณะนิติศาสตร์ ม.เชียงใหม่ kansft@hotmail.com

ลักษณะของข้อสอบ 1. ให้นักศึกษาอธิบายข้อความคิดสำคัญของกฎหมายอาญาพร้อมยกตัวอย่างประกอบที่เป็นรูปธรรม 2. ให้นักศึกษาวินิจฉัยกรณีปัญหาในชีวิตประจำวันโดยปรับใช้หลักกฎหมายอาญาที่ได้เรียนมา

วิธีการประเมินผลงานของนักศึกษา ความเข้าใจเนื้อหาสาระที่ถูกต้อง 50% ความชัดเจน เป็นระบบของคำอธิบาย 20% ความคิดเชิงวิพากษ์และริเริ่มสร้างสรรค์ในการตอบคำถาม 20% การยกตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์สังคมหรือชีวิตประจำวันของนักศึกษา 10%

การให้คะแนน 45 5 50

วิธีการเรียนการสอน การเรียนการสอนแบบร่วมมือร่วมใจ บรรยายโดยใช้ให้ความสำคัญกับกรณีศึกษาที่เกิดขึ้นจริง ใช้การแลกเปลี่ยนประสบการณ์เป็นส่วนสำคัญในการศึกษา มอบหมายงานเพื่อทบทวนและฝึกการเขียนให้เกิดความชำนาญ เฉลยแบบฝึกหัดและตอบคำถาม

พีระมิดแห่งการเรียนรู้

โครงสร้างความรับผิดทางอาญา เค้าโครงการบรรยาย โครงสร้างความรับผิดทางอาญา การกระทำครบองค์ประกอบที่กฎหมายบัญญัติหรือไม่ การกระทำมีกฎหมายยกเว้นความผิดหรือไม่ การกระทำมีกฎหมายยกเว้นโทษหรือไม่

เค้าโครงการบรรยาย การกระทำครบองค์ประกอบที่กฎหมาย บัญญัติหรือไม่ 1.1) การกระทำในทางอาญา 1.2) การกระทำครบองค์ประกอบภายนอก 1.3) การกระทำครบองค์ประกอบภายใน 1.4) ผลของการกระทำสัมพันธ์กับการกระทำ

ตัวอย่างปัญหากฎหมายอาญาในชีวิตประจำวัน กรณีตำรวจจราจร พบการกระทำความผิดตาม กฎหมายจราจร แต่เจรจากับคู่กรณี โดยคู่กรณียอมจ่ายเงิน ใต้โต๊ะในอัตราที่น้อยกว่าค่าปรับที่อาจจะต้องถูกปรับตาม กฎหมาย มีความรับผิดทางอาญาหรือไม่อย่างไร (ดูคลิป) 2. กรณี นศ. ยืมหนังสือห้องสมุดไปอ่านแล้วแจ้งว่าหาย แล้ว ถ่ายเอกสารต้นฉบับมาคืนเพราะต้องการต้นฉบับเก็บไว้ มี ความรับผิดทางอาญาหรือไม่ อย่างไร

ตัวอย่างปัญหากฎหมายอาญาในชีวิตประจำวัน 3. กรณีทหารอ้างว่าถูกติดตาม จึงใช้ปืนยิงพนักงานบริษัทรถยนต์ ที่ตามยึดรถที่ไม่นำส่งค่างวด มีความรับผิดทางอาญาหรือไม่อย่างไรhttp://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid=1455773642 4. กรณีกลุ่มวัยรุ่นกว่า ๒๐ คน รุมทำร้าย นศ. ม.ศิลปากร จนเสียชีวิต โดยผู้เกี่ยวข้องมีทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ทั้งหมดต้องรับผิดทางอาญาหรือไม่อย่างไร http://news.sanook.com/2178490/ 5. กรณีลุงวิศวะยิงวัยรุ่นที่เข้ามารุมทำร้ายเสียชีวิต มีความรับผิดทาอาญาหรือไม่อย่างไร (ดูคลิป)

