โคลง ร่าย และ โดยครูธาริตา นพสุวรรณ มฐ.ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑อ่านออกเสียงบทร้อยแก้วบทร้อยกรองได้ ถูกต้องไพเราะเหมาะสมกับเรื่องที่อ่าน ท ๑.๑ ม.๔-๖/๙ มีมารยาทในการอ่าน โดยครูธาริตา นพสุวรรณ
โคลง
โคลง ร้อยกรองประเภทโคลง... เป็นร้อยกรองที่มีวิธีเรียบเรียงคำเข้าคณะ โดยกำหนดคำเอก คำโทและสัมผัสเป็นสำคัญ
ไม่พลิกแพลงวรรณยุกต์ บาทสุดท้ายมี ๔ คำ โคลงสุภาพ ไม่พลิกแพลงวรรณยุกต์ บาทสุดท้ายมี ๔ คำ - โคลงสองสุภาพ - โคลงสามสุภาพ - โคลงสี่สุภาพ
(คำรับสัมผัสระหว่างบทจะใช้คำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓ ก็ได้) โคลงสองสุภาพ สัมผัสระหว่างบท (คำรับสัมผัสระหว่างบทจะใช้คำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓ ก็ได้) โคลงสองเป็นอย่างนี้ แสดงแก่กุลบุตรชี้ เช่นให้เห็นเลบง แบบนา
ตัวอย่าง โคลงสอง
ตัวอย่าง เจ็บจาบัลบ่มเศร้า ไป่กี่ปางจักเต้า แขกน้องคืนถนอม แม่นา ตรอมกระอุอกช้ำ ปวดปิ้มฝีหัวขว้ำ บ่งได้เยียไฉน นี้นา
(คำรับสัมผัสระหว่างบทจะใช้คำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓ ก็ได้) โคลงสามสุภาพ สัมผัสระหว่างบท (คำรับสัมผัสระหว่างบทจะใช้คำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓ ก็ได้) โคลงสามแปลกโคลงสอง ตามทำนองที่แท้ วรรคหนึ่งพึงเติมแล้ เล่ห์นี้จงยล เยี่ยงเทอญ
ตัวอย่าง โคลงสาม
พวกพลทัพรามัญ เห็นไทยผันหนีหน้า ไปบ่หยุดยั้งช้า ตื่นต้อนแตกฉาน น่านนา ตัวอย่าง พวกพลทัพรามัญ เห็นไทยผันหนีหน้า ไปบ่หยุดยั้งช้า ตื่นต้อนแตกฉาน น่านนา ไป่แจ้งการแห่งเล่ห์ เท่ห์กลไทยใช่น้อย ต่างเร่งติดเร่งต้อย เร่งเต้าตีนตาม มานา
โคลงสี่สุภาพ เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใด พี่เอย เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใด พี่เอย เสียงย่อมยอยศใคร ทั่วหล้า สองเขือพี่หลับใหล ลืมตื่น ฤาพี่ สองพี่คิดเองอ้า อย่าได้ถามเผือ
ตัวอย่าง โคลงสี่
โคลงสี่สุภาพ แม้พระเสียเอารส แก่เสี้ยน ตัวอย่าง อ้าองค์จักรพรรดิผู้ เพ็ญยศ แม้พระเสียเอารส แก่เสี้ยน จักเจ็บอุระระทด ทุกข์ใหญ่ หลวงนา ถนัดดั่งพาหาเหี้ยน หั่นกลิ้งไกลองค์
ร่าย
ร่าย ร่ายเป็นร้อยกรองประเภทที่บังคับคณะ สัมผัสและท้ายบทจะต้องจบด้วยโคลงสองหรือโคลงสาม
จบด้วยโคลงสุภาพ (ตรงช่วงที่ขีดเส้นใต้ คือ โคลงสองสุภาพ) ร่ายสุภาพ จบด้วยโคลงสุภาพ (ตรงช่วงที่ขีดเส้นใต้ คือ โคลงสองสุภาพ) ๑บท จะยาวกี่วรรคก็ได้ แต่ละวรรคมีจำนวนคำวรรคละ ๕ คำ ส่งสัมผัส ให้คำสุดท้ายของวรรคหน้าส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓(คำใดคำหนึ่ง) ในวรรคถัดไป
ถ้าคำส่งสัมผัสมีรูปวรรณยุกต์ใด คำรับใช้รูปวรรณยุกต์นั้นด้วย จบด้วยโคลงสองหรือโคลงสามสุภาพ ตัวอย่าง พระอาวรณ์หวั่นเทวษ ถึงอัคเรศแรมเวียง พลางเมิลเมียงไม้เขา โดยลำเนาแดนเถื่อนเคลื่อนแสนยาโจษจน ลุตำบลสังคล่า ป่าระหงดงดอน พิศศีขรรายเรียง เพียงสุดสายเมฆเมิล เนื่องเนิ่นเนินไศล สูงไสวว่ายฟ้า ชอ่ำอ้าหาวหน ...ฯลฯ พฤกษาเสียดสีกิ่ง เสียงเสนาะยิ่งอย่างพิณ พระยลยินพิศวง ถวิลถึงองค์อัคเรศ ยามดุริเยศจำเรียง ประสานเสียงถวายซอ พึงพอใจพอกรรณ ธ ก็จาบัลบมิเบื่อ เหงื่อเนตรตกอกช้ำ เหลือทุกข์เหลือที่กล้ำ เทวษไว้ไป่มีแม่เอย
ให้นักเรียนเลือกอ่านบทร้อยกรองจากเรื่องลิลิตตะเลงพ่าย จำนวน ๕ บท ให้นักเรียนเลือกอ่านบทร้อยกรองจากเรื่องลิลิตตะเลงพ่าย จำนวน ๕ บท (ทั้งโคลงและร่าย)