โครงสร้างบทบัญญัติของกฎหมาย ส่วนผล ------------- ส่วนเหตุ

โครงสร้างบทบัญญัติของกฎหมาย โครงสร้างส่วนเหตุ : องค์ประกอบภายนอก โครงสร้างส่วนผล : โทษ

ตัวอย่างโครงสร้างบทบัญญัติของกฎหมาย ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 288 โครงสร้างสวนเหตุ : องค์ประกอบภายนอก ผู้ใด ฆ่า ผู้อื่น โครงสร้างส่วนผล : โทษ ต้องระวางโทษ ประหารชีวิต จำคุกตลอดชีวิต หรือ จำคุกตั้งแต่สิบห้าปีถึงยี่สิบห้าปี

การวินิจฉัยความรับผิดทางอาญา ขั้นที่ 1. การกระทำครบองค์ประกอบที่กฎหมายกำหนด หรือไม่ ขั้นที่ 2. มีกฎหมายยกเว้นความผิดหรือไม่ ขั้นที่ 3. มีกฎหมายยกเว้นโทษหรือไม่ ขั้นที่ 4. มีเหตุลดโทษ บรรเทาโทษหรือไม่

ตัวอย่างกรณีทหารยิงพนักงานยึดรถ ขั้นที่ 1. การกระทำครบองค์ประกอบตามที่กฎหมายกำหนด 1) มีการกระทำ คือ การยิงปืน 2)ครบองค์ประกอบภายนอก เพราะมีผู้กระทำ การกระทำและผู้ถูกกระทำ 3) ครบองค์ประกอบภายในเพราะการยิงหลายนัดบริเวณจุดสำคัญของร่างกายแสดงว่ามีเจตนาประสงค์ให้ตาย 4) ผล คือ การตายสัมพันธ์กับการกระทำคือการยิง

ตัวอย่างกรณีทหารยิงคนตามยึดรถ ขั้นที่ 2. มีกฎหมายยกเว้นความผิดหรือไม่ 1) อ้างป้องกันได้หรือไม่ 2) มีกฎหมายอื่นยกเว้นความผิดหรือไม่ ขั้นที่ 3. มีกฎหมายยกเว้นโทษหรือไม่ 1) อ้างจำเป็นได้หรือไม่ 2) มีเหตุยกเว้นโทษอื่นหรือไม่

ตัวอย่างกรณีทหารยิงคนตามยึดรถ ขั้นที่ 4. มีเหตุลดโทษหรือบรรเทาโทษหรือไม่ 1) ไม่รู้กฎหมาย 2) วิกลจริต ซึ่งยังสามารถรู้ผิดชอบบ้างหรือบังคับตนเองได้บ้าง สรุปผลทางกฎหมาย :

กรณีศึกษาเพื่อเข้าสู่ปัญหาเรื่องการกระทำ http://www.dailynews.co.th/regional/244173 ผู้อำนวยการโรงเรียนวังน้ำขาวชนูปถัมภ์ เกิดอาการจากโรคลมชัก(ลมบ้าหมู)ขับรถชนเป็นเหตุในนักเรียนที่กำลังเดินแถว เข้าไปชมนิทรรศการเสียชีวิต 4 ราย บาดเจ็บ 11 ราย เหตุเกิดบนถนนภายในโรงเรียนหนองบัวพิทยาคาร อ.เมืองหนองบัวลำภู ซึ่งเป็นสถานที่ในจัดงานคาราวานวิทย์   เมื่อช่วงสายวันที่ 12 มิถุนายน 2557

กรณีศึกษาเพื่อเข้าสู่ปัญหาเรื่องการกระทำ http://www.dailynews.co.th/foreign/340636 หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ฉบับวันที่ 10 ส.ค. 2558 รายงานข่าวหญิงสาววัย 20 ปี จมน้ำตาย ณ ริมหายหาดทะเล ประเทศดูไบ โดยที่พ่อของเธอเห็นเหตุการณ์อยู่ตลอดแต่ไม่ได้ลง ไปช่วย นอกจากนี้ยังขัดขวางไม่ให้เจ้าหน้าที่กู้ชีพเข้าช่วยชีวิตเธอ โดยอ้างว่าการให้ชายแปลกหน้าถูกตัวลูกจะทำให้เสียเกียรติ เขายอมให้ลูกตายดีกว่า

กรณีศึกษาเพื่อเข้าสู่ปัญหาเรื่องการกระทำ ด.ญ. ขวัญใจ กำลังเล่นน้ำที่บริเวณอ่าววงเดือน ซึ่งหากจาก ชายหาดประมาณ 200 เมตร และเกิดจมน้ำ จึงร้องให้คนช่วยเหลือ บริเวณชายหาดมีคนยืนอยู่ 4 คน ซึ่งล้วนว่ายน้ำเก่งทั้งสิ้น ได้แก่ พ่อของขวัญใจ เพื่อนชายของขวัญใจ พนักงานช่วยชีวิตของโรงแรมวงเดือน นักท่องเที่ยวซึ่งเป็นนักกีฬาว่ายน้ำทีมชาติ หากขวัญใจจมน้ำตายเพราะไม่มีคนไปช่วย ใครควรมีความรับผิดมากน้อยอย่างไร

1.1 การกระทำในทางอาญา ป.อาญา ม.59 “บุคคลจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ ต่อเมื่อได้กระทำ..” การกระทำ หมายถึง การเคลื่อนไหวร่างกายหรือไม่ เคลื่อนไหวร่างกายโดยรู้สำนึก”

การกระทำในทางอาญา องค์ประกอบของการกระทำ มีความคิดที่จะกระทำ ตกลงใจที่จะทำตามที่คิด ลงมือทำตามที่ตกลงใจ คิด ตกลงใจ ลงมือทำ

ตัวอย่างการกระทำโดยเคลื่อนไหวร่างกาย ตามตัวอย่างที่ 4 นายทหารใช้ปืนยิงพนักงานบริษัทรถยนต์ กรณีนี้ ถือว่าเป็นการกระทำโดยเคลื่อนไหวร่างกาย เพราะ นายทหารมีการคิดที่จะใช้ปืนยิงพนักงานบริษัทรถยนต์ มี การตกลงในที่จะยิงตามที่คิด และท้ายที่สุดมีการยิงปืนใส่ พนักงานบริษัทรถยนต์จริง กรณีจึงสรุปได้ว่ามีการกระทำ ในทางอาญา

กรณีศึกษาที่ 1 สัญญากำลังเดินถือมีดทำครัวเพื่อนำไปให้แม่ ขณะที่ กำลังยื่นมีดให้แม่นั้น เสรีผู้เป็นน้องวิ่งเข้ามาผลักสัญญาจาก ด้านหลังอันเป็นการหยอกล้อกันตามปกติพี่น้อง ทำให้มีด บาดมือมือของแม่เป็นแผลต้องเย็บถึง 10 เข็ม กรณีนี้สัญญาต้องรับผิดจากเหตุการณ์นี้หรือไม่ อย่างไร

กรณีศึกษาที่ 2 ทับทิมและมณีนักศึกษาคณะนิติศาสตร์ไปออกค่ายอาสาพัฒนาชนบทด้วยกันในหมู่บ้านชาวกะเหรี่ยง ทั้งคู่ถูกจัดให้นอนที่ระเบียงบ้านของบ้านชาวบ้านด้วยกัน ขณะนอนหลับทับทิมละเมอถีบมณีตกจากระเบียงบ้าน เป็นเหตุให้มณีแขนหัก ทับทิมต้องรับผิดจากเหตุการณ์นี้หรือไม่ อย่างไร

กรณีศึกษาที่ 3 น้องพีซ เด็กวัย 1ขวบ หยิบไอโฟนของน้าขว้างลง มาจากคอนโดชั้น 3 หล่นลงมาถูกศีรษะของพนักงานรักษาความปลอดภัย ที่นั่งประจำอยู่ด้านล่างจนศีรษะแตก จนต้องเย็บแผล 10 เข็ม น้องพีซต้องรับผิดจากความเสียหายที่เกิดกับ ไอโฟน และพนักงานรักษาความปลอดภัยหรือไม่ อย่างไร

กรณีศึกษาที่ 4 หมอริวผู้เชี่ยวชาญด้านการสะกดจิต ได้สะกดจิตให้นายเสรีไปขโมย ไอโฟน รุ่นล่าสุดจากห้างสรรพสินค้ามาให้ตน ระหว่างที่กำลังนำไอโฟนออกจากห้าง เสรีถูกตรวจและจับได้โดยพนักงานรักษาความปลอดภัย เสรีต้องรับผิดจากเหตุการณ์นี้หรือไม่อย่างไร

กรณีต่อไปนี้ตามกฎหมายถือว่ามีการกระทำแล้ว 1. เดินลงบันไดแล้วไถลไปชนเพื่อนได้รับบาดเจ็บ 2. รู้ว่าตนเองนอนละเมออย่างรุนแรงเสมอแต่ยังชวนเพื่อนมานอนร่วมเตียงด้วย ระหว่างนอนถีบเพื่อนตกเตียงหัวแตก 3. รู้ว่าตนเป็นโรคลมบ้าหมูและแสดงอาการชักเป็นประจำ และหมอห้ามขับรถเด็ดขาด แต่ก็ยังฝืนขับรถ เป็นเหตุให้ขับรถชนผู้อื่นได้รับบาดเจ็บ

เหตุผลที่กฎหมายไม่ลงโทษความคิดและการตกลงใจ 1. เป็นเรื่องที่พิสูจน์ได้ยาก 2. มีความไม่แน่นอนสูง 3. กฎหมายอาญาไม่ควรควบคุมให้กว้างขวางจนเกินไป เพราะจะเป็นการเข้าไปก้าวล่วงสิทธิเสรีภาพประชาชนมากเกินไป

ประเภทของการกระทำ 1 การกระทำที่มีการเคลื่อนไหวร่างกาย 1 การกระทำที่มีการเคลื่อนไหวร่างกาย 2 การกระทำโดยไม่เคลื่อนไหวร่างกาย การกระทำโดยการงดเว้น การกระทำโดยละเว้น

การกระทำโดยงดเว้น เป็นข้อยกเว้นของการกระทำ เพราะโดยหลักแล้วการกระทำต้องมีการเคลื่อนไหวร่างกาย สาระสำคัญคือ 1. ไม่มีการเคลื่อนไหวร่างกายโดยรู้สำนึก 2. ผู้กระทำมีหน้าที่ต้องกระทำการบางอย่าง 3. หน้าที่ตามข้อ 2 เป็นหน้าที่ที่ต้องทำเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลที่เฉพาะเจาะจงบางอย่างขึ้น

หน้าที่ที่ต้องกระทำ หน้าที่ตามกฎหมายบัญญัติ เช่น ป.พ.พ. ม. 1564 “บิดามารดา จำต้องอุปการะเลี้ยงดู และให้การศึกษาตามสมควรแก่บุตรในระหว่างที่เป็นผู้เยาว์” สมศรีและสมชายมีเพศสัมพันธ์ จนสมศรีตั้งครรภ์ใน ขณะที่ยังไม่พร้อมเมื่อคลอดลูกออกมาทั้งคู่ตกลงกันที่จะจบ ชีวิตเด็ก แต่ไม่มีใครกล้าลงมือ จึงใช้วิธีไม่ให้นมและอาหารแก่ ลูกซึ่งเป็นทารก จนทำให้ลูกตาย

หน้าที่ที่ต้องกระทำ หน้าที่ที่เกิดจากการยอมรับโดยเฉพาะเจาะจง เช่น นายเกียรติเป็นลูกจ้างของบริษัท มีหน้าที่ดูแลความ ปลอดภัยและช่วยชีวิตของผู้มาใช้บริการของสระว่ายน้ำ นายเกียรติเห็นนายแสงกำลังจมน้ำแต่ไม่ได้เข้าไปช่วย เพราะไม่ชอบพฤติกรรมของนายแสง เป็นเหตุให้นายแสง จมน้ำตาย

หน้าที่ที่ต้องกระทำ หน้าที่อันเกิดจากการกระทำก่อนๆของตน เช่น สิทธ์อาชีพขับรถบรรทุก คืนหนึ่งขณะขับรถขนเสา ไฟฟ้าคอนกรีตไปส่ง เสาไฟฟ้าดังกล่าวหล่นลงไปขวางอยู่ กลางถนน ซึ่งบริเวณดังกล่าวไม่มีไฟฟ้าส่องสว่าง สิทธ์รู้ว่า หากไม่นำเสาไฟฟ้าดังกล่าวออก จะทำให้เกิดอุบัติเหตุได้ แต่ ด้วยความเหนื่อยล้าจึงไม่สนใจ ต่อมาแดงขับรถมอเตอร์ไซต์ มาชนเสาไฟฟ้าดังกล่าวจนได้รับบาดเจ็บสาหัส

หน้าที่ที่ต้องกระทำ หน้าที่อันเกิดจากความสัมพันธ์พิเศษเฉพาะเรื่อง เช่น ชายกลางกับพจมานเป็นสามีภรรยาที่อยู่กินกันมานานโดยไม่จดทะเบียนสมรส วันหนึ่งพจมานเกิดป่วยหนัก แต่ชายกลางได้หมดรักพจมานและต้องการมีภรรยาใหม่จึงไม่ดูแลหรือพาไปหาหมอจนเป็นเหตุให้พจมานถึงแก่ความตาย

การกระทำโดยละเว้น เป็นการกระทำโดยไม่เคลื่อนไหวร่างกาย เป็นกรณีที่กฎหมายกำหนดหน้าที่ไว้อย่างชัดเจน แต่เป็นหน้าที่ทั่วๆ ไป เหตุผลมาจากรัฐต้องการให้ประชาชนเป็นพลเมืองดี

ตัวอย่างการกระทำโดยละเว้น ม. 367 “ผู้ใดเมื่อเจ้าพนักงานถามชื่อและที่อยู่ เพื่อปฏิบัติการตามกฎหมายไม่ยอมบอกหรือแกล้งบอกชื่อหรือที่อยู่อันเป็นเท็จ ต้องระวังโทษปรับไม่เกิน 100 บาท” พรศักดิ์กำลังดื่มสุราและพูดคุยกับเพื่อนอย่างสนุกสนาน ณ ร้าน Warm Up เมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจเข้ามาตรวจความเรียบร้อย โดยขอตรวจบัตรประชาชน พรศักดิ์ปฏิเสธเพราะไม่อยากเสียจังหวะในการพูดคุยสนุกสนานกับเพื่อน

งานชิ้นที่ 1 ชายหาดประมาณ 200 เมตร และเกิดจมน้ำ จึงร้องให้คนช่วยเหลือ ด.ญ. ขวัญใจ กำลังเล่นน้ำที่บริเวณอ่าววงเดือน ซึ่งหากจาก ชายหาดประมาณ 200 เมตร และเกิดจมน้ำ จึงร้องให้คนช่วยเหลือ บริเวณชายหาดมีคนยืนอยู่ 4 คน ซึ่งล้วนว่ายน้ำเก่งทั้งสิ้น ได้แก่ พ่อของขวัญใจ เพื่อนชายของขวัญใจ พนักงานช่วยชีวิตของโรงแรมวงเดือน นักท่องเที่ยวซึ่งเป็นนักกีฬาว่ายน้ำทีมชาติ หากขวัญใจจมน้ำตายเพราะไม่มีคนไปช่วย เมื่อพิจารณาเรื่อง การกระทำทางอาญา ใครถือว่ามีความรับผิดหรือไม่มีความรับผิดจากการกระทำ อย่างไร